ISBN: Ostalo
Godina izdanja: 2016.
Autor: Domaći
Oblast: Istorija umetnosti
Jezik: Srpski

ŽENSKOM RUKOM
Ženskom rukom
Doprinos ženskog srpskog slikarstva i vajarstva istoriji umjetnosti Bosne i Hercegovine
Adela Ber Vukić, Iva Despić, Mica Todorović, Rajka Merćep, Milena Šotra

SPKDP/ Umjetnička galerija BiH, Sarajevo, 2016.
282 strane, četvrtasti format.


U petak 2. septembra 2016. u Umjetničkoj galeriji BiH otvara se izložba “Ženskom rukom – doprinos ženskog srpskog slikarstva i vajarstva istoriji umjetnosti Bosne i Hercegovine”, u organizaciji Srpskog prosvjetnog i kulturnog društva Prosvjeta iz Sarajeva, društva osnovanog 1902. godine. Izložba je posvećena prvim likovnim umjetnicama iz BiH, rođenim između 1888. i 1909. godine. Objektivno i umjetnički gledano, biće to jedan od najznačajnijih kulturnih događaja u Sarajevu tokom ove 2016. godine.

Poetični akvareli i secesionistički drvorezi čudesne ljepote Adele Ber, otmjeni talenat Ive Despić i njena misaona lica koja očaravaju gracijom; čarolije Mice Todorović, najosebujnije i najoriginalnije bosanskohercegovačke likovne umjetnice, smireni tonaliteti uz puninu volumena Bilećanke iz Pariza Rajke Merćep, ekspresivni modernizam Milene Šotra... svojom krasotom i uzvišenošću pomalo nestvarno lebde iznad jednog lijepog grada koji se posljednjih četvrt vijeka sve teže bori s velikim iskušenjima.
Nije slučajno što je izložba osmišljena i realizovana. Ona predstavlja izraz nesalomive ljudske želje da dobrom pobjeđuje zlo. Šačica od šačice Srba koji su ostali u Sarajevu, u teškim uslovima i u opštem nerazumijevanju, jezikom kulture bori se ne samo da pokaže da su Srbi narod velike kulturne tradicije, već i za vlastiti normalan opstanak dostojan čovjeka u jednom gradu koji se strelovito mijenja nagore. Osjetivši zlo u vazduhu, zabrinuti za moralno posrnuće svog grada, sarajevski Srbi okupljeni oko Prosvjete, među njima i autor ovog teksta, poslije izložbe planiraju se javno obratiti političkim partijama, te gradskim i kantonalnim vlastima. Biće to namjerno prije lokalnih izbora u oktobru ove godine, s pitanjem da li svi oni osjećaju, vide i razumiju u kakvom zatrovanom ambijentu žive i djeluju Srbi u Sarajevu? I ne samo Srbi već i svaki ponosni Sarajlija koji drži do duha i tradicije Sarajeva kakvog pamti i slavi istorija. Sarajeva koje voli i daje, a ne Sarajeva koje mrzi i uzima. Pitaće ih takođe da li će iko u kampanji obećati da će poslije izbora učiniti bilo šta da se stvari normalizuju?



PREDUZETNI: Istorijski gledano, Srbi su uvijek u Sarajevu predstavljali manjinu, ali su mu kroz istoriju često davali pečat, naročito preduzetnički, intelektualni i kulturni. Sarajevska pravoslavna opština još od osmanskog doba bila je dobrostojeća i uticajna, a neprestano se uzdizala zahvaljujući prije svega samoj sebi. Već 1855. Srbi u Sarajevu dobivaju višu građansku školu, a tri godine kasnije i srpsku žensku osnovnu školu. Ugledna sarajevska trgovačka porodica Despić otvorila je u svojoj kući 1877. prvo pozorište u Sarajevu.

U habzburško doba, prihvatajući evropska pravila ponašanja, a čuvajući vlastite tradicije, preduzimljivi Srbi su se ekonomski, kulturno i obrazovno izdigli iznad svih i redovno prednjačili u inicijativama. Ovo je naročito zadivljujuće kad se zna da su Srbi činili samo deset posto od ukupnog sarajevskog stanovništva. Srbi su osnovali 40 časopisa i listova, dok je hrvatskih bilo 23, muslimanskih 20, osam njemačkih i 10 ostalih.
Koliko su Srbi bili najjači preduzetnici svjedoče i podaci da je do rata 1914. otvoreno 26 srpskih novčanih zavoda koji su svojim kapitalom skoro premašili kapital svih ostalih zavoda: 10 hrvatskih, 8 muslimanskih i 6 mješovitih. U doba Kraljevine SHS, Srbi su ponovo bili nosioci glavnih kulturnih inicijativa u Sarajevu.

Drugi svjetski rat otjerao je većinu viđenijih Srba iz Sarajeva, a oni koji su ostali bili su građani drugog reda čijem ubistvu se niko nije trebao čuditi. Stoga su mnogi Srbi prigrlili partizansku vlast iza 1945. godine i nastavili davati značajan pečat novom društvenom životu Sarajeva. Nacionalističko ludilo i rat označili su kraj starim vremenima. Jedna od katastrofalnih posljedica raspada Jugoslavije je masovno iseljavanja Srba iz Sarajeva. Ko god da je za to kriv, a teško je pronaći nevine, ova demografska i kulturološka apokalipsa danas je nepopravljiva...