Godina : 1921 - 1930.
Detaljno stanje: Dobro

Crkva Svetog Spasa (posvećena Vaznesenju Gospodnjem) u Prizrenu je podignuta oko 1330. i nalazi se u jugozapadnom delu grada.

Smeštena je na maloj zaravni ispod gradske tvrđave koja dominira nad gradom, u delu koji je nekada bio srpska četvrt. Podigao ju je vlastelin Mladen Vladojević, koji ju je 1348. priložio zadužbini cara Dušana (kralj 1331—1346, car 1346—1355) manastiru Svetih arhangela u kanjonu Prizrenske Bistrice. Republika Srbija ju je 1990. uvrstila među spomenike kulture od izuzetnog značaja, zajedno sa drugim prizrenskim crkvama. Albanski ekstremisti su je zapalili i teško oštetili tokom martovskih nemira 2004., a ispred same crkve nalazio se bunker nemačkih pripadnika KFOR-a.

Septembra 2013. godine razvaljena su ulazna vrata na crkvi i odneta kapija.

Tokom otomanskog perioda, crkva je zapustela i korišćena je jedno vreme kao štala[5], usled čega je pretrpela znatna oštećenja. Od sredine XVIII veka prizrenski Cincari, poreklom iz Moskopolja, preuzeli su upravu nad crkvom. Oni su 1836. započeli veliku obnovu i proširenje crkve koje nikada nije završeno, a sama crkva je sredinom XIX veka stradala u požaru. Sa druge strane, postoji podatak da je ruski konzul Ivan Jastrebov sprečio rušenje i krajnje uništenje stare srpske crkve, Sv. Spasa u Prizrenu, od strane Cincara. Cincari su tražili ferman za proširenje crkve i u tom kontekstu su imali nameru da je sruše (da bi na istom mestu podigli novu), što je Ivan Jastrebov sprečio. On je zapisao: Ne želim da verujem zlim jezicima da su je Cincari (ne svi) zapalili u nadi da će pasti sama od sebe. Iguman (Manastir Svete Trojice u Mušutištu) je postao mladi Cincarin Teofil 1861. g. Nije brinuo o blagostanju manastira nego samo za svoj sopstveni džep. Skrivao je prikupljenu milostinju. U doba razdora Srba i Cincara zbog crkve Sv. Spasa, navukao je na sebe sumnju, uhvaćen je u krađi svetinja i udaljen sa mesta igumana 1872. g. U doba Jastrebova je živeo u Prizrenu kao pop u crkvi Sv. Spasa, koja je prešla u vlasništvo Cincara, i sagradio je sebi kuću od pokradenog manastirskog novca. Konzervatorski radovi na crkvi i njenom živopisu obavljeni su u periodu od 1953. do 1963.

Crkva Svetog Spasa ima osnovu sažetog upisanog krsta sa trostranom oltarskom apsidom i pripratom, dok se nad njom uzdiže osmostrano kube. Sa spoljašnje strane je ukrašena plastičnim keramičkim ukrasima i dekorativnim smenjivanjem sige i opeke, kakvo se može videti na crkvi Bogorodice Ljeviške i drugim spomenicima Vardarskog stila. U prvoj polovini XIX veka započelo je proširenje crkve, koja je trebalo da poprimi oblik trobrodne bazilike. Podignuta je nova oltarska sedmostrana apsida, a prvobitna crkvica je postala deo severnog broda. Međutim, ovo proširenje crkve nikada nije završeno, tako da se danas oko prvobitne crkvice nalaze visoki zidovi bez krova.

Najstariji sloj fresaka, datiran je oko 1335. i nalazi se u oltarskom delu. Njihov autor je pripadao istoj radionici koja je freskopisala i crkvu svetog Nikole, koju je u isto doba podigao vlastelin Dragoslav Tutić. Nakon toga, prizrenski majstori su, u vizantijskom stilu, do 1348. freskopisali preostali deo crkve. Završnu fazu u oslikavanju crkve predstavljaju freske Hrista i Bogorodice Paraklise urađene u crkvenoj priprati. Tokom narednih vekova, freske su stradale kao i cela crkva, a nakon požara koji je zahvatio crkvu sredinom XIX veka, boje su promenile tonalitet. Ostaci fresaka su zajedno sa celom crkvom konzervirani u periodu od 1953. do 1963.