ISBN: Ostalo
Godina izdanja: 318
Autor: Domaći
Oblast: Slikarstvo
Jezik: Srpski

Spoljašnjost kao na fotografijama, unutrašnjost u dobrom i urednom stanju!

Petar Lubarda (Ljubotinj, kod Cetinja, 27. jul 1907 — Beograd, 13. februar 1974) bio je srpski slikar,[1] redovni član Srpske akademije nauka i umetnosti i spoljni član Jugoslovenske akademije znanosti i umjetnosti.[2]

Biografija

Autobiografski dokument koje je Lubarda sastavio pred kraj života. Izričito je zahtijevao da navedeni podaci budu dio svih biografskih navoda o njemu.
Na slici: po nacionalnosti Srbin.

Bista u Herceg Novom
Lubarde potiču iz Herceg Novog odakle se sele tokom 18. veka.[3] Osnovnu školu je pohađao u Ljubotinju, Cetinju i Herceg Novom, a gimnaziju u Herceg Novom, Splitu, Sinju i Nikšiću gde počinje da slika. Studije slikarstva započeo 1925. godine u Umetničkoj školi u Beogradu, a nastavlja kratko u Parizu 1926. na Académie des Beaux Arts. U Crnu Goru se vraća 1932. i iste godine dolazi u Beograd. U Parizu drugi put boravi od 1938. do 1940.

Prvu samostalnu izložbu imao je 1925. u Nikšiću a potom 1927. i 1929. u Parizu i Rimu.[4] Od 1927. godine učestvovao je na mnogobrojnim kolektivnim izložbama u zemlji i inostranstvu.

Bio je član Društva srpskih umetnika „Lada“ od 1938, Grupe „Samostalni“ od 1951, kao i ULUS-a, ULUCG-a i SULUJ-a.

Ratne godine od 1941. do 1944. provodi u zarobljeništvu u logorima u Nemačkoj i Italiji. Njegovog oca, kraljevskog oficira streljali su partizani, pa je izvesno vreme, kao ideološki nepodoban, imao problema u umetničkoj karijeri.

Od 1945. radi kao profesor na Likovnoj akademiji u Beogradu. Godine 1946. odlazi na Cetinje gde učestvuje u formiranju prvih stručnih likovnih institucija u Crnoj Gori: otvara se Umjetnička škola na Cetinju u koji je bio predavač i direktor. Škola se 1947—1948. premešta u Herceg Novi. U Beograd se vraća 1950. godine gde ostaje do kraja života.

Dopisni član SANU postaje 1959, a redovni 1961. godine. U SANU je ostavio pismo u kojem zahteva da se pri svakom izlaganju njegovih dela obavezno naglasi da je po narodnosti Srbin.[1]

Slikarsku zaostavštinu poklonio je Beogradu 1973. godine. Bio je oženjen Verom (umrla 2008. godine).[5] Njihova kuća je pretvorena u legat (Legat Atelje Petra Lubarde) i obnovljena 2012. godine,[6] a za publiku je otvorena 2014. godine.[7][8]

Sahranjen je u Aleji zaslužnih građana na Novom groblju u Beogradu.

Godine 1997. ustanovljeno je najveće priznanje „Petar Lubarda“ koje se dodeljuje za likovnu umetnost u Crnoj Gori. Povodom 115 godina od rođenja objavljena je poštanska marka u Srbiji.[9]

Slikarstvo

Slika Petra Lubarde posvećena Branku Pešiću, deo kolekcije Adligata

Petar Lubarda, Zaklano jagnje, 1940

Petar Lubarda, Kosovski boj, 1953
Slikarski put Petra Lubarde započinje tamo gde je rođen - u crnogorskom kršu i brdima koji su mu se trajno urezali u stvaralačku memoriju. Praktično, u svemu što je slikao, kao plastična matrica može se identifikovati taj prvi vizuelni pejzaž koji ga je od rođenja okruživao.[10] Kao da se u svakom od kasnijih znamenitih ciklusa vraćao linijama, oblicima i koloritu krajolika koji je poneo i nosio ma kuda da se kretao Crnom Gorom, Srbijom, Evropom i svetom. Počeo je da slika na svojevrsni realistički način koji je već poprimio svetlo-tamne valerske odnose svetla koji su tragali za naglašenim govorom slikarske materije. Dramatika slikarskog prizora podignuta je na prelazu tridesetih u četrdesete godine, a simbolično je vidljiva u Zaklanom jagnjetu (1940).


Kosovski boj, 1953
Za ovu sliku su mnogi kritičari istakli da po surovosti prizora nagoveštava kataklizmu Drugog svetskog rata. Posle rata, Lubarda se upustio u dotad nepoznatu avanturu u srpskom i jugoslovenskom slikarstvu otvarajući potpuno slobodne puteve kreativnosti, najpre u manirizmu kolorističkog ekspresionizma, u kome je formu redukovao do granice prepoznatljivosti, a odmah zatim je svoje slikarstvo uveo u asocijativnu i apstraktnu fazu koja je definitivno obeležila ne samo njegov opus već i celokupno naše slikarstvo druge polovine 20. veka. Tokom trajanja rata i nekoliko godina potom, Lubarda nije stvarao njemu tipična dela visokog intenziteta i biografi smatraju da u tom periodu nije stvorio velika dela te da je bio u depresiji, što se ogledalo na njegovo stvaralaštvo.[10]

Od istorijskog je značaja bila njegova izložba održana 1951. godine u Galeriji ULUS-a u Beogradu koja je pokazala ceo plastički program obnove našeg slikarstva posle epohe socijalističkog realizma i otkrila taj tanani prelaz iz ekspresivnog realizma u asocijativnu apstrakciju. Neka od najpoznatijih dela iz tog perioda su: Bitka na Vučjem dolu (1950), Guslar (1952), Konji (1953), Kosovski boj (1953).

Kritika
Isidora Sekulić je smatrala da u Lubardinim slikama predela nema nikakvog uslađenja prirode, već su prikazani predeli jednostavno i jasno.[10] Pavle Vasić Lubardin stil opisuje kao „prožet snažnom originalnošću”.[10] Pisac i kritičar Stanislav Vinaver Lubardu naziva „velikim slikarom” i piše da je odlazio da posmatra Lubardine slike svaki dan čitavih mesec dana koliko je trajala izložba u ULUSu.[10] Istaknuti kritičar i istoričar umetnosti Milan Kašanin pisao je da je Lubarda „uravnotežen, zdrav i snažan” i „tipičan predstavnik vitalnih i umetničkih sposobnosti našeg čoveka”.[10] Miša Bašičević piše da je Lubarda spojio dva izraza „nadrealistički” i „apstraktni”.[10] Zoran Markuš naziva Lubardu „pesnikom epske dramatike” i piše da bi on sa svoja dva remek dela „Bitka na Kosovu” i „Put u Kosmos” mogao da uđe u svaku antologiju savremene svetske umetnosti.[10] Mića Popović je za njega rekao da je „zaista genijalan slikar” i da je „ostavio delo za snove i za antologiju, za obimne ispire i usamljene šetače”. Dragoš Kalajić za ulogu Lubarde na domaćoj slikarskoj sceni piše „...pojavljuje se jedan autohtoni, izuzetni izraz svetskog značaja, čije je značenje imalo isključivo nacionalni karakter obuhvatajući geološku i istorijsku, folklornu i kulturnu osnovu zajednice”.[10] Kalajić takođe primećuje da su Lubardine slike izražavale kolektivno nesvesno, kao i da je jedno od retkih dela koja mogu da vaspitavaju ljude...