ISBN: Ostalo
Godina izdanja: 2012.
Oblast: Arhitektura
Autor: Domaći
Jezik: srpski/ mađarski

GRADSKA KUĆA I SUBOTICA (1912-2012.)
Gradska kuća Subotica - Városháza Szabadka 1912–2012, Subotica 2012.

Međuopštinski zavod za zaštitu spomenika kulture, 2012.
350 ilustrovanih strana, tverd povez, skoro A4 format.


Subotička Gradska kuća zauzevši i odredivši sam centar grada, upravo kao i dve ranije varoške kuće, bila je u proteklih sto godina nemim svedokom burnih društvenih promena i događanja, smenjivanja perioda mira i ratova, nestajanja i nastajanja država, ideologija, političkih sistema, masivnih demografskih izmena. Sve te pojave nisu imale izvorište, nisu kreirane niti su poticale odavde. U Subotici su možda imale pristalica i učesnika, protivnika i oponenata, pa su ipak kao veliki neizbežni i neumitni talasi, koji su krenuli sa udaljenih tačaka u svetu ili okolini, zapljuskivali, ispirali i menjali grad.

Samo dve kratke godine nakon njenog svečanog otvaranja 1912. godine, okončao se dugi mirni period koji je i u Subotici rezultirao velikim talasom celokupnog društvenog uzleta i izgradnjom arhitekture koja će je trajno označiti i obeležiti. Sledi krvavi Veliki rat koji kao da je samo bio uvod u Drugi svetski rat, nakon 23 godine pokušaja izgradnje i stabilizacije proklamovane nove jugoslovenske zajednice. A u njemu, ispostaviće se, nije bilo najznačajnije to što su se stari računi pokušali naplatiti vraćanjem bivših granica, cepanjem i komadanjem države, nego to što su se domaće snage spremne za promene, predvođene komunistima, pronašle rezonantni ključ u širim evropskim okvirima koji im je omogućio da sačuvaju državni okvir i time kao nesporni upravljači svim društvenim segmentima, vode državu i društvo u novih 45 godina stabilnosti bez rata. S početkom devedesetih pucaju šavovi i veze koje su spajale Jugoslaviju i ona se u neočekivano krvavim i brutalnim ratnim operacijama raspada. Nakon svakoga od tih ratova gubitci su bili veliki. Oni nendoknadivi, u životima naših sugrađana mere se desetinama hiljada[1]. Pored toga mnogi ekonomski ali i drugi društveni pokazatelji mogli bi nam posvedočiti koliko je teško i dugotrajno bilo dosegnuti kvalitet života i standard iz doba pre rata.

I pored svega toga Gradska kuća kao objekat je opstojavala, tek tu i tamo okrznuta mecima, njen monumentalni toranj dominirao je svojom visinom i služio generacijama subotičana kao orijentir u ravnici, ali i kao simbol koga oni nose u sebi. Promene u društvu ostavljale su tragove u sadržaju kojim je ona bivala ispunjena. Zamišljena i realizovana kao sedište gradske vlasti i administracije i reprezentativnih najamnih prostora, morala je u tom delu odražavati upravo sve promene koje su se odvijale oko nje.

Ako taj period od sto godina, pokušamo da ocrtamo na jednoj istorijskoj vertikali i pratimo samo kroz promene naziva državnih formacija, kroz koje je prolazila Subotica, morali bi da ih nabrojimo čak jedanaest.
...