ISBN: Ostalo
Godina izdanja: K176 / K99
Jezik: Srpski
Autor: Strani

U dobrom stanju!

Karel Čapek (Male Svatonjovice, 9. siječnja 1890. - Prag, 25. prosinca 1938.) bio je češki pisac.

Školovao se u Brnu, Pragu, Berlinu i Parizu. Bio je doktor filozofije, novinar i pisac. Najznačajniji je prozaik izmedu dva svjetska rata i najpoznatiji češki pisac izvan granica Češke. Prve književne radove pisao je i objavljivao zajedno s bratom Josefom. Samostalno je pisao priče, romane, drame, putopise, eseje, kozerije i feljtone.

Svjetsku slavu postigao je dramom `R. U. R.` (Rossumovi univerzální roboti, 1920.) kojom je uveo riječ robot i započeo niz utopističkih djela posvećenih problemu opasnosti od naglog razvitka tehničke civilizacije: »Tvornica Apsolutnoga«, »Krakatit« i »Rat daždevnjaka«. Tim se djelima nametnuo se kao tvorac moderne znanstveno-fantastične književnosti. Bajke je počeo pisati za vrijeme Prvoga svjetskog rata, crpeći građu za njih iz narodnih predaja svoga rodnog kraja.

Napisao je jedanaest priča kojima se svrstao u osnivače moderne bajke. Za djecu je još napisao i knjigu `Dašenjka ili Život šteneta`, a s bratom Josefom dvije knjige: `Pripovijetke o psiću i mačkici` i `Dobro se svršilo ili debeli djedica, razbojnici i detektiv`. Poznato mu je djelo »Poštarska bajka« za djecu.

U periodu od 1932. do 1938., Čapek je svake godine bio predložen za Nobela za književnost, međutim, nagradu nikada nije dobio, mahom zbog političkih razloga.

Predstave
1920 – R.U.R. - Rossumovi univerzalni roboti (Rossumovi univerzální roboti)
1921 – Slike iz života kukca (Ze života hmyzu)
1922 – Afera Makropulos (Věc Makropulos).
1927 –Adam stvoritelj (Adam stvořitel)
1937 – Bijela bolest (Bílá nemoc)
1938 – Majka (Matka)
Romani
1922 – "Továrna na absolutno
1922 – Krakatit –
1933 - Hordubal - prvi dio tzv. `Noetic trilogije`
1934 - Meteor (Povětroň)
1934 - Običan život (Obyčejný život)
1936 – Rat s daždevnjacima (Válka s mloky)
1939 – Život i djelo skladatelja Foltýna (Život a dílo skladatele Foltýna) - nedovršeno


Tomaš Garig Masarik (češ. Tomáš Garrigue Masaryk; Hodonjin, 7. mart 1850 — Lani, 14. septembar 1937) je bio prvi predsednik Čehoslovačke,[1] osim toga političar, filozof, sociolog i novinar.


Detinjstvo i školovanje
Masarik je rođen u radničkoj porodici u gradu Hodonjinu koji se nalazi u Moravskoj (tačnije u Moravskoj Slovačkoj), a koja je onda bila deo Austrijskog carstva, a danas se nalazi na teritoriji Češke Republike. Njegov otac je bio Slovak Jozef Masarik, a majka mu je bila Terezija Masarikova, rođ. Kropačkova i bila je poreklom iz Moravske, tačnije iz Hane, odnosno češkog je porekla, ali se kretala u društvu Nemaca, tako da nije dobro znala češki jezik i po nekima, Masarik je skrivao njeno „nemačko“ poreklo.[1]

Osnovno obrazovanje stekao je u Hodonjinu a zatim se školovao u Hustopeču i Beču gde je maturirao. Studirao je filozofiju u Beču i doktorirao 1876. godine. Upoznao se sa Amerikankom Šarlotom Garig, oženio se sa njom i primio ime Tomaš Garig Masarik 1878. godine.[1]

