ISBN: Ostalo
Godina izdanja: .
Jezik: Engleski
Autor: Strani

lepo očuvano


Dictatorship and totalitarianism; selected readings
by Burch, Betty B. (Betty Brand), editor

Publication date 1964
Topics Totalitarianism, Authoritarianism, Totalitarisme, Autoritarisme, Authoritarianism, Totalitarianism, Dictatuur, Totalitarisme, Diktatur, Totalitarismus, Diktatur, Totalitarismus, Authoritarianism, Totalitarianism
Publisher Princeton, N.J., Van Nostrand




otalitarizam je jedan od oblika političkog poretka.[1][2] Najjednostavnije rečeno, totalitarizam je potpyna vlast jedne klace, kacte, političke opganizacije, sistem sveobuhvatne političke vladavine utemeljene na ideološkoj manipulaciji, teroru i brutalnosti. Totalitarizam teži ostvarenju „totalne moći” kroz politizaciju društvene i lične egzistencije i zato podrazumeva potpuno ukidanje građanskog društva i lične privatnosti.[3][4] Nastao je u 20. veku, mada njegovu pojavu prorekao je Tokvil tridesetih godina devetnaestog veka rekavši da će doći novi oblik despotizma sveobuhvatniji, takoreći totalan.[5] Definicija totalitarizma kao takvog je nastala u prvoj polovini 20. veka kada se pojavljuju prvi totalitarni režimi. Prvi koji je upotrebio taj izraz bio je Benito Musolini.[6]

Totalitarni režimi često se odlikuju opsežnom političkom represijom, potpunim nedostatkom demokratije, rasprostranjenim kultom ličnosti, apsolutnom kontrolom nad ekonomijom, masivnom cenzurom, masovnim nadzorom, ograničenom slobodom kretanja (naročito slobodom napuštanja zemlje) i širokom upotrebom državnog terora. Ostali aspekti totalitarnog režima uključuju upotrebu koncentracionih logora, represivnu tajnu policiju, verski progon, državnu veru ili državni ateizam, uobičajenu praksu pogubljenja, lažne izbore, moguće posedovanje oružja za masovno uništavanje i potencijal za državno potpomognuta masovna ubistva i genocide. Istoričar Robert Konkvest opisuje totalitarnu državu kao onu koja ne priznaje ograničenja svog autoriteta u bilo kojoj sferi javnog ili privatnog života i koja proširuje tu vlast do bilo koje ostvarive mere.[4]

Kao politička ideologija, totalitarizam je izrazito moderan i ima složene istorijske korene. Istoričar i filozof Karl Poper ustanovio je vezu sa koncepcijom države Georga Vilhelma Fridriha Hegela, a posebno političkom filozofijom Karla Marksa.[7] Drugi, poput Teodora Adorna i Maksa Horkhajmera, prate poreklo totalitarnih doktrina do prosvetiteljstva, a posebno do ideje da je čovek `postao gospodar sveta`, gospodar nevezan bilo kakvih veza sa prirodom, društvom i istorijom.[8] U dvadesetom veku ideju o `apsolutnoj državnoj moći` razvili su italijanski fašisti, i istovremeno u Nemačkoj, pravnik i kasniji nacistički akademik Karl Šmit radeći tokom Vajmarske republike (1920-ih). Italijanski fašista Benito Musolini proklamovao je: „Sve u državi, ništa izvan države, ništa protiv države“. Šmit je koristio termin Totalstaat u svom uticajnom delu Koncept političkog iz 1927. godine na pravnoj osnovi svemoćne države.[9] Izraz je dobio na značaju u zapadnom antikomunističkom političkom diskursu tokom doba Hladnog rata kao sredstvo za pretvaranje antifašizma iz perioda pre Drugog svetskog rata u posleratni antikomunizam.[10][11][12][13][14]

