Godina izdanja: Ostalo
ISBN: Ostalo
Autor: Domaći
Jezik: Srpski

odlično stanje

Sabrana dela Marina Držića

Djela / Marin Držić ; priredio, uvod i komentare napisao Frano Čale
Godina 1987
Izdanje 2. izd.
Zagreb : Cekade [i. e.] Centar za kulturnu djelatnost, 1987 (Čakovec : `Zrinski`)
Fizički opis 734 str. ; 25 cm
Drugi autori - osoba Čale, Frano, 1927-1993 (urednik) (autor dodatnog teksta)
Čale, Frano, 1927-1993 (urednik) (autor dodatnog teksta)
Zbirka ǂBiblioteka ǂProlog. Velika edicija ; ǂknj. ǂ11
ISBN 86-7091-040-3 (karton sa omotom)
Napomene Tiraž 3.000
O životu i djelu Marina Držića: str. 11-168
Rječnik: str. 689-725
Napomene i bibliografske reference uz tekst
Bibliografija: str. 681-687
Registar.
Predmetne odrednice Držić, Marin, 1508-1567


U svemu bitnom ovo se izdanje oslanja na dragocjenu knjigu Sveučilišne naklađe Liber, izašle 1979. godine, davno rasprodane, koja je u stvari, nakon Akademijinih, prvo moderno izdanje ukupnih poznatih, odnosno sačuvanih, Držićevih djela. Dakako, novi je izdavač podesio njezin grafički lik svojim iz-danjima i običajima, dok je vrijeme diktiralo ekonomiziranje prostorom; za razliku od Liberove knjige, gdje se komentari objavljuju sinhrono s osnovnim tekstom, Cekadeova donosi komentare na kraju pojedinih tekstova, a drukčije su tiskane i drame u prozi. Registar je isveden na onaj imena, ne obuhvativši dakle pojmove niti imena iz mitova, koja su i opet zapravo pojmovi. Knjiga je u ovoj verziji za cijelu petinu manjega obima, ali sadrži sve tekstove i priloge kao i Liberovo izdanje, te ažuriranu bibliografiju. Uza sve to se nadamo da će knjiga ispuniti osnovni cilj: da djela najvećeg meštra od teatra kojeg smo ikada imali budu svakome pri ruci, a da ekstenzivni Uvod i akribični ko-mentari ujedno upute i na one razine koje nisu puko obavijesne.

Kao i prvo, i ovo je izdanje sufinancirala Republička samoupravna interesna zajednica u oblasti kulture i to u okviru Programa društveno vrijedne knjige.



Marin Držić (Dubrovnik, 1508 — Venecija, 2. maj 1567) [1]bio je dramaturg, pisac i pesnik iz Dubrovačke republike.[2]

Biografija

Korice trećeg izdanja knjige Tirena
Potiče iz dubrovačke plemićke porodice Držić,[2] koja je do tada već dala književnika Džora Držića. Ta porodica se u 12. veku preselila iz Kotora. Džorov sinovac Marin Držić je isto pripadao srpskoj književnosti i izučavao se u 6. razredu u okviru lektire za gimnazije u Kraljevini Srbiji.[3]

Rođen je u Dubrovniku od roditelja Marina Nikolina i Anule (rodom iz Kutrilja). Marin je imao još četiri brata i dve sestre, a ime je dobio po dedi po majci. Nekad bitna i bogata porodica je u njegovo vreme bila siromašna, da su je smatrali `pučkom`.[4] Školovao se prvo u Dubrovniku, a jedan od učitelja bio mu je pesnik Ilija Crijević. Kao stasao mladić postao je 1526. godine `rektor` polovine katoličke crkve Sv. Marije. Stanovao je pod kiriju u zgradi ženskog Benediktanskog samostana. Živeo je u velikoj oskudici (1536), za razliku od braće, dvojice trgovaca i Vlaha slikara. Znao je više jezika i svirao više instrumenata pa je bio prinuđen da se prihvati bilo kakvog posla.

Godine 1538. Veće umoljenih dubrovačke republike ga je izabralo za orguljaša stolne crkve Sv. Marije. Kao dramski pisac formirao se za vreme petogodišnjih studija u Toskani, u gradu Sijeni, kamo je otišao u tridesetoj godini života, posle materijalnog sloma svoje porodice. Učio se u Italiji, gde je otišao iste godine uz finansijsku pomoć republike, sa stipendijom od 30 dukata. Tokom studija književnosti ga 1541. godine opštinsko veće Sijene bira za vicerektora Univerziteta. Bio je uporedo i rektor `Kuće mudrosti`; radio sve - i posao rektora, jer ovaj nije tada biran. Policija ga je isleđivala već 1542. godine, zbog igranja u jednoj kućnoj pozorišnoj predstavi. Nastupao je kao protagonist u ulozi ljubavnika, tokom izvođenja u jednoj vili, ali nije bio kažnjen, zbog svog visokog društvenog položaja u tom gradu. Sa vremenom su njegovi nesporazumu sa ljudima rasli jer je bio svadljiv po naravi. Iako je napustio Sijenu 1543. godine, vratio se u Dubrovnik tek 1545. godine. U rodni grad vratio se bez diplome, bez zvanja, ali obogaćen životnim i književnim iskustvima kakva je u to vreme mogla pružiti samo kosmopolitska sredina renesansne Italije. U Dubrovniku je stupio u službu izvesnog problematičnog austrijskog grofa Kristofa Rogendorfa, i kao njegov pratilac boravio u Beču i na putu za Carigrad imao prilike da upozna Srbiju i Bugarsku.[2]

