ISBN: Ostalo
Godina izdanja: 433
Jezik: Srpski
Autor: Strani

Spoljašnjost kao na fotografijama, unutrašnjost u dobrom i urednom stanju!

Dvojezino izdanje!


Justinijanova kodifikacija (lat. Codex Justinianus) je najznačajniji zbornik rimskog prava donet po nalogu cara Justinijana (526-565.) koji je komisiji pravnika dao u zadatak da prikupi i kodifikuje celokupnu pravnu zaostavštinu klasičnog perioda (lat. Ius) i sve propise koje su izdali princepsi (lat. Leges).

Zadatak komisije, na čijem je čelu bio Tribonijan, bio je izuzetno težak, jer se nije bilo lako snaći u pravnim normama, pošto su one stvarane vekovima i na razne načine. Tu su bile odredbe Zakona XII tablica koje Rimljani nikada nisu ukinuli, zakoni iz doba Republike, pretorski edikti, senatske odluke (lat. Senatus consultum), mišljenja značajnih pravnika koja su bila obavezna za sudove, i svih imperatora od Avgusta do Justinijana. Komisija je u rekordno kratkom roku, za tri godine, obavila posao i iz ogromnog materijala sačinila je jedinstven i pregledan sistem pozitivnog prava.

Prvo je objavljen prečišćeni zbornik imperatorskih konstitucija izdatih pre Justinijana. Ovaj zbornik nije sačuvan. Zatim je 533. godine objavljena kodifikacija klasičnog prava pod nazivom Digesta. Digesta su sastavljena od 50 knjiga koje su podeljene na poglavlja (lat. Titulus), a ovi na fragmente, dok su dugački fragmenti podeljeni na paragrafe. Knjige, titulusi, fragmenti paragrafi označeni su kasnije rednim brojevima pa se na taj način uobičajeno citiraju.

Na primer, kad iza citata stoji D. 50, 17, 106 -onda to znači da je tekst koji se citira iz 106. fragmenta, 17. titulusa, 50. knjige Digesta. Obzirom da Digesta sadrže delove iz radova klasičnih rimskih pravnika, često se, pored oznake mesta u Digestama, navodi i ime pravnika čija se misao citira, npr. Paul -D. 46, 1, 37.

Komisija je 533. godine objavila i treću knjigu, pod nazivom Institutiones. Ona predstavlja udžbenik koji se bazira na Gajevim institucijama. Najzad, 534. godine, izdat je Codex repetitae praelectionis, koji je obuhvatio Justinijanove konstitucije. One koje su izdate posle toga vremena sakupljene su u zbirku pod nazivom - Novele.

Zahvaljujući tome što je tekst Justinijanove kodifikacije sačuvan, omogućeno nam je da saznamo i proučimo ogroman broj činjenica o rimskom pravu i rekonstruišemo dela rimskih pravnika koja nisu sačuvana. Postojanjem Justinijanove kodifikacije, delatnošću glosatora, i predstavnika škole elegantne jurisprudencije i omogućena je recepcija rimskog prava.


Obavljanje ovog ogromnog zadatka Justinijan je poverio komisiji sa pravnikom Tribonijanom na čelu. Komisija je u veoma kratkom roku pregledala i sredila hiljadugodišnje rimsko pravo, počev od Zakona dvanaest tablica iz 450. p. n. e. sve do Justinijana I. Kodifikovano je pravo sadržano u carskim odlukama (leges) i pravo nastalo iz zvaničnih mišljenja poznatih pravnika (ius).

Delovi

Corpus Iuris Civilis, Godofredusovo izdanje iz 1583.
Justinijanov zbornik[2] se sastojao od tri dela, a kasnije je dobio i četvrti:

Justinijanov Kodeks (Zbirka carskih odluka od Hadrijana do Justinijana I) iz 529. i dopunjen 534. godine, u 12 knjiga;
Digesta (Zbirka mišljenja rimskih pravnika i udžbenik prava) iz 533. godine, u 50 knjiga;
Institucije (Izvodi iz Digesta i priručnik za mlade pravnike) iz 533. godine, u 4 knjige;
Novele (Zbirka carskih odluka objavljenih za vreme Justinijana I) od 535. do 565. godine, 168 novela.
Rad na zborniku je započeo 528. godine Justinijanovom carskom odlukom Haec quae necessario kojom je naredio Tribonijanovoj komisiji da kodifikuje pravo sadržano u carskim odlukama (leges). Komisija je za samo godinu dana izradila Justinijanov Kodeks (Codex Iustinianus), koji je carskom odlukom Summa rei publicae stupio na snagu 529. godine.

