ISBN: Ostalo
Autor: Domaći
Godina izdanja: K35
Oblast: Ratarstvo
Jezik: Srpski

Spoljašnjost kao na fotografijama, unutrašnjost u dobrom i urednom stanju!

Kukuruz (lat. Zea mays) je velika jednogodišnja biljka poreklom iz Srednje i Južne Amerike. Ovu biljku su prvi domestikovali urođenici u južnom Meksiku[1] pre oko 10.000 godina. Lisnata stabljika biljke proizvodi zaseban polen i cvasti sa semenim zamecima ili klas, iz koga se razvijaju kukuruzna jezgra ili seme. Gaji se u umerenim i toplim delovima sveta u velikom broju podvrsta, varijeteta i sorti.

Kukuruz je postao osnovna hrana u mnogim delovima sveta, sa totalnom produkcijom koja prevazilazi pšenicu ili pirinač. Međutim, sav kukuruz nije namenjen za direktnu ljudsku konzumaciju. Deo kukuruzne produkcije se koristi kao stočna hrana, a deo za preradu u kukuruzni etanol i druge kukuruzne produkte, kao što su kukuruzni skrob i kukuruzni sirup. Šest glavnih tipova kukuruza su zuban, tvrdunac, plevičar, kokičar, mekunac, i šećerac.

U Evropu je donesen 1493. a po nekim izvorima i 1535. Na Balkan je stigao u 17. veku.


Pečina Guela Nakvitc u Oaksaki u Meksiku je mesto rane domestikacije nekoliko useva, uključujući teosint (pretka kukuruza).[3]

Kultivacija kukuruza u ilustraciji iz 16. veka u Florentinskom kodeksu
Većina istoričara smatra da je kukuruz bio domestikovan u Tevakanskoj dolini u Meksiku.[4] Nedavna istraživanja u ranom 21. veku su donekle modifikovala to stanovište; naučnici sada smatraju da je susedna dolina reke Balsas u južnom centralnom Meksiku bila centar domestikacije.[5]

Olmeci i Maje su kultivirali kukuruz u brojnim varijetetima širom Mezoamerike; oni su gaa kovali, mleli i obrađivali putem nikstamalizacije. Smatra se da se početkom razdoblja oko 2500 p. n. e, usev proširio na najveći deo Amerika.[6] Istraživanja iz 21. veka uspostavila su još ranije datume. Regija je razvila trgovačku mrežu zasnovanu na višku i varijetetima kukuruznih useva.

Jedna uticajna studija iz 2002 autora Matsuoka et al. je demonstrirala da je umseto višestrukih nezavisnih domestikacija, sav kukuruz nastao iz jedne domestikacije u južnom Meksiku pre oko 9000 godina. Ta studija je isto tako pokazala da su najstariji preživeli tipovi kukuruza oni sa meksičkih planina. Kasnije se kukuruz proširio iz tog regiona na ostatak Amerika duž dva glavna puta. To je konzistentno sa modelom baziranim na arheološkim zapisima koji sugerišu da se kukuruz bio diversikovan na meksičkim brdima pre nego što se proširio na nizije.[7][8]

Arheolog Dolores Piperno je rekla:[5]

Veliki korpus podataka ukazuje na to da je [kukuruz] bio rasprostranjen u nižoj centralnoj Americi do oko 5600 p. n.e. i je bio prenet u interandske doline Kolumbije između 5000-4000 p. n. e.

— Dolores Piperno, The Origins of Plant Cultivation and Domestication in the New World Tropics: Patterns, Process, and New Developments
Od tada su čak i raniji datumi su objavljivani.[9]

Prema genetičkoj studiji koji je sprovela agencija Embrapa, kukuruzna kultivacija je bila uvedena u Južnoj Americi iz Meksika, u dva velika talasa: privi, pre više od 6000 godna, raširio je kulturu po Andima. Dokaz kultivacije u Peruu su nađeni iz perioda pre oko 6700 godina.[10] Drugi talas pre oko 2000 godina, je uzeo maha u nizijama Južne Amerike.[11]

Pre domestikacije, kukuruzne biljke su imale samo male, 25 mm (1 in) duge klipove, i javljao se jedan klip po biljci. Nakon mnogig vekova veštačke selekcije Američki urođenici su razvili kukuruzne biljke koje mogu da imaju nekoliko klipova po biljci, koji su obično bili nekoliko inča dugi.[12]

Kukuruz je najrasprostranjeniji žitarični usev u Amerikama, sa 361 miliona metričkih tona proizvedenih u Sjedinjenim Državama u 2014 godina. Aproksimativno 40% useva — 130 miliona tona — se koristi za proizvodnju kukuruznog etanola.[13] Genetički modifikovani kukuruz je sačinjavao 85% kukuruza posejanog u Sjedinjenim Državama 2009. godine...