ISBN: Ostalo
Autor: Domaći
Jezik: Srpski
Godina izdanja: St

Spoljašnjost kao na fotografijama, unutrašnjost u dobrom i urednom stanju!

Proljeća Ivana Galeba: igre proljeća i smrti je roman srpskog pisca Vladana Desnice prvi put objavljen u Sarajevu 1957.[1] Ovo najobimnije Desničino delo nastajalo je oko dvadeset i pet godina. Tokom pisanja odlomci su objavljivani po časopisima i listovima, a šest poglavlja budućeg romana su štampani u zbirci pripovedaka Tu, odmah pored nas (1956) i to: Zašto je plakao Slinko, Posjeta u bolnici, Balkon, Mali iz planine, Tu, odmah pored nas i Delta.[2] Roman je komponovan od više-manje samostalnih epizoda i nema tradicionalni organski celovit romaneskni zaplet. Napisan je u obliku solilokvija Ivana Galeba, bivšeg muzičara, koji se oporavlja nakon operacije u bolničkoj sobi, gde preispituje sopstveni život i meditira nad različitim životnim temama. Na taj način, čitalac prati Galebovu misao na tri plana. Prvi plan je svakodnevica u bolnici, drugi plan su sećanja glavnog junaka na odrastanje i muzičku karijeru senzibilnog mladića u vidu forme bliskoj romanu o umetniku, dok je treći plan niz refleksija o različitim temama u esejističkoj formi. Roman je nagrađen Zmajevom nagradom 1958. Vremenom je postao klasik srpske i hrvatske književnosti, i deo obavezne lektire srednjoškolskog sistema obrazovanja u obe zemlje.


Vladan Desnica (Zadar, 17. septembar 1905 — Zagreb, 4. mart 1967) bio je srpski i jugoslovenski književnik i prevodilac.[1]
Porijeklo

Vladan Desnica rođen je u Zadru u srpskoj porodici Desnica, pravoslavne veroispovesti.[2] Njegov otac je Uroš Desnica, a majka Fani Desnica, rođ. Luković. Vladan Desnica je po majčinoj liniji potomak Stojana Mitrovića Jankovića[3] (oko 1635—1687), u srpskoj narodnoj pesmi poznatog kao Janković Stojan, vođe srpskih kotarskih uskoka u XVII veku, serdara Kotara, kavaljera sv. Marka, konjičkog kapetana, zapovednika tvrđave Ostrovice.[4]

Desnice su srpska porodica poreklom iz Srba u Lici, odakle je pradeda Vladana Desnice, Danilo Desnica, trgovac i posednik, došao u Obrovac gde mu se rodio sin Vladimir Desnica (1850—1922) koji je sa Olgom Janković, kćerkom grofa (conte veneto) Ilije Dede-Jankovića (1818—1874), potomkom Stojana Jankovića, poznatim slovenofilom, pesnikom, prvakom srpskog naroda u Dalmaciji, imao sina Uroša Desnicu, pravnika i člana Srpske stranke. Pošto je konte Ilija Dede-Janković bio poslednji muški izdanak svoje porodice, Jankoviće su po njegovoj kćerki Olgi, nasledile Desnice, celokupnu imovinu u Islamu Grčkom, uključujući dvore Jankovića, porodičnu crkvu, zemljišne posede i dr.[5]

Uroš Desnica se oženio sa Fani Luković, kćerkom pomorskog kapetana Đure Lukovića iz Prčnja u Crnoj Gori.[6] Uroš Desnica je sa Fani Desnica, rođ. Luković imao sina Vladana Desnicu i kćerke Olgu i Natašu.

U hrvatskim kulturnim krugovima postoje nastojanja da se Desnica predstavi kao primarno hrvatski pisac. Sam Desnica je u pismu predsedniku UKS D. Jeremiću naveo da duhovno pripada srpskoj kulturi.[2] Od pojedinačnih književna on je svojim duhovnim nasleđem smatrao Simu Matavulja, Dantea i Flobera, Dositeja Obradovića i Njegoša.[7]
Biografija
Kuća Desnica u Zadru bila je mjesto okupljanja gradskih intelektualaca i umjetnika

Vladan Desnica studirao je prava i filozofiju u Zagrebu i Parizu, diplomirao na zagrebačkom Pravnom fakultetu 1930. Radio je kao advokat, a zatim je prešao u državnu službu.[8] 1934. pokrenuo je književno-istorijski godišnjak „Magazin sjeverne Dalmacije“, koji je uređivao dve godine i štampao ćirilicom u Splitu.[7] U njemu je, između ostalog, objavio dva sopstvena eseja „Jedan pogled na ličnost Dositejevu” (1933/34) i „Mirko Korolija i njegov kraj” (1935). U periodu između 1935 i 1940. napisao je zbirku pripovedaka, koju je poslao beogradskom izdavaču Geci Konu. Zbirka zbog početka Drugog svetskog rata nije štampana, a sam rukopis je izgubljen.[9]