Odmah posle završetka Kodeksa, Justinijan je odlukom Deo auctore naredio Tribonijanovoj komisiji da kodifikuje celokupno pravo sadržano u Zakonu dvanaest tablica, zakonima skupština, mišljenjima senata, pretorovim ediktima i mišljenjima poznatih pravnika (ius). Komisija je pregledala oko 2000 raznih knjiga i posle tri godine je izradila Digesta (Digesta od lat. digere - srediti), koja je carskom odlukom Tanta stupila na snagu 16. decembra 533. godine. Digesta je najvažniji deo Justinijanovog zbornika i određen je da bude udžbenik prava u pravnim školama.

Zbog obimnosti Digesta, uočeno je da je potrebno izraditi i kratak pravni priručnik za početnike. Carskom odlukom Imperatoriam maiestatem od 21. 11. 533. godine započet je rad na ovom priručniku, koji je nazvan Institucije (Institutiones). Priručnik je carskom odlukom Cupidae legum iuventuti postao deo Justinijanovog zbornika, a stupio je na snagu odlukom Tanta zajedno sa Digestama.

Posle stupanja na snagu Digesta i Institucija utvrđeno je da izmađu njih i Kodeksa postoje brojne protivrečnosti. Justinijan je pokušao da ih otkloni sa Pedeset odluka (Quinquaginta decisiones), ali se to pokazalo kao nepraktično, pa se pristupilo izradi drugog izdanja Kodeksa, nazvanog Kodeks ponovnog čitanja (Codex repetitae praelectionis), koji je carskom odlukom Cordi stupio na snagu 534. godine.

Justinijan je nastavio zakonodavni rad u narednih trideset godina, donoseći carske odluke do kraja svog života, koje su nazvane Novele (Novellae). Njima su uređivane sve oblasti života. Nikad nisu sakupljene u zvaničnu zbirku, ali postoji nekoliko privatnih zbirki, od kojih je najpoznatija Autentikum (Authenticum). Ona je najpotpunija i sadrži 168 carskih odluka, od kojih su neke doneli carevi posle Justinijana. Zbog svog velikog značaja Novele se smatraju sastavnim delom Justinijanovog zbornika.

Justinijanov Kodeks
[ikona]
Ovaj odeljak treba proširiti. Možete pomoći dodavanjem sadržaja.
Digesta
Iste godine u kojoj je objavljen Kodeks započele su i aktivnosti na kodifikovanju ius-a. Konstituciju o pripremi Digesta, Deo auctore, Justinijan izdaje 15. decembra 530. godine i upućuje je Tribonijanu, koji je radom na Kodeksu stekao imperatorovo poverenje. Justinijan ovlašćuje svog kvestora da sam obrazuje komisiju i da joj da uputstva za rad. U nju su morali da uđu profesori i advokati, a dati su joj sledeći zadaci: da pregleda sva dela pravnika koji su imali ius publicae respondendi, da otkloni uočene protivrečnosti i da, izbegavajući ponavljanja, prihvaćena rešenja unese u zbornik. Mišljenja klasičnih pravnika trebalo je izložiti prema sistematici `Kodeksa` i `Večitog edikta` u pedeset knjiga na poglavlja.

Posao je završen u roku od tri godine. Imperator Justinijan je to ozvaničio jednom konstitucijom, CONSTITUTIO TANTA, od 16. decembra 533. godine. U njoj je objasnio sistematiku Digesta i pobrojao članove komisije. Teofil i Kratin su bili profesori pravne škole u Konstantinopolju, a Dorotej i Anatolije u Bejrutu. Imperator Justinijan u konstituciji dalje objašnjava da su u unetim fragmentima naznačena imena autora i dela iz kojih su oni uzeti, kako opus prema kojima se gaji veliko poštovanje ne bi pao u zaborav.`