Godina izdanja: 2001
ISBN: 86-83635-04-X
Autor: Domaći
Oblast: Ekologija
Jezik: Srpski

Autor - osoba Stevanović, Branka, 1944- = Stevanović, Branka, 1944-
Janković, Milorad M., 1924-2002 = Janković, Milorad M., 1924-2002
Naslov Ekologija biljaka : sa osnovama fiziološke ekologije biljaka / Branka M. Stevanović, Milorad M. Janković
Vrsta građe udžbenik
Jezik srpski
Godina 2001
Izdanje 1. izd.
Izdavanje i proizvodnja Beograd : NNK international, 2001 (Beograd : Zavod za grafičku tehniku Tehnološko-metalurškog fakulteta)
Fizički opis X, 514 str., [6] listova s tablama : ilustr. ; 30 cm
(broš.)
Napomene Tiraž 300
Bibliografija: str. 457-486
Registri.
Predmetne odrednice Biljke – Ekologija

„Ekologija biljaka sa osnovama fiziološke ekologije biljaka“ u suštini obuhvata autekologiju, odnosno ekologiju pojedinih vrsta i njihovih populacija. Ekologija biljaka je u ovom izdanju prikazana u širokoj i sveobuhvatnoj verziji sa novog, modernog ekofiziološkog stanovišta.
Ukupno gradivo ove knjige je bogato ilustrovano obilnim skicama, fotografijama, crtežima i grafikonima, u cilju što slikovitijeg prikazivanja različitih ekoloških fenomena.

Ekologija biljaka ili fitoekologija jeste ekološka nauka o rasprostranjenju i bioraznolikosti biljaka i biljnih zajednica, efekte vanjskih faktora životnog okruženja na prisustvo biljaka u određenom području, kao i interakcije između biljaka, kao i njihove odnose sa drugim organizmima.
Pojam botaničke ekologije uveo danski botaničar Evgen Varming, 1895. godine.
Različite biljke, njihove grupe i zajednice, odlikuju se specifičnim životnim formama, prilagođenim datoj životnoj sredini. Posebnim osobinama određene životne forme karakteriziraju i specifičnost staništa na koje su prilagođene (npr. forme kaktusa – kserofitе – osobene su za pustinjske uslove, itd.)
Međutim, biljne vrste mogu biti u istoj meri, istovremeno prilagođene na raznolike ekološke uslove, a u kolikoj će meri biti prilagođena svim veoma promenljivim faktorima sredine zavisi od ekološke valence.

