ISBN: Ostalo
Godina izdanja: 2009.
Oblast: Biologija
Autor: Domaći
Jezik: Srpski

Vremenska nepodudarnost biološkog i hronološkog starenja u Crnoj Gori / Dragutin P. Vukotić


Podgorica 2009. Mek povez sa klapnama, grafički prikazi, 402 strane.
Knjiga je odlično očuvana.


Kao neumitan proces u prirodi, starenje biljaka, životinja a naročito ljudi budilo je neprekidni interes od postanka ljudske vrste. Taj interes je naročito porastao poslednjih decenija tokom kojih se genetika vrlo brzo, skoro eksplozivno razvijala. O tome najbolje govori više od 350 teorija o starenju. One se kreću od lucidnih zapažanja i zdravo razumskih tumačenja do savremenih istraživanja genetskih, celularnih i molekularnih mehanizama starenja. Entuzijazam za izučavanje uzroka i mehanizma starenja ohrabren je kontinuiranim produženjem ljudskog veka u razvijenim zemljama i predvidanjima da će za oko 50 godina prosečan ljudski vek dostići 100 godina, sa izgledima na mogućnost i daljeg produženja.
Kao proces fizičke, psihičke i fiziološke degradacije, starost neumitno rezultira postepenim gašenjem životnih funkcija i smrću. Godine života se često uzimaju kao najvažnije merilo starosti. Mnogobrojni primeri iz života govore da su godine važan ali ne i obavezno pouzdan parametar starosti. To je naročito uočljivo poslednjih decenija kada je ljudski vek značajno produžen. U medicini se često koristi pojam „biološke starosti” koja vrlo često nije u saglasnosti sa godinama života. Nije retko da osoba od 50 godina fizički i biološki po svemu izgleda starija od osobe od 70 pa čak i 80 godina.
Pojam starosti se menjao tokom istorije. Nije daleko vreme kada su se osobe od 35 godina smatrale starim a osobe od 50 godina za osobe u dubokoj starosti. Zahvaljujući naprecima u medicini ali isto tako poboljšanju uslova života, stanovanja, ishrane, rada, odevanja i dr. ljudski vek je produžen i u razvijenim zemljama iznosi više od 70 godina. Prosečan životni vek je veoma pouzdan indikator razvijenosti neke zemlje uprkos tome što je život u visoko razvijenim društvima često skopčan sa više stresa, epidemijskom gojaznosti i greškama u ishrani. Starenje nacija nosi brojne socijalne ali i medicinske probleme koji su u ranijim vekovima bili skoro nepoznati. Ono je dovelo i do značajne promene patologije savremenih bolnica. Starost osobu čini vulnerabilnijom na svaku noksu, infekciju, povredu i operaciju.
Produženje ljudskog veka i starenje nacije nije mimoišlo ni Crnu Goru. To je bio razlog da je u Crnogorskoj akademiji nauka i umjetnosti pokrenuta studija o ovoj temi pod rukovodstvom akademika Dragutina Vukotića, a čiji je urednik akademik Zoran Kovačević. Rezultat te studije je monografija koja se nalazi pred čitaocima. U osnovi ona sadrži tri dela.
U prvom delu akademik Vukotić razmatra ne samo medicinska, već daje i izvanredna filozofska i etička razmatranja vezana za starenje. U drugom delu akademik Zoran Kovačević daje izvrsnu savremenu analizu molekularnih mehanizama starenja a akademik Svetomir Ivanović i profesor Vujadin Mujović razmatraju fiziologiju, odnosno neuroendokrine aspekte starenja. U trećem delu dat je veći broj priloga koji razmatraju pojedine kliničke aspekte starenja i bolesti vezane za starenje. Ovaj deo se završava statističkim podacima o biološkom starenju i umiranju stanovništva u Crnoj Gori.
Iako kvalitet priloženih tekstova prilično varira, monografija kao celina predstavlja veoma dobro razmatranje starenja sa filozofskog, etičkog, medicinskog i društvenog aspekta. Ovo je nesumnjivo jedna od prvih monografija te vrste na jugoslovenskim jezicima te zaslužuje poštovanje i preporuku da se predstavi široj javnosti.
Akademik Radoje ČOLOVIC