Godina izdanja: 2007
ISBN: 978-86-7804-105-1
Jezik: Srpski
Autor: Strani

Odlično očuvano!

Medičijeva žirafa i druge priče o egzotičnim životinjama i moći
Marina Belozerska (autor)
Goran Erdei (prevod)
Izdavač: Mono & Manjana
Naslov originala: The Medici Giraffe
2007.
Broširani povez
latinica; 20 cm; 384 str.

Napisana sa smelošću i ljupkošću ravnom onoj što je krasila životinje i vladare koje prikazuje, ova zanosna panorama Marine Belozerske baca novo svetlo na jednu od najiskonskijih ljudskih opsesija.
Egzotične životinje odavno očaravaju i nadahnjuju ljude. Vekovima su služile kao sredstvo u diplomatiji i ratu, oblikovale način vladavine, podsticale saznanja i plenile maštu.
Medičijeva žirafa razmatra ovu temu kroz niz priča, koje počinju u antičkoj Aleksandriji, putuju preko Rima u doba republike, renesansne Firence, astečkog Meksika, Praga u vreme baroka, Napoleonove Francuske, američkih kapitalista u fazi surovog prvobitnog sticanja kapitala, pa sve do današnjih dana, kad su dva para divovskih panda uspela – potpuno same kako se čini – da odmrznu odnose između dveju supersila.

„Živopisna priča o tome kako su egzotične životinje dale doprinos politici kneževa i moćnika od Ptolemeja do predsednika Maoa... Retko kad su životinje i istorija bili tema knjige u kojoj se toliko uživa.“ – Kirkus rivjuz

„U ovoj dalekovidoj i nezaboravnoj knjizi Belozerska istražuje čudo prvih susreta zapadnog sveta sa širokom lepezom živih stvorenja i podseća nas, u pravi čas, da ono što je sada tako dobro poznato nije uvek bilo takvo i možda neće uvek biti.“ – Glinis Ridli, autorka Putovanja s nosorogom u Evropi XVIII veka

„Izvanredno i neodoljivo... U veštim rukama Belozerske egzotične životinje su samo polazište za čudesne avanture širom sveta. Dragoceno štivo: intelignetno, zabavno i krajnje zanimljivo.“ –Pablišers vikli

