ISBN: Ostalo
Godina izdanja: 2001.
Autor: Domaći
Jezik: Engleski
Oblast: Film

Jahač na lokomotivi: Razgovori sa Živojinom Pavlovićem / priredio Nebojša Pajkić
Drugo dopunjeno izdanje.
R7


Beograd 2001. Mek povez sa klapnama, ilustrovano, 291 strana.
Napomena: na predlistu posveta; ako se to izuzme, knjiga je odlično očuvana.


Jahač na lokomotivi je knjiga složena od četiri razgovora sa Živojinom Pavlovićem, stvaraocem koji je svojim filmskim i literarnim delom i još više svojim intelektualnim gardom demonstrirao najradikalniji udar na floskule komunističke doktrine. Jeretičan po psihološkoj konstituciji, `prerano` razočaran, potonji `anarho-liberal`, doveka svestan bolnog pupčanog reza, Pavlović je celokupnim svojim opusom, demoničnom opsesijom (”đavolji film`), poetikom odvratnog, ikonografijom truleži, glorifikacijom smrada, erosom zadaha, ekspresijom dubrišta, estetikom govana, pokušavao da dokaže da se jedna vera (komunistička) ne može zameniti drugom (hrišćanskom). Razapet između dve teologije, jedne od koje ne može da se otarasi i druge koju aksiomatski ne želi da prihvati Pavlović je celi svoj stvaralački vek posvetio ekspresiji paroksizma egzistencije. Tu bolnu uparloženost u metastaze komunističkog mulja, taj zenonovski galop u mestu, `stop - kadar - `friz` koji uprkos nepresušnoj stvaralačkoj energiji, množini filmova i knjiga, neprestano održava jednaki razmak između krajnjih tačaka, izgubljenog (komunističkog) zanosa i neprihvatljivog hrišćanskog patosa, rasvetljavaju i ovi razgovori, nastali u jednom sabijenom periodu s početka osamdesetih, negde između dva Pavlovićeva profetska dela, zadivljujuće-zastrašujućih amblematičnih naziva, Doviđenja u sledećem ratu i Zadah tela. Ali ta sarkastična anticipacija ne čini Pavlovića značajnim stvaraocem, kao što ga ne čini značajnim nabrekla cinična politura njegovih najrazvikanijih filmova iz šezdesetih s čijom su korozivnom fakturom želeli da se identifikuju svi oni intelektualci ili svi oni policajci koji su u zanosu liberalističkog ikonoklazma pokušavali da se uključe u kolektivnu amneziju brišući iz memorije sve one petoljetke boljševičke inkvizicije.
Tako su Pavlovićevi filmovi, na čudesan način, suprotno autorskoj intenciji poprimili jednu brutalno ”religioznu` katarzičnu dimenziju. Nasuprot tom profanom ideološkom ključu preko kojeg je afirmisan, sasvim izvan socijalističkih ideoloških obrazaca, izvan političke retorike, izvan tematske pitoresknosti, u njegovoj beskrupuloznoj koncepciji prizora, u njegovoj opsednutosti misterijom filmskog kadra, u njegovoj tehnici slaganja audio-vizelnih provokacija, u njegovoj sposobnosti da glumca transformiše u kinestetičnu senzaciju, krije se Pavlovićev stvaralački genij. Iskazuje se njegov metafizički naboj kojim se podiže (transcendira) iznad okvira vlastitih, egzistencijalnih, psiholoških i ideoloških frustracija, iznad socijalno-političkog mulja socijalističke svakodnevnice.
Tu intuitivnu, imaginativnu dimenziju koja je i u filmskoj umetnosti kao i u svakoj drugoj (post) modernoj `disciplini` neodvojiva od erudicije kroz koju se kristališe, ovi razgovori nastoje da naglase. Jer samo zahvaljujući tom metafizičkom luku, Pavlovića možemo da izdojimo iz okvira soc-realističke parodijske dekadencije u kojoj tavore autori poput Vajde, Formana, Janča ili Kusturice; zahvaljujući tome njegov opus možemo da sagledavamo misleći o stilu, misleći na Barneta i Gerasimova, Kinugasu i Ozua, Bresona ili Drajera, Langa ili Kojtnera, Forda ili Hoksa, na Hičkoka, misleći u (filmskoj) istoriji.
N. P.