Godina izdanja: 2013
ISBN: 978-86-83305-91-9
Autor: Domaći
Oblast: Istorija umetnosti
Jezik: Srpski

Prema predgovoru novo dopunjeno i prošireno izdanje knjiga nastalo na osnovama prethodnog pod nazivom `Teme srpske umetnosti`, 1993-1999.

Orion art 2013 1629 strana : ilustrovano

odlična očuvanost

1. Predmet i značaj knjige

Ovo je jedna od najvažnijih sintetičkih studija srpske umetnosti druge polovine 20. veka. Denegri, kao vodeći istoričar umetnosti u regionu, obuhvata:

razvoj posleratne moderne u Srbiji,

pojavu avangarde, neoavangarde i Nove umetničke prakse,

promene u institucijama,

nastanak savremene scene 1990-ih i 2000-ih.

Knjiga služi kao kanonska referenca za razumevanje puteva srpske umetnosti posle 1950. i jedan je od temelja standardne istoriografije savremene umetnosti.

2. Struktura i glavna poglavlja

Pošto izdanja variraju, Denegrijevo izlaganje je uvek organizovano po fazama razvoja, a ne strogim poglavljima. Ispod sledi struktura kako je po pravilu sistematizovana:

I – Posleratna moderna (1950–1960-h)

Teme:

napuštanje socijalističkog realizma,

uspostavljanje modernizma kao dominantne paradigme,

grupe i pokreti: Mediala, obnovljena figuracija, intimistički modernizam.

Ključni umetnici:

Peđa Milosavljević, Ljuba Popović, Veljko Stanojević (kasnije faze), Milić od Mačve (granični primer), Ljubinko Jovanović, Vladimir Veličković.

Denegrijev pristup:

Moderna se tumači kao civilizacijski iskorak iz ratnog i ideološkog nasleđa, ali i kao projekat kulturne emancipacije Srbije.

II – Radikalizacija moderne i pojava novih medija (1960–1970-e)

Ključni fenomeni:

uticaji konstruktivizma, op-arta, kinetičke umetnosti,

„nova osećajnost“ – umetnici koji se udaljavaju od tradicionalnog modernizma,

pojava konceptualnih tendencija.

Umetnici:

Aleš Vukolič, Olga Jevrić, Ivan Tabaković (pedagoška uloga), a naročito studenti tadašnje Umetničke akademije koji postaju nosioci promena.

III – Nova umetnička praksa (kraj 1960-ih – 1970-e)

Ovo je centralni deo Denegrijevog izučavanja.

Karakteristike:

dematerijalizacija umetničkog dela,

performans, akcija, fotografija, video,

umetnost kao kritika institucija,

umetnost kao ideja, a ne kao predmet.

Grupe i umetnici:

Grupa 143, Grupa Identitet, Gordijev čvor,

Marina Abramović, Raša Todosijević, Neša Paripović, Zoran Popović, Branko Dimitrijević,

Umetnički prostor Studentskog kulturnog centra (SKC) – centralna tačka.

Denegri ovde formuliše istorijski narativ o jugoslovenskoj neoavangardi, koja je danas na svetskoj sceni prepoznata kao ravnopravni deo globalnih avangardnih praksi.

IV – Transavangarda i nova slika (1980-e)

Teme:

povratak slikarstvu,

ekspresivni i neoekspresivni pravci,

postmoderni citat, ironija, brisanje granica „visokog“ i „niskog“.

Umetnici:

Miroljub Momčilović, Radomir Reljić, Miloš Šobaić, Uroš Tošković, Petar Omčikus, a u širem okviru i neki pripadnici beogradskog „novog slikarstva“.

Denegrijev stav:

On naglašava da ovaj povratak slici nije odustajanje od kritike institucija, već deo šireg evropskog postmodernog talasa.

V – Umetnost 1990-ih i prelaz u 2000-e

Ovo je poglavlje u kojem Denegri nudi jedan od najvažnijih analitičkih doprinosa.

Teme:

umetnost u ratovima, pod sankcijama, u krizi institucija,

pojava nezavisnih inicijativa, alternativnih prostora,

angažovana umetnost, politička i društvena kritika,

mlade scene (Autonomni kulturni centri, novi kolektivi).

Umetnici:

Zoran Todorović, Slađana Petrović, kolektivi Škart, Led Art, George Apostu, kao i prva pojava autora koji će obeležiti početak XXI veka.

Denegrijev zaključak:

Umetnost 1990-ih je „društveno stanje umetnosti“ — ne može se odvojiti od političkog konteksta. Počinje ono što će se kasnije nazvati društveno angažovanom umetnošću u Srbiji.

3. Metod i istoriografski pristup Ješe Denegrija

1. Analiza umetnosti u kulturnom kontekstu

Denegri ne razdvaja umetnost od:

institucija (muzeji, galerije),

obrazovanja,

ideologije i politike,

međunarodnih uticaja.

2. Koristi dijahronijski model

Umetnost posmatra kao proces, ne kao niz odvojenih autora.

3. Oslanjanje na arhiv, svedočanstva i neposredno iskustvo

Kao neposredni učesnik i kritičar 1970–1990-ih, Denegri ima posebno kredibilan položaj.

4. Značaj knjige

Prva sveobuhvatna istorija srpske umetnosti 1950–2000.

Standardna referentna tačka za izučavanje neoavangarde.

Temelj za kasnije teorijske studije o moderni i savremenoj umetnosti.

Ključni dokument kulturnog identiteta Srbije u drugom delu 20. veka.

„Srpska umetnost 1950–2000“ Ješe Denegrija predstavlja najznačajnije sintetičko delo o razvoju moderne i savremene umetnosti u Srbiji posle Drugog svetskog rata. Knjiga analizira posleratnu modernu (1950-e), radikalizaciju i pojavu novih medija (1960-e), Nova umetnička praksa i neoavangardne grupe (1970-e), povratak slikarstvu u postmodernom duhu (1980-e), kao i društveno angažovane tokove 1990-ih i početka novog veka. Denegri umetnost tumači u odnosu na institucije, ideološki kontekst i međunarodne uticaje. Delo je ključni udžbenik i naučni izvor za razumevanje srpske umetnosti druge polovine 20. veka.