Politička karijera

Tomaš Masarik u kancelariji.
Godine 1882, postao je vanredni profesor Filozofije na Praškom univerzitetu, nakon što je ovaj podeljen na nemački i češki deo. Imao je jako popularne ideje kao profesor zbog čega je stekao popularnost. Počeo je da se pojavljuje i u političkom životu i biran je za poslanika Carskog veća (austrijski Rajhsrat) 1891. i ponovo 1907. Napadao je Austro-ugarski savez sa Nemačkom, kao i njenu imperijalističku politiku na Balkanu. Branio je prava Srba i Hrvata, naročito u vreme aneksije Bosne i Hercegovine 1909. godine.[1] Zahvaljujući Masariku, car Franc Jozef bio je primoran da oslobodi Srbe optužene za veleizdaju Habsburške monarhije, u montiranom zagrebačkom procesu u kom su se čule i opasne optužbe na račun Kraljevine Srbije.[2]

Dodeljen mu je Kraljevski orden Karađorđeve zvezde.[3]

Prvi svetski rat

Tomaš Masarik je tokom Prvog svetskog rata putovao po svetu sa pasošima Kraljevine Srbije (izdatim 1915. i 1917). Oni se čuvaju u Pragu u arhivu Akademije nauka.[4]
Početkom 1915. godine emigrirao je u zapadnu Evropu, gde je priznat za predstavnika Češkog pokreta za nezavisnost, i odakle se zalagao za osnivanje države koja bi obuhvatala Češku, Moravsku, Šlesku (čiji se veći deo nalazi na prostoru današnje Poljske) i Slovačku.[1]

Čehoslovačka
Nakon raspada Austro-ugarske, saveznici priznaju Masarika za predsednika Privremene vlade Čehoslovačke, a 14. novembra 1918. ga je čehoslovačka Narodna skupština izabrala i on je postao prvi predsednik Čehoslovačke. Već 20. decembra se vratio iz emigracije. Masarik biran za predsednika tri puta: 1920, 1927, i 1934. godine. Kao „Oslobodilac” i „Otac Čehoslovačke”, stalno je bio zauzet rešavanjem krize nastale sukobom čeških i slovačkih stranka, kao rešavanjem statusa slovačke manjine. Nakon uspona Hitlera, bio je jedan od prvih političkih lidera u Evropi koji je izrazio javnu zabrinutost. Podneo je ostavku 14. decembra 1935. godine, zbog starosti i lošeg zdravlja, a nasledio ga je Edvard Beneš. Nepune dve godine nakon napuštanja funkcije Masarik je umro, u 87. godini, u Lani češ. Lány (Čehoslovačka, današnja Češka). Bio je pošteđen svedočenja potpisivanju Minhenskog sporazuma i nacističke okupacije svoje zemlje.[1]

Filozofija i religija
Bio je filozof racionalista i humanista. Imao je religiozno, ali ne crkveno mišljenje. On je antiklerikalan, protivnik je katoličkog mišljenja, apsolutizma, konzervativizma, komunizma, marksizma i Sovjetskog Saveza. Bio je humanističkih i socijalno bezkonfliktnih mišljenja, a u državničkoj sferi bio je za demokratiju anglosaksonskoga tipa. Svoje filozofsko shvatanje predstavio je u knjigama „Češko pitanje“, „Socijalno pitanje“ i „Rusija i Evropa“.

Češko-slovački odnosi

Tomaš Masarik i Milan Rastislav Štefanik, spomenik u Košicama u Slovačkoj.
Masarik je bio ideolog češkoslovakizma i smatrao je Čehe i Slovake za jedan narod. Bio je za autonomiju Slovaka.

Nema slovačkog naroda i to je samo deo mađarske propagande

Dolazim u Slovačku rado jer saosećam sa slovačkim narodom i

njegovom tužnom sudbinom koja mu je donosila razdvajanje i uništenje

Slovačkim problemima se posvećivao u časopisima „Vreme“ i „Naše doba“. Kao predsednik je redovno odlazio u Slovačku.



Dela:

„Teorija istorije po principima Bukea“, 1883.
„Češko pitanje“, 1895.
„Naša sadašnja kriza“, 1895.
„Karel Havljiček“, 1896.
„Socijalno pitanje“, 1898.
„Ideja Palackog, naroda češkog“, 1912.
„Rusija i Evropa“, 1919 — 1921.
„Nova Evropa“, 1920.
„Svetska revolucija“, 1925.
„Put demokratije“, 1933—1936.