Jezik: Srpski

Autor - osoba Zečević, Irena, 1969- = Zečević, Irena, 1969-
Glušac, Ana, 1981- = Glušac, Ana, 1981-
Naslov Katalog stripova Biblioteke Matice srpske : 1940-2010 / [priredile Irena Zečević, Ana Glušac]
Vrsta građe katalog
Jezik srpski
Godina 2022
Izdavanje i proizvodnja Novi Sad : Biblioteka Matice srpske, 2022 (Novi Sad : Sajnos)
Fizički opis VIII, 404 str., [16] str. s tablama ; 24 cm
Zbirka Katalog posebnih zbirki Biblioteke Matice srpske ; ǂknj. ǂ5
ISBN 978-86-80061-77-1 (karton)
Napomene Podatak o autorkama preuzet s prelim. str.
Tiraž 300
Registri.
Predmetne odrednice Biblioteka Matice srpske (Novi Sad) -- Stripovi -- 1940-2010 -- Katalozi
Stripovi -- 1940-2010 – Katalozi

UVOD
Katalog stripova Biblioteke Matice srpske : 1940-2010 peti je u nizu u ediciji „Katalog posebnih zbirki Biblioteke Matice srpske“, pokrenutoj 2013. godine i predstavlja deo bogate knjižne i neknjižne građe iz fonda posebnih zbirki.
Stripom se smatra priča u slikama koju prate tekstualni dodaci odnosno dijalozi. Istorijski gledano, prvi oblici stripa sežu u daleku prošlost, u stari vek, gde korene likovnog izražavanja nalazimo u pećinskom slikarstvu evropskog gornjeg paleolita. Začeci tog prvobitnog oblika stripa datiraju još iz 2. veka, kada je u čast cara Trajana na Trajanovom stubu oslikan „primitivni oblik stripa“ koji svedoči o ratnim pohodima Rimljana na Dačane. Takvi oblici stripa otkriveni su i u Staroj Grčkoj i Egiptu u hijeroglifima i na tapiserijama.
Od „priče u slikama“ strip je, prolazeći kroz nekoliko istorijskih etapa, kada je pronalaskom štamparske prese crtež pratio tekst, najpre bio pretežno verskog karaktera, da bi kasnije dobio satiričnu i komičnu notu, dok je moderan strip počeo da se formira u 19. veku. Šireći se na svim kontinentima, zadobio je status „devete umetnosti“, tako da se danas izučava kao medij na univerzitetskim katedrama u Evropi i svetu i kod nas. Strip je izrastao do posebnog žanra koji, vremenom, stiče sve više podžanrova. Danas je, za razliku od prethodnih vremena, za njegovu realizaciju potrebno angažovanje autora teksta i crtača, a u najnovije doba i veb-dizajnera. Kriminalistički sižei vizuelnih priča, horor i erotska tematika koji se javljaju (uglavnom u stripu 20. i 21. veka) povezuju sliku i reč, a jedna od najprepoznatljivijih vrsta jeste ilustrovana istorija priča o superherojima.
Jedan od najupečatljivijih superheroja „pretočen“ u strip i kasnije brojne filmske verzije jeste Supermen koji se pojavio 1938. godine. Autor crteža Supermena je Džo Šuster, dok je tekst osmislio Džerom Sigel. Avanture „čoveka pauka“ pod imenom Spajdermen traju od 1962. godine (crtač Stiv Ditko), a vodeći izdavač stripova, i danas, jeste Marvel Komiks iz SAD. Vanevropska tradicija stripa posebno je snažna na Dalekom istoku, u japanskim „manga stripovima“. Evropska središta „devete umetnosti“ su Francuska i Belgija, sa junacima Asteriksom, odnosno Taličnim Tomom. U Italiji i zemljama bivše Jugoslavije izuzetnu popularnost stekao je strip Alan Ford, koji izlazi od maja 1969. godine.
Po ugledu na listove koji su izlazili u zapadnoj Evropi, urednik lista za denu Neven (od 1880. do 1898) Jovan Jovanović Zmaj nastojao je da zadrži čitalačku publiku ilustrovanim pričama, stripovima u na- stavcima.
Na balkanskim prostorima, prvi strip u modernom obliku pojavio se početkom 1935. godine, a autor je Vlastimir Beklić. Avanture detektiva Harija Vilsa naslov je izdanja kojim počinje istorija stripa u Srbiji. U međuratnom periodu beleži se i rad Đorđa Lobačeva, čije ime nosi današnja Škola stripa i ilustracije u Beogradu. Osim u naveden oj prosvetnoj ustanovi, strip se izučava i u visokom školstvu u našoj zemlji. Naime, Fakultet primenjene umetnosti u Beogradu, u okviru Odseka Primenjena grafika, istražuje prošlost „stripologije“, ali i njegove savremene, digitalne realizacije. Važnost stripa prepoznata je i na Fakultetu dramskih umetnosti u Beogradu, gde se ispituje značaj stripa kao medija kulture, a najviše njegova povezanost sa pisanjem i realizacijom scenarija u filmskoj industriji. Glavni centri stripa u Srbiji su Beograd, gde pri Studentskom kulturnom centru radi pomenuta škola „Đorđe Lobačev“, zatim Novi Sad gde je nekada postojala striparnica „Dragon“, dok u Leskovcu posluje Škola stripa „Nikola Mitrović Kokan“.
