ISBN: Ostalo
Godina izdanja: 1976.
Oblast: Arhitektura
Autor: Domaći
Jezik: Srpski

Stari balkanski gradovi, varoši i varošice / Branislav Đ. Kojić


Beograd 1976. Mek povez sa klapnama , ilustrovano, veliki format (32 cm), 103 strane.
Knjiga je veoma dobro očuvana.



Tokom svoje duge evolucije ovi gradovi dobijali su svojstven karakter koji svrstava u posebnu kategoriju čije urbanističke osobine nisu ispitane, proučene i u literaturi prikazane. S obzirom da postoje još značajni očuvani delovi ovih gradova ali i s obzirom na činjenicu da oni brzo nestaju, Institut za arhitekturu i urbanizam Srbije preuzeo je zadatak da stare balkanske gradove na teritoriji republike Srbije, Makedonije i Crne Gore ispita i da obradi regionalnu i urbanističku studiju njihove pojave, razvitka i završnog oblika.
Stari balkanski grad proučavan je sa stanovišta antropogeografije. Ova proučavanja sintetizovana su u delu Jovana Cvijića o Balkanskom poluostrvu. Međutim, urbanistički posmatrano ovi gradovi nisu kod nas proučavani a monografske urbanističke studije su takođe malobrojne. U objavljenim delima o istoriji svetskog urbanizma kategorija starih balkanskih gradova nije posebno zabeležena. Ona se najčešće podrazumeva pod kategorijom »muslimanskih«, ili »orijentalnih« gradova zajedno sa gradovima severne Afrike i celokupne prednje Azije. Međutim, ta ogromna i raznolika teritorija nije pružila mogućnosti i uslove za razvitak jedinstvene kategorije gradova. Na njoj se izdvaja Balkansko poluostrvo sa njegovim centralnim pokrajinama i Mala Azija sa njenim zapadnim pokrajinama, na kojima je nastala i razvila se posebna urbanistička kategorija gradova. Izvesne sličnosti svakako postoje među gradovima Balkanskog poluostrva i Srednje Azije i Severne Afrike: čaršija kao trgovinsko poslovni centar sa podelom po vrstama robe
, zanata, urbanistička struktura vrlo nepravilne ulične mreže i oblika blokova; loša komunalna oprema i dr. Međutim stari balkanski gradovi nisu bili stešnjeni između odbrambenih zidina već su se udobno širili slobodno u okolini i prelivali u zeleni pejzaž. U njima je postojao kao važni sastavni deo hrišćanski kvart koji je u sebi zadržavao neke karakteristike srednjevekovnog evropskog grada i koji se u svojoj urbanističkoj strukturi znatno razlikovao od muslimanskih mahala. Po ulicama balkanskog grada, iako uskim i nepravilnim, mogla su da se kreću vozila i zaprega. Navedeni primeri sadržinskih i strukturnih svojstvenih karakteristika balkanskog grada dovoljno pokazuju da on predstavlja zasebnu urbanističku kategoriju.
Jedan od ciljeva ove studije je da se u izvesnoj meri popuni ova praznina u naučnoj literaturi i da se prikaŽU neke osnovne karakteristike ove urbanističke kategorije ukoliko se odnose na teritorije Srbije, Makedonije i Crne Gore.



Sadrža:
UVOD
Definicija pojma »stari balkanski grad«
Periodizacija
Popis proučavanih mesta
REGIONALNE KARAKTERISTIKE
Geografski i topografski položaj
Geneza i razvitak
Sistemi naselja i teritorija
URBANISTIčKA SADRŽINA
Glavne karakteristike strukture naselja
Čaršija
Pazarišta
Mahale
Tvrđava
Zgrade sa jednom namenom
Zelenilo i vode
URBANISTIčKA STRUKTURA
Ulica i ulična mreža
Trgovi
Blokovi i kućišta
Broj stanovnika i gustina naseljenosti
Komunalna oprema
ARHITEKTURA I IZRAžAJNE KARAKTERISTIKE
Arhitektonsko-urbanistički lik
Arhitektura
Rekonstrukcija starog balkanskog grada i urbanističko naselje
Zaključak
Napomena i navodi uz tekst
Literatura
Izvodi na stranim jezicima