ISBN: Ostalo
Oblast: Atletika
Jezik: Srpski
Autor: Strani
Godina izdanja: Tv

Spoljašnjost kao na fotografijama, unutrašnjost u dobrom i urednom stanju!

Atletika je jedna od temeljnih i najraširenijih sportskih grana, koju karakteriše osnovni ljudski pokret i ponašanje, a koja obuhvata: trkačke, bacačke i skakačke discipline.[6] Zbog svoje sveobuhvatnosti naziva se, i istinski jeste, kraljica sportova. Atletskim vežbama stiče se fizička snaga, izdržljivost, brzina i okretnost a učvršćuju se svojstva volje kao što su hrabrost, odlučnost i upornost. Discipline atletike odlikuju se motoričkim kretanjima koja se uspešno mogu primenjivati u toku obrazovnog procesa ili kroz druge oblike vežbanja, pomoću kojih se značajno utiče na podizanje opšte psihofizičke sposobnosti pojedinca. Atletika je polazište i temelj za sve ostale sportove. Od 1896. godine uključena je u redovni program Olimpijskih igara.

Ona predstavlja osnovni i najznačajniji sadržaj svakih Olimpijskih igara. Međunarodna atletska federacija (IAAF) osnovana je 1912. godine u Stokholmu i danas ima 212 država - članica. Od 1983. održava se prvo na četiri a sada na dve godine svetsko prvenstvo za seniore i seniorke, od 1986. godine za juniore i juniorke a od 1999. godine i za kadete i kadetkinje. Od 1930. svake četvrte godine održava se prvenstvo Evrope za seniore i seniorke, a od 1929. godine i Balkanske igre. Atletika je najrazvijenija u SAD, a odmah za njom su Rusija, Nemačka, Kuba, Kenija i Jamajka.

Rezultati trkačkih događaja se odlučuju završnom pozicijom (ili vremenom, ako se meri), dok se pobede u skokovima i bacanju postižu najvišim ili najdaljim merenjem iz serije pokušaja. Jednostavnost takmičenja i nedostatak potrebe za skupom opremom čini atletiku jednim od najčešćih takmičarskih sportova na svetu. Atletika je uglavnom individualni sport, sa izuzetkom štafetnih trka i takmičenja koja kombinuju performanse sportista u ekipni rezultat, kao što je ќros-kantri.

Organizovana atletika datira još iz vremena drevnih Olimpijskih igara iz 776. p. n. e. Pravila i format modernih događaja u atletici su definisana u Zapadnoj Evropi i Severnoj Americi u 19. i ranom 20. veku, i zatim su se proširila u druge delove sveta. Većinu modernih takmičenja najvišeg nivoa sprovodi Međunarodna asocijacija atletskih federacija i njene članice federacije.

Atletska takmičenja su okosnica Letnjih olimpijskih igara. Najznačajnije međunarodno atletsko takmičenje je Svetsko prvenstvo u atletici na otvorenom, koji obuhvata nadmetanja na stazama i polju, trčanje maratona i takmičarsko hodanje. Druga atletska takmičenja istog nivoa su Svetsko prvenstvo u krosu i Svetsko prvenstvo u polumaratonu. Sportisti sa fizičkim invaliditetom takmiče se na Letnjoj paraolimpijadi i Atletskom svetskom šampionatu.

Reč atletika je izvedena od antičke grčke reči ἀθλητής (athlētēs, „borac u javnim igrama“) od ἆθλον (athlon, „nagrada“) ili αθλος (athlos, „nadmetanje“).[7] U početku je termin korišćen za uopšteno opisivanje atletskih takmičenja - tj. sportsko nadmetanje zasnovano prvenstveno na ljudskim fizičkim poduhvatima. U 19. veku pojam atletika je dobio užu definiciju u Evropi i počeo je da opisuje sportove koji uključuju takmičarsko trčanje, hodanje, skakanje i bacanje. Ova definicija je i dalje najprominentnija u Velikoj Britaniji i većini područja bivše Britanske imperije. Štaviše, slične reči na mnogim germanskim i romanskim jezicima koje se odnose na termin atletika takođe imaju slično značenje.

U većem delu Severne Amerike, atletika je sinonimna sa sportovima uopšte, što odražava u većoj mori istorijsku upotrebu termina. Reč atletika se retko koristi u smislu sporta atletike u ovom regionu. Termin staza i polje (engl. Track and field) preferentno se koristi u Sjedinjenim Državama i Kanadi za većinu atletskih događaja, uključujući takmičarsko hodanje i trčanje maratona (mada se kros kantri trčanje obično smatra zasebnim sportom).

Istorija atletike
Atletika je jedan od najstarijih oblika sportskih takmičenja, još od vremena originalnih Olimpijskih igara iz vremena stare Grčke pa do modernih Olimpijskih igara današnjih dana. Kako se radi o osnovnim disciplinama trčanja, skokova i bacanja tradicija takvih takmičenja je stara koliko i tradicija sporta, te je istorija atletike i istorija sporta uopšte.