Totalitarni režimi se razlikuju od drugih autoritarnih režima. Potonji označavaju državu u kojoj pojedinačni nosilac vlasti, obično pojedinačni diktator, odbor, hunta ili inače mala grupa političke elite, monopolizuje političku moć. U tom smislu, „autoritarna država […] se bavi samo političkom moći i sve dok se ne bude osporena daje društvu određeni stepen slobode.“[15] Radu Kinpos piše da autoritarnost „ne pokušava da promeni svet i ljudska priroda.“[15] Nasuprot tome, Ričard Pajps piše da totalitarni režim pokušava da kontroliše gotovo sve aspekte društvenog života, uključujući ekonomiju, obrazovanje, umetnost, nauku, privatni život i moral građana. Neke totalitarne vlade mogu promovisati sveobuhvatnu ideologiju, s tim što „zvanično proklamirana ideologija” prodire „u najdublje domete društvene strukture, i totalitarna vlada nastoji da u potpunosti kontroliše misli i postupke svojih građana.“[16] Ona takođe mobiliše celokupno stanovništvo u nastojanju za ostvarenjem svojih ciljeva. Karl Joahim Fridrih napisao je da su „totalistička ideologija, stranka ojačana tajnom policijom i monopol nad […] industrijskim masovnim društvom“ tri odlike totalitarnih režima koje ih razlikuju od ostalih autokratija.`[15]

U akademskoj zajednici
Akademskim poljem sovjetologije nakon Drugog svetskog rata i tokom Hladnog rata dominirao je „totalitarni model“ Sovjetskog Saveza,[17] naglašavajući apsolutnu prirodu moći Josifa Staljina. „Totalitarni model“ je pedesetih godina prošlog veka prvi put obrazložio Karl Joahim Fridrih, koji je tvrdio da su Sovjetski Savez i druge komunističke države „totalitarni“ sistemi, sa kultom ličnosti i gotovo neograničenim ovlašćenjima „velikog vođe“ poput Staljina.[18] „Revizionistička škola“ koja je započeta šezdesetih godina bila je usredsređena na relativno autonomne institucije koje bi mogle uticati na politiku na višem nivou.[19] Mat Leno je opisao „revizionističku školu` kao predstavnika onih koji su „insistirali na tome da je stara slika Sovjetskog Saveza kao totalitarne države sklone svetskoj dominaciji bila pojednostavljena ili jednostavno pogrešna. Oni su bili zainteresovani za društvenu istoriju i tvrdili su da bi vođstvo Komunističke partije moralo da se prilagodi društvenim snagama.“[20] Pripadnici „revizionističke škole“, poput Dž. Arč Getija i Lina Viola, osporili su pristup „totalitarnog modela“ komunističkoj istoriji i bili su najaktivniji u arhivama bivšim komunističkim državama, posebno Državnom arhivu Ruske federacije u radu vezanom za Sovjetski Savez.[19][21]

Osnovne odlike totalitarnih režima
Karl Fridrih i Zbignjev Bžežinski su izveli glavna obeležja i po njihovom mišljenju svaki totalitarni režim ima:

službenu populističku ideologiju koja obuhvata sve vitalne aspekte čovekovog postojanja u kojoj se, bar pasivno, priklanja, svako ko u tom društvu živi.
jednu jedinu hijerarhijski organizovanu vladajuću partiju kojom upravlja jedan čovek (diktator)
sistem terorističke policijske kontrole koju u interesu partijskih vođa podržava ali i nadzire vladajuću partiju
potpuni monopol nad sredstvima javnog saobraćaja
potpuni monopol nad sredstvima oružane borbe
centralna kontrola nad celim privrednim životom.[22]
Seme totalitarizma
Totalitarizam možemo koristiti kao naziv za `terorističko podređivanje`[23] svih duhovnih sfera jednog društva: nauke, umetnosti, vrednosti, obrazovanja, morala. U savršeno totalitarnom društvu nije dopušten nijedan oblik ljudske aktivnosti - ekonomski, intelektualni, politički - ako ga država nije planirala ili odobrila, a ljudi - pojedinci se smatraju nacionalizovanim vlasništvom države.[24]

Umesto zaključka
Totalitarizam je složena pojava u društvu. Pojedinac se pretvara u beskorisnu masu, u kojoj se stvara masovna lažna svest i jezik kao sredstvo masovne političke manipulacije.[23] Totalitarna država je država zatvorenog tipa, odnosno društva u kome postoji otpor promenama, društva u kome je socijalna pokretljivost smanjena.[23] Antropološki nihilizam, odnosno negacija individua je logična politička posledica postojanja totalitarnih posredovanih društvenih odnosa.[23] Stoga je pojam totalitarizma na svojevrstan način uvod u razumevanje ideologija poput neofašizma, neofašističke države.

Vidi još
Fašizam
Staljinizam
Makartizam
Partikratija
Musolini Hitler Staljin Hana Arent