Kako je Mao poklonio Niksonu dvije pande
(Medičijeva žirafa, Marina Belozerska)
Rijetke životinje kroz istoriju su bile upečatljivi diplomatski darovi zato što ih je bilo teško pronaći. Vjekovima su služile kao sredstvo u diplomatiji i ratu, oblikovale su način vladavine, podsticale saznanja i plijenile maštu. Polazeći od ovih stavova Marina Belozerska, američka istoričarka ruskog porijekla u inspirativnoj studiji „Medičijeva žirafa“ otkrila je brojna razmišljanja ljudi o egzotičnim životinjama i ophođenje prema njima u različitim epohama i na različitim mjestima. Kako je Klod Levi-Stros primijetio, ljudi su životinjama pridavali poseban status ne zato što su „dobre za jelo“, već zato što su „dobre za um“. „Medičijevu žirafu“ objavila je „Mono i Manjana“ u prevodu Gorana Erdeija.
„Medičijeva žirafa“ sadrži sedam poglavlja. U prvom se govori kako su slonovi pomogli Ptolomeju Filadelfu da stvori kraljevstvo i uvede Aleksandriju u zlatno doba. U drugom je predstavljeno kako je Pompej Veliki prikupio na stotine rijetkih životinja sa osvojenih teritorija i poubijao ih u javnim spektaklima da bi pokazao kako Rim vlada svijetom, a on Rimom. Potom slijedi priča kako je žirafa pretvorila trgovačku porodicu Mediči u vladaoce. U doba renesanse Medičiji, koji su se svim silama trudili da ih svijet prihvati kao plemićku porodicu, koristili su egzotične životinje da bi sebe prikazali u ljepšem svjetlu: Kozimo Mediči je priređivao borbe životinja u drevnom stilu, dok je njegov unuk Lorenco Veličanstveni uvozio neobične životinje da bi učvrstio svoju vlast u vrijeme političkih kriza. Četvrto poglavlje bavi se astečkim kraljem Montezumom koji je imao veliki zoološki kompleks, te reakcijom španskih konkistadora na to i na same Asteke. Ovdje je posebno naglašena nerazgovijetna i neuhvatljiva granica između ljudi i životinja. Peto poglavlje odnosi se na Evropu, na menažeriju Rudolfa II, koja je u 17. vijeku postojala u Pragu. U to doba obnovljene očaranosti prirodom mislilo se da životinje imaju ključ svemira.
Pretposljednje poglavlje bavi se Bonapartinom epohom. Težnja ka razvoju nauke podstaknuta nacionalizmom odvela je početkom 19. vijeka francuskog kapetana Nikolu Bodena na opasan put do Australije. Ova spektakularna i katastrofalna ekspedicija ponajviše je koristila Žozefini Bonaparta koja se nadala da će joj menažerija pomoći da osigura položaj nezavisno od Napoleona. U posljednjem poglavlju predstavljena je obuzetost egzotičnim životinjama američkog novinskog tajkuna Vilijama Randolfa Hersta iz prve polovine 20. vijeka. U epilogu knjige, koji seže do današnjih dana, junaci su džinovske pande. Prva panda je u Ameriku stigla 1935. godine, a do 1946. u Evropu i Ameriku je stiglo 14 živih pandi. Budući da se u zatočeništvu ove životinje nijesu parile, brzo su izumrle. Osnivanje Narodne Republike Kine zaustavilo je priliv ovih životinja na Zapad, te je tek 1972. godine kao poklon predsjednika Mao Cedunga američkom predsjedniku Niksonu, kao simbol obnovljenog prijateljstva darivan par pandi, mužjak Hsing Hsing i ženka Ling Ling. Ove pande su u Americi bile medijske zvijezde, a samo prvog dana njihovog boravka u vašingtonskom ZOO vrtu vidjelo ih je 20.000 ljudi. Ling Ling je umrla u decembru 1992. godine, a mediji su o njoj izvještavali koliko i o legendarnom baletanu Rudolfu Nurejevu koji je umro iste sedmice. Hsing Hsing je umro novembra 1999. godine. Pokušaj Amerikanaca da od Kine nabave novi par pandi završio se bezuspješno, jer su iste godine u julu Amerikanci, prilikom bombardovanja Beograda, pogodili kinesku ambasadu. Tek pošto je u maju 2000. godine Bil Klinton dao Kini status najpovlašćenije nacije od Kineza je za 10 miliona dolara kupljen par mladih džinovskih pandi.
Svaka od ovih priča Marine Belozerske ima svoju temu: govori o tome kako su menažerije služile u praktične svrhe, stvaranju carstava, kako su odražavale divljenje božjim djelima ili podsticale istraživanja i naučni rad. Pokazuje kako doživljavamo životinje i kako se ophodimo prema njima. Baca svjetlo na naše vrijednosti, brige i stremljenja. Razmišljajući o odnosu koji smo kroz vjekove imali s njima možda ćemo otkriti nešto i o sebi samima. Ova knjiga otvara mnoga podsticajna pitanja: zašto su egzotične životinje u toliko epoha i u tako brojnim kulturama toliko uticale na ljude, zašto su smatrane najboljim diplomatskim darovima, najvrednijim blagom kraljevskih riznica, najupečatljivijim simbolima moći i znanja, te kako su stvarale i svrgavale vladare i uticale na shvatanje pojma civilizovanosti?
„Životinje su nam korisno ogledalo. Od ubijanja životinja u rimskim arenama pa sve do današnjih nastojanja da se u savremenim zoološkim vrtovima i rezervatima sačuvaju ugrožene vrste, možemo vidjeti kakve su bile ljudske ambicije, ideali, dostignuća i promašaji“, veli autorka u predgovoru knjige.
Marina Belozerska je rođena u Moskvi, a živi u Los Anđelesu. Cijenjeni je profesor na Harvardu i Bostonskom univerzitetu. Objavila je brojne tekstove i članke iz oblasti istorije umjetnosti. Za svoje radove mnogo puta je nagrađena priznanjima za doprinos društvenim naukama.
PRVE ŽIRAFE U ITALIJI
Cezar je prvi predstavio žirafu na evropskom tlu. Ne znajući šta je uopšte ovo čudno stvorenje, Rimljani su mu dali ime koje je najviše odgovaralo njegovom imenu: kamelopard, mješavina kamile i leoparda (naučno ime za ovu životinju i dalje glasi giraffa camelopardalis).
Ponovni dolazak žirafe na tlo današnje Italije vezuje se za godinu 1487. i grad Firencu. Ova životinja za Lorenca Medičija bila je pokazatelj njegovog političkog trijumfa. Ona mu je pomogla da stekne moć i proslavi porodicu Mediči. Istoričari žirafu smatraju simbolom Medičijevog uspjeha. Medičijeva žirafa je nažalost Lorenca i čitavog grada živjela samo godinu dana. Zaglavila je glavu u grede štale i polomila vrat.
V. OGNJENOVIĆ
MG14 (N)