ISBN: Ostalo
Godina izdanja: 1980
Autor: Domaći
Oblast: Istorija umetnosti
Jezik: Srpski

Autor - korporativno telo Narodna biblioteka Srbije (Beograd)
Naslov Katalog izložbe kopija ornamentike srpskih srednjevekovnih ćiriličnih rukopisa XIII-XVI veka / Narodna biblioteka Srbije, Beograd 1980 ; [urednik Vukosava Brguljan ; autor kopija, postavka izložbe, teksta i kataloga Ljupka Vasiljev ; fotografija Nikola Farmakovski]
Vrsta građe katalog
Jezik srpski, engleski
Godina 1980
Izdavanje i proizvodnja Beograd : Narodna biblioteka Srbije, 1980 (Vršac : Sloboda)
Fizički opis [30] str.,[140] str. s tablama : ilustr. ; 30 cm
Drugi autori - osoba Brguljan, Vukosava
Vasiljev, Ljupka
Farmakovski, Nikola
(Broš.)
Napomene Tiraž 1.000
`Narodna biblioteka Srbije priređuje ovu izložbu povodom održavanja XXI generalne konferencije UNESKA u Beogradu od 23. septembra do 29. oktobra 1980.` -->poleđina nasl. str.
Tekst na srphrv. i engl. jeziku.
Predmetne odrednice Knjige, srpske -- Iluminacije -- 13-16v -- Izložbeni katalozi

Istorija srpskog minijaturnog slikarstva počinje u drugoj polovini XII veka i traje skoro do kraja XVIII veka. Njeni isprepleteni tokovi odražavaju i komplikovanu istoriju srpske umetnosti u celini. Autohtoni slovenski elementi, jaki vizantijski uticaji, veliki udeo italijanske romanike u čvrstoj sintezi obeležavaju početke srpske minijature. Dalji razvoj kretao se između ovih umetničkih vidova. s tim što je nekad jedan od njih davao osnovni karakter svojim jačim prisustvom. Kroz taj minuciozni vekovni rad uglavnom anonimnih monaha odanih knjizi i njenoj lepoti, stvarao se i sve određeniji nacionalni tip iluminacije, sa specifičnim oblicima crteža, kompozicije, motiva, kolorita, kao deo nacionalne kulture i umetnosti. On je u beskrajnom ponavljanju i variranju motiva trajao i u kasnim vremenima turske okupacije, izgubljene samostalnosti, i postao simbol nacionalnog bića. Tako je u vekovima renesanse i barokne umetnosti u Evropi, na Balkanu trajao srednji vek i produžavao se slikanjem crkvenih slika u knjigama, dok je štampa uveliko osvojila svet. Srpske minijature iz XVI veka pokazuju svojevrsnu renesansu, vraćanje, ali ne u antiku, već u srednji vek, vreme XIV i XV veka, kada su minijature dostigle svoj umetnički vrhunac.
Ornamentika koju vidimo na izložbi i koja preovlađuje i u srpskim rukopisima je zasnovana na kompoziciji geometrijskih i biljnih ornamenata i rađena je u tehnici bojenog crteža, pogodnog za kopiranje. Apstrakcija beskrajnog geometrijskog ornamenta nema samo ukrasnu, dekorativnu funkciju, već i dublje simbolično značenje. Ornamentika u srpskim rukopisima je poseban deo velike celine srednjovekovne ornamentike, koja je ukrašavala, uvek na drugi način, rukopise Irske i Engleske, Skandinavije i Nemačke, Francuske i Italije, Vizantije i slovenskih zemalja, zemalja islamskog sveta i jevrejskih rasutih skriptorija. Ha izložbi nisu prikazane slikane minijature, ljudske figure, najčešće autorski portreti jevanđelista, druge svetačke ličnosti i ilusgrovane priče iz Starog i Novog zaveta, profane teme, ilustracije romana i zakona, vladarski portreti. To je sasvim drugi vid iluminacije, u kojoj preovlađuje ne samo ljudska figura, već i drugi slikarski postupak, zasnovan na boji i tonskim rešenjima, i čije kopije teško odražavaju originale.
Izložba i katalog kopija ornamentike srpskih srednjovekovnih ćirilskih rukopisa od XIII do XVI veka pomoći će da se bolje razume umetnost koju su najviše poznavali samo stručnjaci. Znalački su odabrani primeri iz domaćih zbirki i stranih biblioteka, na osnovu kojih se mogu sagledati osnovni tokovi srpske ornamentike i kompozitnih inicijala u rukopisima. Autor godinama radi na kopiranju iluminacija –
zaglavlja, inicijala, vinjeta — i to sa savršenom pedantnošću i minucioznošću približavajući se originalima do kraja, do varke. Ove kopije su izvanredni dokumenti. često bolji od fotografije. S obzirom da su rukopisi u bibliotekama Moskve, Lenjingrada.
Sofije, Bukurešta još uvek malo poznati, izložba pruža sliku o njihovom ukrasu. I rukopisi u domaćim zbirkama nisu u celini publikovani, na se ovde o mnogima od njih dobija prvi put uvid, a sa njim otkriće.
Orijentacija Ljupke Vasiljev na kopiranje ornamentike je vrlo dragocena. Ornamentika u srpskim srednjovekovnim rukopisima nije detaljnije proučavana i posle monumentalnog dela V. V. Stasova o slovenskom i istočnom ornamentu, izdatog krajem XIX veka, nije objavljen nijedan pregled posvećen toj temi. Moderna ispitivanja se okreću i tim zapostavljenim problemima, na će i ova izložba doprineti da se sagledaju plime i oseke slikane ornamentike u celom toku, a svojom dokumentarnošću dopuniće istraživanja na tom planu. Sistematski dalji rad na ovom polju i kopiranje ornamentike u srpskim rukopisima koji se nalaze i u drugim bibliotekama u zemlji i u inostranstvu, dopuniće dragocenu dokumentaciju.
Bez takve kolekcije kopija, koncentrisane na jednom mestu, u Narodnoj biblioteci Srbije u Beogradu, neće moći da se istraže rukopisi do kraja, niti da se daju konačni zaključci. Narodna biblioteka je davno osetila potrebu za ovakvom dokumentacijom i načinom proučavanja i poverila Ljupki Vasiljev, istoričarki umetnosti, posao kojim se ona već godinama bavi predano i sa mnogo ljubavi. Bez njenog ličnog osećanja za ovu vrstu umetnosti, za duhovnu sadržinu srednjovekovne knjige, bez njenih veštih ruku, ne bi bilo visokih rezultata. Fragmenti iz pedeset rukopisa prikazuju samo deo velikog materijala, koji je ipak dovoljan da se oseti lepota i istančanost srpske rukopisne ornamentike.
Jovanka Maksimović

MG7(N)