Prva knjiga kataloga stripova vremenski je omeđena i obuhvata period od 1940. do 2010. godine. Ovu knjigu čine 1184 kataloške jedinice poređane hronološkim redosledom tj. prema godini izdavanja, čijem je bibliografskom ispisu prethodilo ujednačavanje imena autora, razrešavanja njihovih pseudonima, primena novih pravila kataloško-bibliografske obrade, ujednačavanje UDK broja i dr. Publikacije su urađene prema Međunarodnom standardu za bibliografski opis monografskih publikacija ISBD(M). Stripovi koji su ušli u ovoj katalog dospeli su u Biblioteku obaveznim primernom, kupovinom, poklonom i razmenom, a najveći broj se nalazi u posebnim zbirkama Biblioteke Matice srpske u Fondu sitno-štampanog i dokumentacionog materijala. Obrađeni su u elektronskoj bazi Biblioteke Matice srpske u programskom paketu COBISS, u formatu COMARC/B i masci M, metodom „de visu“ tj. sa knjigom u ruci. Numeracija jedinica teče u kontinuitetu. Broj jedinice se nalazi u levom uglu, iznad odrednice, dok se signatura publikacije nalazi u desnom uglu i sastoji se iz 3 dela: slovne oznake PSt, BMS i dr., zatim formata publikacije obeleženog rimskim brojem (od I do V) i tekućeg broja, tj. „numeras curens-a“ koji se obeležava arapskim brojem. Osim broja jedinice i signature, svaku katalošku jedinicu čini: individualna odrednica (prezime i ime autora ili pseudonim), a ukoliko publikacija ima više od 3 autora, vodi se na glavni naslov, zatim slede podaci o naslovu, autorstvu, izdanju, mestu izdavanja, izdavaču, godini izdavanja, mestu štampanja i štamparu, broju strana, dimenziji, podatak o kolekciji i numeraciji u okviru kolekcije ukoliko je ima. Nakon glavnog kataloškog opisa većina kataloških jedinica sadrži i napomene na srpskom jeziku. Ukoliko strip ima ISBN broj, on se takođe navodi. U donjem levom uglu, ispod svake jedinice, nalazi se inventarni broj.
Signature kataloga stripova imaju više vrsta slovnih oznaka u zavisnosti od zbirke kojoj pripadaju, a najbrojniji su sa slovnom oznakom PSt.
Za određen broj stripova utvrđena je samo decenija izdavanja i kod njih u godini izdavanja umesto poslednje cifre stoji crta (npr. 195-). Ove jedinice se nalaze ispred svih jedinica sa godinom izdavanja u toj jedinici.
U katalogu su najviše zastupljeni francuski autori, belgijski, italijanski, a zapažena je prisutnost i srpskih autora. Najbrojniji su stripovi na srpskom, a ostali zastupljeni jezici su: hrvatski, mađarski, engleski, italijanski, slovenački, poljski, bugarski, makedonski, španski, albanski, nemački i korejski.
Biblioteka Matice srpske poseduje nekoliko primeraka fotostripa kao podžanra stripa, i oni su na srpskom, hrvatskom makedonskom i albanskom jeziku, a autor je Aleksandar Saša Bizetić, pionir fotostripa na ovim prostorima.
U posebnim zbirkama, u fondu Sitno-štampanog i dokumentacionog materijala nalaze se takođe i stripovi koji izlaze kao periodična izdanja (almanasi, revije i dr.) ali su izuzeti iz ovog kataloga.
U cilju lakšeg snalaženja i pretraživanja građe u katalogu, urađeni su sledeći registri: Autorski registar, Registar naslova, Registar kolekcija, Registar izdavača i Registar štamparija.
Autorski registar sadrži imena svih autora, bez obzira na vrstu autorstva: autor teksta, scenarista, ilustrator, kolorista, prevodilac, autor dodatnog teksta i drugo. Imena su poređana azbučnim redosledom prema prezimenu ili pseudonimu autora u fonetskom obliku, dok je uz strana imena autora naveden i etimološki oblik. Za sve autore urađeni su zapisi u normativnoj bazi CONOR. Veliki broj domaćih i stranih autora se, tokom svog stvaralačkog opusa, potpisivao pseudonimom, pa je to zahtevalo i istraživački rad u razotkrivanju pravih imena autora.
Registar naslova se sastoji iz dva dela. Ćirilični naslovi su po- ređani azbučnim, a latinični abecednim redosledom. U registar su uključeni i korični stvarni naslov, hrpteni stvarni naslov, naslovi iz popisanog sadržaja i naslovi epizoda, koji se pojavljuju u kataloškim jedinicama.
Registar kolekcija sadrži popis kolekcija poređan azbučnim redosledom.
Registar izdavača obuhvata nazive izdavača prema njihovom sedištu azbučnim redosledom.
Registar štamparija čini popis štamparija, prema njihovom sedištu, a redosled je azbučni.
Na kraju kataloga nalaze se ilustrovani prilozi odnosno skenirane stranice odabranih reprezentativnih primeraka stripova. One su obeležene arapskim brojem koji upućuje na katalošku jedinicu.
Katalog je izlistan iz elektronskog kataloga Biblioteke Matice srpske, urađeni su prelom, priprema za štampu i kontrolne korekcije. Ove poslove obavile su Novka Šokica Šuvaković, Olivera Mihajlović i autorke kataloga.
Autorke iskazuju veliku zahvalnost na stručnoj pomoći i saradnji prilikom realizacije ovog kataloga stripova Ljiljani Klevernić, Mariji Vaš, Danieli Kermeci, Mileni Marković, Štefaniji Maćko, Bojani Bjelici i Bojani Janjušević.
MG35 (N)