Od 1550. godine on je katolički sveštenik u rodnom gradu.[5] Uporedo obavlja više dužnosti, jer nije imao mira, težeći ka promenama i putovanjima. Avanturističkog duha često od 1562. godine boravi u Italiji, naročito u Veneciji i Firenci. Umro je 1567. godine i sahranjen u Veneciji[2], u bazilici Sv. Ivana i Pavla.

Pozornica
Izvedena je 1548. godine predstava komedija `Pomet` na trgu pred dvorom. A sledeće 1549. godine na istom mesu se izvodi pastirska igra `Tirena`. Savremenici i građani Dubrovnika ga napadaju tvrdeći da je reč o plagijatu.[6]

Pesnik je imao nadimak `Vidra`, kao drugi nadimak je bio `nadgrobnica` a odnosi se na njegov pokoj.[7] U mladosti je pisao ljubavne pesme koje se ni po čemu ne izdvajaju iznad tadašnjeg proseka pisanja petrarkističke lirike u Dubrovniku.

Njegovo dramsko delo sastoji se od ukupno jedanaest poznatih komada, od kojih su neki izgubljeni a neki sačuvani nepotpuni. Svi su nastali za desetak godina, između četrdesete i pedesete godine autorova života. U pastirskim igrama idilično i romanitično prepliću se s realističkim i komičnim, u svet kostimiranih pastira i vila upadaju seljaci iz duborovačke okoline (Tirena) ili smešne ličnosti iz grada (Plakir i vila). Držićev osnovni domen je komedija. Ova dinamična vrsta, najoriginalnija u čitavoj dubrovačkoj književnosti i najbliža stvarnom životu, našla je u njemu svog velikog majstora, koji po svojim stvarnim dometima može da stane u prvi red evropskih komediografa svog doba. Proizišao je iz eruditske ili plautovske komedije.


Predstava ,,Mande` koja se održala u Zadužbini Ilije M. Kolarca, 1951. godine.
U komediji Skup dao je dubrovačku verziju Plautove komedije o tvrdici, koju su obrađivali i drugi pisci, između ostalih i Molijer i naš Sterija. Komedija Mande donosi obradu novele o nevernoj ženi iz Bokačova Dekamerona, prenesenu u ambijent grada suparnika Kotora.

Kratka farsa Novela od Stanca, pisana u stihu za razliku od drugih komedija koje su sve u prozi, dovodi u Dubrovnik, za vreme jedne karnevalske noći, jednog tipičnog prostaka, „Vlaha“ iz unutrašnjosti, seljaka „s rijeke Pive“, i čini ga predmetom obesne šale dubrovačkih mladića i tobožnjih vila. U noveli Držić kritikuje moral građana Dubrovnika i njihove običaje.[8]

U velikoj komediji Dundo Maroje, njegovom najboljem delu, [2]prikazani su, kako pisac kaže, „našijenci u Rimu“. „Našijeci“ su najpre Dubrovčani, stari trgovac Dundo Maroje koji juri rasipnog sina Mara, Marova ostavljena verenica Pera, zatim naši ljudi iz drugih krajeva, Tripče Kotoranin, Pavo Novobrđanin i njegov sin Grubiša, Gulisav Hrvat i dr. Predstava `Dundo Maroje` izvedena je 1550. godine.

Tipičan proizvod renesansnog duha i razigranog mediteranskog smeha, Dundo Maroje prevladao je karakteristična ograničenja poetike svog žanra i u mnoštvu šarolikih epizoda i likova, među kojima su najživlji likovi sluga, nenadmašni dovitljivac i spadalo Pomet, spiritus movens komičnog zapleta, njemu potpuno ravnopravna u svim đavolijama sluškinja Petrunjela, nezasiti Bokčilo i dr, postigao raskošnu punoću u slikanju života i visoke domete u umetnosti komediografije, po kojima se može meriti s najvećim delima renesansne književnosti u Evropi.

Dela

Kopija Hekube iz 1559.
Pomet (1548)
Tirena (1549)
Novela od Stanca (1550)
Venere i Adon (1551)
Tirena (drugo izvođenje 1551)
Dundo Maroje (1551)
Pjerin (1552)
Džuho Krpeta (1553)
Skup (1555?)
Plakir (1556)
Hekuba (1559)
Mande
Arkulin