Roman „Zimsko ljetovanje“ objavio je 1950. U romanu se pripoveda o sukobu i nerazumevanju između seoskog stanovništva i građana izbeglica iz Zadra, koji su se u seosku sredinu sklonili bežeći od bombardovanja njihovog grada. Književna kritika je negativno dočekala „Zimsko ljetovanje”, jer su ton i vizija sveta u njemu bili u suprotnosti sa vladajućom komunističkom ideologijom i nezvaničnim pravilima na koji način se pisalo o Drugom svetskom ratu. Braneći se od kritika, Desnica je napisao tekst „O jednom gradu i jednoj knjizi“.[10]. Potom izlaze zbirke pripovedaka „Olupine na suncu” (Zagreb, 1952), „Proleće u Badrovcu” (1955), zbirka pesama „Slijepac na žalu” (Zagreb, 1955) i zbirka pripovedaka „Tu odmah pored nas” (Beograd, 1956). Paralelno radi na svom romanu Proljeća Ivana Galeba. Kad je delo završeno, u autoru se javio strah da ga niko neće hteti objaviti, jer je po svemu odudaralo od ondašnje književne produkcije.[11] Izdavačka kuća „Svjetlost” objavljuje roman u Sarajevu 1957. Naredne godine delo osvaja Zmajevu nagradu. Glavni junak Ivan Galeb je pedesetogodišnji propali violinista, koji se nalazi u bolnici, gde se budi iz postoperacione narkoze. On se u danima koji slede seća sopstvenog života i refleksivno meditira o različitim idejama (lepoti, umetnosti, vlasti, smrti, vremenu, itd).

Neke od njegovih pripovedaka imaju antologijsku vrednost: Posjeta, Priča o fratru sa zelenom bradom, Florjanović, Konac dana, Bunarevac, Solilokviji gospodina Pinka. U značajnija dela ubraja se zbirka pesama Slijepac na žalu i drama Ljestve Jakovljeve.

Bavio se i filmom, napisao je scenario za film „Koncert“ 1954. jedan od najznačajnijih filmova jugoslovenske kinematografije. Po njegovom scenariju je snimljen i film „Prvada“ 1962, a posle njegove smrti „Pred zoru“ 1974. na osnovu istoimene novele, koja je realistička analiza gradsko-seoskih odnosa u okviru ratnih dešavanja. 1974. po noveli „Florijanović“ snimljena je istoimena TV drama.
Pravoslavna crkva Svetog Đorđa, Janković-crkva, u Islamu Grčkom, izgrađena 1675, u kojoj je sahranjen Vladan Desnica.

Vladan Desnica je sahranjen u srpskoj pravoslavnoj crkvici Svetog Georgija pored dvora Janković Stojana u Islamu Grčkom. Crkvu u kojoj je sahranjen su uništile hrvatske snage tokom operacije Maslenica u januaru 1993. godine.[12]

Desničina „Sabrana djela” u četiri knjige izlaze u Zagrebu u izdanju „Prosvjete” 1974. i 1975. Tada su objavljena i neka dela koja su ostala u rukopisu, kao na primer, njegov nezavršeni roman „Pronalazak Athanatika”.[11][13] U pripremi je novo izdanje Desničinih Sabranih djela u devet knjiga u izdanju Instituta za književnost i umetnost u Beogradu[14].

Desnica je govorio pet jezika i bio je svestrano obrazovan. Prevodio je sa italijanskog, francuskog i ruskog.[15]

On i supruga Ksenija Carić imali su četvoro djece.[15]
Nasljeđe

Smatra se nastavljačem Sime Matavulja odnosno dalmatinske proze.[2]

Povodom stogodišnjice Desničinog rođenja u Biblioteci grada Beograda je 2005. organizovana izložba o njegovom stvaralaštvu i životu.[16]

Od 2016. u Srbiji se organizuje trodnevna manifestacija Desničini susreti.[17]

Ulica na Zvezdari nosi njegovo ime od 2021. godine.[18]
Djela
Knjige Vladana Desnice. „Zasluženi odmor”, priredio Vladan Bajčeta

Selektivna bibliografija Vladana Desnice obuhvata 202 bibliografske jedinice.[19]

Zimsko ljetovanje, Zagreb, 1950.[20]
Olupine na suncu, Zagreb, 1952.[21]
Koncert, scenario za film, 1954.[22]
Proljeće u Badrovcu, Beograd, 1955.[23]
Slijepac na žalu, zbirka pjesama, Zagreb, 1956.[24]
Tu, odmah pored nas, Beograd, 1956.[25]
Proljeća Ivana Galeba, Zagreb i Sarajevo, 1957.[26]
Fratar sa zelenom bradom, zbirka pripovjetki, Zagreb, 1959.[27]
Ljestve Jakovljeve, psihološka drama, 1961.[28]
Sabrana djela I-IV, Zagreb, 1975.
Pronalazak Athanatika [Brajevo pismo]: nedovršeni roman, 1979.[29]
Progutane polemike, Beograd, 2001.[30]
Hotimično iskustvo: diskurzivna proza Vladana Desnice I, Zagreb, 2005.[31]
Hotimično iskustvo: diskurzivna proza Vladana Desnice II, Zagreb, 2006.[32]