ISBN: Ostalo
Godina izdanja: 2003
Autor: Domaći
Jezik: Srpski
Oblast: Vojna istorija

Lazar Rašovi
Naslov Crna Gora u evropskom ratu / Lazar Rašović
Fototipsko izdanje
84 stranice
Drugi autori - osoba Jarčević, Slobodan
Predmetne odrednice Prvi svetski rat 1914-1918 -- Crna Gora
POGOVOR
Knjiga Crna Gora u evropskom ratu Lazara Rašovića je dragoceno svedočanstvo o vremenu velikog stradanja srpskog naroda od 1914. do 1918. godine. Njena vrednost je u tome što uzroke tog stradanja nalazi u ponašanju naših državnika, koji se (izgleda, lakše nego vođe drugih nacija) povode za ličnom korišću, prepuštajući sudbinu svoga naroda i države planovima ostrašćenog neprijatelja. Autor je učesnik događaja u vreme Austrougarske agresije na Srbiju i Crnu Goru. Bio je vršilac dužnosti islednog sudije crnogorske vojske i zahvaljujući toj poziciji, otkrio je tajne veze kralja Nikole Petrovića s austrougarskim dvorom. One su bile prijateljske i, što je skoro neverovatno, savezničke, bez obzira što su Austrougarska i Crna Gora bile, zvanično, u ratu - Austrougarska agresor, a Crna Gora žrtva.
Zaprepašćuju navodi Lazara Rašovića o odlikama crnogorskog kralja. Tvrdi da su njegova pesnička dela i državničke izjave namenjene stanovnicima Crne Gore odisale srpskim patriotizmom, a da je, daleko od javnosti, činio sve da pokrene antisrpski zamajacu Crnoj Gori. Hapsio je srednjoškolce II studente kad su pevali srpstvu i kad su se oduševljavali Srbijom. Preko sebi vernih oficira, povlačio je crnogorske vojne jedinice sa fronta da bi spasio austrougarske armije od poraza. Kad su na vidiku bili izgledi da će Crnogorci osloboditi Trebinje i veliki deo istočne Bosne, povukao je crnogorsku vojsku na desnu obalu Drine. Borbi između crnogorske i austrougarske vojske na frontu oko Lovćena nije bilo - sve do okupacije Crne Tope; A i tad su u okršaj poslati samo Kuči i Bratonožići i to zato što su isticali svoj srpski identitet, više od drugih Crnogoraca.
Najstravičniji redovi Rašovićeve knjige odnose se na dogovor Austrougara i kralja Nikole o finansiranju i organizovanju šiptarskih bandi, čiji zadatak je bio da ubijaju srpske vojnike i civile – prilikom povlačenja preko Albanije i Crne Gore 1915. godine. Banka Crne Gore je, za tu svrhu, poslala austrougarskom konzulu u Skadru 300.000 zlatnih kruna! Uz ovo, kralj Nikola je onemogućio gradnju puta Peć – Andrijevica, kojim je trebalo da vojska Srbije transportuje artiljeriju, drugu vojnu opremu i hranu za narod i vojsku. A dogovor o gradnji toga puta je postojao – između vlada Srbije i Crne Gore. Pošto nije završen, put povlačenja srpske vojske i naroda preko Crne Gore, obeležen je neutvrđenim brojem leševa. Srbi su umirali od gladi, iako su kod Peći ostavili velike količine namirnica.
Pristanak kralja Nikole na ovakva antisrpska pregnuća je u činjenici da mu je Austrougarska obećala proširenje Crne Gore na deo Hercegovine i Metohije, s prestonicom u Prizrenu. Naravno, ovo je podrazumevalo gašenje države u Srbiji.
Knjiga Crna Gora u evropskom ratu više je nego aktuelna, time, i poučna. Zamajci antisrpstva pokrenuti u vreme kralja Nikole (a i u dobu pre njega) danas dobijaju na snazi. Ne samo u Crnoj Gori. I drugi srpskim krajevi su, delimično, zatrovani antisrpskim pregnućima, i domaćih političara.