PREDGOVOR
Pripremanje ove knjige bilo je podsticajni izazov, koji je sa svakom novom stranom napisanog teksta budio novi entuzijazam, suočavajući nas sa činjenicom da nauka kakva je ekologija biljaka napreduje, šireći polje svojih istraživanja, obuhvatajući neophodnim objašnjenjima takoreći sve oblasti biologije, ali i drugih prirodnih kao i društvenih nauka, sve do filosofskog shvatanja života na planeti Zemlji uopšte.
Bezbroj novih otkrića, teorijskih zaključaka i aplikativnih rešenja obogatilo je biološke nauke, a u okviru njih i ekologiju, u poslednjih tridesetak godina, od vremena štampanja prvog udžbenika iz ekologije biljaka dr Milorada M. Jankovića, redovnog profesora Biološkog fakulteta Univerziteta u Beogradu, utemeljivača ove discipline u nas. Ta prva knjiga iz ekologije biljaka, udžbenik namenjen studentima biologije Prirodno-matematičkih fakulteta, pod naslovom „Fitoekologija sa osnovama fitocenologije i pregledom vegetacije na Zemlji” bila je i prva naša monografija iz fitoautekološke i fitosinekološke literature. Sve do danas ostala je vredno sintetičko delo. Već je tadašnji udžbenik bio čvrsto zasnovan na objašnjenjima ekoloških fenomena, napisan izuzetno jasno, poučno i neverovatno vizionarski, sa precizno sagledanim uzročno-posledičnim odnosima biljaka i sredine koja ih okružuje, u prvom delu knjige, zatim sa obradom fitocenoloških problema, u drugom delu knjige, kao i opštim opisom i definicijama ekologije svih tipova vegetacije na Zemlji, u trećem delu.
Bazirajući se na osnovama ovog prvog udžbenika iz Ekologije biljaka u nas, nastala je i sadašnja knjiga, pod naslovom: “ Ekologija biljaka sa osnovama fiziološke ekologije biljaka”, čiji su autori, redovni profesor dr Branka Stevanović i redovni profesor dr Milorad M. Janković. Dr Milorad M. Janković je kao autor prvog udžbenika i svedok velikog broja njegovih ponovljenih izdanja, još u predgovoru prvom izdanju svoga delà istakao:”...Nesumnjivo je da će složenost same materije.... neizbežno usloviti i određene nedostatke. S druge strane, praksa treba da pokaže i koje su vrline ovoga udžbenika, što će omogućiti da one u drugom izdanju budu podvučene i dalje razvijene”. Dr Branka Stevanović je profesor na Katedri za ekologiju i geografiju biljaka Biološkog fakulteta Univerziteta u Beogradu. Kao učenica prof. dr Milorada M. Jankovića uradila je pod njegovim rukovodstvom doktorsku disertaciju i zahvaljujući njegovom podstreku se, u profesionalnom životu, opredelila kako odgovornom pozivu nastavnika, tako i naučnoj problematici ekologije biljaka sa aspekta fiziološke ekologije biljaka. Tako su, davnašnja želja autora prvog udžbenika, prof. Milorada M. Jankovića, s jedne strane, za daljim razvijanjem već prikazanih ekoloških sadržaja, a s druge strane, entuzijazam drugog autora, prof. Branke Stevanović, koja je posvetila znatan broj godina u nastavi razvijanju novih kurseva iz Fiziološke i biohemijske ekologije biljaka, Adaptivnih tipova biljaka, Primene ekologije biljaka, kao i naučnom napretku ovih disciplina, konačno, zajedničkim naporom, urodili plodom u ovoj knjizi pod naslovom “Ekologija biljaka sa osnovama fiziološke ekologije biljaka”.
U njoj smo, kao autori koji pripadaju uzastopnim generacijama ekološke misli u Srbiji, težili da u već dobro utemeljene osnovne postavke ekologije ugradimo savremena objašnjenja ekoloških promena i fenomena, nove koncepcije i praktične dokaze, kao i sopstvene, ali i tuđe rezultate rada na strukturnom i funkcionalnom diverzitetu sveukupnog biljnog sveta naše planete. Posebno izazovni cilj bio je da se i najnovijim činjenicama potvrdi već poznata ekološka istina da bez određenih adaptivnih struktura koje se brže ili sporije diferenciraju kod biljaka, nema ni efikasnih fizioloških pri lag odavanja. Ova dva “lica” ukupne adaptivne strategije biljaka nastaju i deluju istovremeno, kompleksno i zajednički u najraznovrsnijim kombinacijama, što upravo rezultira u fascinantnoj strukturno-funkcionalnoj raznovrsnosti izraženoj kako na specijskom, tako i na vegetacijskom, odnosno ekosistemskom nivou.
Knjiga je namenjena, pre svega, studentima biologije, zatim ekologije i zaštite sredine, kao i molekularne biologije, na dodiplomskim i poslediplomskim studijama, bioloških i drugih fakulteta svih Univerziteta naše zemlje. Kako je ekologija sintetička nauka, te se kao nadgradnja nadovezuje na većinu bioloških disciplina, ova knjiga može biti veoma korisno, možda čak i neophodno štivo i za studente srodnih, aplikativnih bioloških fakulteta, kao što su Poljoprivredni, Šumarski ili Farmaceutski fakultet. Ona bi, svakako, mogla da privuče pažnju i bude od velike pomoći u razjašnjavanju ekoloških problema stručnjacima različitih profila čija se aktivnost odvija u okviru zaštite i unapređenja životne sredine. Kolege-predavači koji se budu poslužili našom knjigom kao izvorom određenih informacija, svakako će svoja predavanja obogatiti i svojim sopstvenim podacima i zaključcima.
Kao malo koja druga naučna disciplina, ekologija je savremena i izuzetno aktuelna nauka koja izaziva interes velikog broja ljudi, ne samo stručnjaka, već i amatera, ljubitelja prirode, običnih ljudi zabrinutih za prirodu u kojoj žive i budućnost generacija koje stižu. Ekologija je danas reč u svakodnevnoj upotrebi. Stoga ova knjiga, pre svega, brojnim ilustracijama i jasnim opisima, može da bude dostupna i prihvatljiva, i pored, pre svega, stručnih objašnjenja, onim znatiželjnim pojedincima kojima novo i dodatno obrazovanje nikad ne predstavlja prepreku, već, naprotiv, izazov kome je teško odoleti. Na taj način se naš cilj da složenu, ali zanimljivu problematiku ekologije biljaka približimo što većem krugu čitalaca, višestruko ispunjava.
“Ekologija biljaka sa osnovama fiziološke ekologije biljaka” u suštini obuhvata autekologiju, odnosno ekologiju pojedinačnih vrsta i njihovih populacija. Ona se, dakle, odnosi na prvi deo prvobitnog udžbenika iz ekologije biljaka prof. M. M. Jankovića. Međutim, ekologija biljaka je u ovom izdanju prikazana u daleko široj i sveobuhvatnijoj verziji, sa novog, modernog ekofiziološkog stanovišta. Naime, u okviru ekologije biljaka, danas je u svetskim razmerama izražena tendencija da se između ekologije pojedinačnih vrsta biljaka ili autekologije (odnosno idiekologije) i fiziološke ekologije biljaka stavi znak jednakosti, te je, takav koncept prihvaćen i u ovom udžbeniku. Ukupno gradivo ove knjige je bogato ilustrovano, obilnim skicama, fotografijama, crtežima i grafikonima, pre svega, iz naših naučnih radova, ali i znatnim materijalom preuzetim iz različitih izvora i od drugih autora, u cilju što slikovitijeg prikazivanja različitih ekoloških fenomena. Valja napomenuti i da su, u skladu sa našim ličnim interesovanjima, poznavanjem i znanjima, određeni ekološki problemi kod biljaka objašnjavani ne samo sa autekološkog stanovišta, već i u vezi sa vegetacijom čiji deo čine date biljne vrste. Takođe su, u razmatranju nekih teorijskih problema, klasifikacijama biljaka, kao i objašnjenjima specifičnih adaptivnih mehanizama, prikazani stavovi različitih naučnika, ali su isticana i naša mišljenja. Na taj način je čitaocima pružena mogućnost, da, na osnovu iscrpnih informacija, izvedu i svoj lični stav i zaključak u vezi sa potencijalima biljaka, uslovima njihovog opstanka, dešavanjima i sudbinom naše planete.
MG102 (N)