Antika

Kopija drevne grčke statue diskobolosa, koja prikazuje bacača diska[8]
Atletska takmičenja u trčanju, hodanju, skakanju i bacanju su među najstarijim od svih sportova i njihovi koreni su preistorijski.[9] Atletski događaji su prikazani u drevnim egipatskim grobnicama u Sakari, sa ilustracijama trčanja u Heb Sed festivalu i skakanje u vis se javlja u grobnicama od još pre 2250. p. n. e.[10] Tajlteanske igre su bile drevni keltski festival u Irskoj. One su osnovane oko 1800. p. n. e., i tridesetodnevno okušljanje je obuhvatalo trčanje i bacanje kamena između ostalih sportskih događaja.[11] Originalni i jedini događaj u prvim Olimpijskim igrama 776. p. n. e. je bilo trčanje na rastojanju dužine jednog stadiona, poznato kao stadion. Igre su kasnije proširene da obuhvate takmičenja u bacanju i skakanju u okviru antičkog petoboja. Atletska takmičenja su se takođe odvijala pri drugim Panhelenskim igrama, koje su bile osnovane kasnije oko 500. p. n. e.[12]

Moderna era
Kotsvoldove olimpijske igre, sportski festival koji se pojavio u 18. veku u Engleskoj, sadržao je atletiku u vidu nadmetanja u bacanju malja.[13] Na godišnjoj bazi od 1796 do 1798, L`Olympiade de la République je održavana u revolucionarnoj Francuskoj, i smatra se prvim pretečom modernih letnjih Olimpijskih igara. Premijerni događaj tog takmičenja je bilo takmičenje u trčanju, mada su održavana i takmičenja u raznim drugim drevnim grčkim disciplinama. Godine 1796, Olimpijada je označila uvođenje metričkog sistema u sport.[14]

Atletska takmičenja su održavana oko 1812. godine u Kraljevskom vojnom koledžu, Sandherst,[15] i 1840. godine u Šruzberiju u Šropširu u kraljevskoj školi Šruzberija. Kraljevska vojna akademija u Vulviču je održala organizovano takmičenje 1849. godine, i regularnu seriju zatvorenih takmičenja otvorenih samo za studente je održavao Ekseter koledž, Oksford od 1850.[16] Godišnje Venlokove olimpijske igre, su prvi put održane 1850. u Venloku u Engleskoj, i obuhvatale su atletska nadmetanja u svom sportskom programu.[17]

Prva moderna atletska nadmetanja u zatvorenom prostoru bili su zabeležena ubrzo nakon 1860-ih, uključujući i susret u dvorani Ašbernam u Londonu, kojim su bila obuhvaćena četiri trkačka nadmetanja i takmičenje u trostrukom skoku.[18][19]

Amaterska atletska asocijacija (AAA) je osnovana u Engleskoj 1880. godine kao prvo nacionalno telo za atletski sport i počela je da održava svoja godišnja atletska takmičenja – AAA šampionate. Sjedinjene Američke Države su takođe počele da održavaju godišnja nacionalna takmičenja – SAD šampionat na stazi i polju na otvorenom – prvi je održan 1876. posredstvom Njujorškog atletskog kluba.[20] Atletika je postala kodifikovana i standardizovana preko engleske AAA i drugih opštih sportskih organizacija krajem 19. veka, kao što je Amaterska atletska unija (osnovana u SAD 1888. godine) i Savez francuskih atletskih sportskih društava (osnovan u Francuskoj 1889. godine).

Atletsko takmičenje je bilo uključeno u prvim modernim Olimpijskim igrama 1896. i od tada je bilo jedno od najvažnijih takmičenja u ovom višesportskom događaju koje se odvija svake četiri godine. Prvobitno su učestvovali samo muškarci, a na Olimpijskim igrama 1928. uvedena su ženska takmičenja u atletski program. Atletika je deo Paraolimpijskih igara od inauguralnih igara 1960. Atletika ima veoma visok profil tokom velikih prvenstava, posebno na Olimpijadi, mada je inače manje popularna.

Međunarodno upravno telo, Međunarodna amaterska atletska federacija (IAAF), osnovana je 1912. godine. Ona je usvojila svoje današnje ime 2001. godine. IAAF je 1983. godine ustanovila zasebno Svetsko prvenstvo u atletici na otvorenom. U modernom doba, sportisti mogu da dobiju novac za učešće u trkama, čime je okončan takozvani „amaterizam“ koji je postojao ranije.

Međunarodni sportski komitet za gluve je formiran 1922, radi upravljanja međunarodnim događajima gluvih sportista, uključujući i atletičare.[21]

Prvo organizovano međunarodno takmičenje za sportiste sa fizičkim invaliditetom (osim gluvoće) počelo je 1952. godine, kada su prve međunarodne Stouk Mandervil igre organizovane za veterane Drugog svetskog rata.[21][4] Ovim su jedino bili obuhvaćeni atletičari u invalidskim kolicima. Odatle je proistekla inspiracija za Paraolimpijske igre, koje su održane 1960. godine. Takmičenja su vremenom proširena tako da uključuju uglavnom sportiste sa amputacijama, cerebralnom paralizom i oštećenjem vida, pored takmičenja u invalidskim kolicima.