ISBN: Ostalo
Godina izdanja: 1950.
Autor: Domaći
Jezik: Srpski

Zora, 1950.
Prvo izdanje prve knjige Vladana Desnice.
Odlično očuvana, naročito s obzirom na 70 i kusur godina starosti.
Poptis prethodnog vlasnika na najavnoj strani, sve se vidi na slikama.

„Zimsko ljetovanje“ je roman srpskog književnika Vladana Desnice objavljen 1950. Smatra se jednim od prvih ostvarenja književnosti komunističke Jugoslavije u kojem je radikalno raskinuto sa idejama socijalističkog realizma. Roman nema razvijen zaplet, već je kompoziciono sastavljen od niza različitih portreta i zaokruženih epizoda. U njemu se pripoveda o nekoliko građanskih porodica koje pronalaze utočište u selu Smiljatovac, bežeći od bombardovanja Zadra pred kraj Drugog svetskog rata. Nerazumevanje i nepoverenje koje se rađa između seoskog i građanskog sveta uslovljava tematsku osnovu dela. Za svoje protagoniste Desnica nije izabrao svet idealizovanih gradskih aristokrata i intelektualaca, niti likove formirane po uzoru na seoske idile, već je za junake izabrao niži sloj sitnih trgovaca malograđana iz gradske sredine i niz samoživih seljaka.[1] Predstavljeni događaji su često oslikani uz pomoć groteske, koja ponekad prelazi u bizarnost. Takva je i verovatno najpoznatija epizoda iz romana u kojoj vepar pojede novorođenče. Iako je Desnica ljudske odnose slikao sa neskrivenim antropološkim pesimizom, roman nije lišen humora.

„Zimsko ljetovanje“ je nakon izlaska dočekan hladnim i mahom negativnim kritikama, pošto se pesimistični sadržaj romana nije uklapao u posleratnu književnost u kojoj se o Drugom svetskom ratu mahom pisalo sa vidljivim patosom, isticanjem herojstva i sa dvodimenzionalnim podelama junaka na dobre i loše. Branivši se od kritika, Desnica je napisao tekst „O jednom gradu i jednoj knjizi“.[2] Vremenom je roman stekao visoko mesto u kanonu srpske književnosti, kao i u kanonu hrvatske literature, kojoj Desnica takođe pripada.
Radnja
 UPOZORENjE: Slede detalji zapleta ili kompletan opis radnje!

Roman se odigrava krajem Drugog svetskog rata, kada su usled savezničkog bombardovanja Zadra, čitave porodice spas pronalazile iseljavajući se u okolna sela. Nakon naturalističkih opisa mrtvih tela i razrušenog grada sagledanih iz perspektive brice Ernesta Donera, roman se fokusira na grupu Zadrana koji se doseljvaju u selo Smiljatovac. Pored Ernesta Donera, njegove žene Lizavete i njihove novorođene bebe, grupu sačinjavaju: knjigovezac Narcio Golob, sa ženom Terezom i dvoje dece iz prvog braka, trgovac Ante Morić sa ćerkom Marijanom, krojačica Anita Kresoević sa nećakom Linom i računovođa Karlo. Ernesto Doner se nastanjuje u kući Ićana koga je igrom slučaja upoznao početkom rata, kada je došao u njegovu berbernicu tražeći mast za podmazivanje (kolomaz). Veći deo romana sastavljen je od pojedinačnih portreta seoskih stanovnika i dužih i kraćih epizoda, neposredno vezane za glavne junake. Posebno je razvijen portret Ićanovog prasca Migudu, koji je kao njegov ljubimac imao sve privilegije u selu. Zatim epizoda o Mili Plačidrugu, probisvetu i varalici koji nakon mnogobrojnih zanata i prevara, da bi se spasio zatvora, pristaje da postane deo fašističke vojne jedince. Nakon što je poginuo u Španiji, fašisti ga proglašavaju herojem i uzimaju kao primer prema kome svi stanovnici okupiranih oblasti treba da se ugledaju. Dižu mu spomenik, gde kao krunu stavljaju kameno korito za svinje, koje je nadriarheolog proglasio za starorimsku vazu i dokazom da je latinska kultura oduvek bila prisutna na tim prostorima. Tokom rata spomenik je srušen a rimska vaza je ponovo postala korito za svinje. Takođe je razvijena epizoda o popadiji Darinki, koja nakon smrti muža siromašno živi od tuđe milostinje u velikoj kući. Kada iznenada umre nastanu problemi oko njene sahrane. Seljaci smrt prihvataju najnormalnije i nastavljaju svoje svakodnevne obaveze odlažući dan sahrane do 5. dana, dok građani nezadovoljni žele da se što pre po svaku cenu ispoštuje ceremonijal. Sa dolaskom jeseni i zime neraspoloženje Zadrana raste. Nakon što Lina počne da iskašljava krv, a u selu počnu da se događaju ubistva, građani zaključuju da su predugo ostali u Smiljatovcu. Ernesto Doner saopštava da će sa porodicom da krene u Italiju, dok Karlo odlučuje da se oženi Anitom. Roman se završava uznemirujućom scenom, kada prasac Migud pojede novorođenče Ernesta i Lizavete.

Vladan Desnica (Zadar, 17. septembar 1905 — Zagreb, 4. mart 1967) bio je srpski i jugoslovenski književnik i prevodilac.[1]
Porijeklo

Vladan Desnica rođen je u Zadru u srpskoj porodici Desnica, pravoslavne veroispovesti.[2] Njegov otac je Uroš Desnica, a majka Fani Desnica, rođ. Luković. Vladan Desnica je po majčinoj liniji potomak Stojana Mitrovića Jankovića[3] (oko 1635—1687), u srpskoj narodnoj pesmi poznatog kao Janković Stojan, vođe srpskih kotarskih uskoka u XVII veku, serdara Kotara, kavaljera sv. Marka, konjičkog kapetana, zapovednika tvrđave Ostrovice.[4]

Desnice su srpska porodica poreklom iz Srba u Lici, odakle je pradeda Vladana Desnice, Danilo Desnica, trgovac i posednik, došao u Obrovac gde mu se rodio sin Vladimir Desnica (1850—1922) koji je sa Olgom Janković, kćerkom grofa (conte veneto) Ilije Dede-Jankovića (1818—1874), potomkom Stojana Jankovića, poznatim slovenofilom, pesnikom, prvakom srpskog naroda u Dalmaciji, imao sina Uroša Desnicu, pravnika i člana Srpske stranke. Pošto je konte Ilija Dede-Janković bio poslednji muški izdanak svoje porodice, Jankoviće su po njegovoj kćerki Olgi, nasledile Desnice, celokupnu imovinu u Islamu Grčkom, uključujući dvore Jankovića, porodičnu crkvu, zemljišne posede i dr.[5]

Uroš Desnica se oženio sa Fani Luković, kćerkom pomorskog kapetana Đure Lukovića iz Prčnja u Crnoj Gori.[6] Uroš Desnica je sa Fani Desnica, rođ. Luković imao sina Vladana Desnicu i kćerke Olgu i Natašu.

U hrvatskim kulturnim krugovima postoje nastojanja da se Desnica predstavi kao primarno hrvatski pisac. Sam Desnica je u pismu predsedniku UKS D. Jeremiću naveo da duhovno pripada srpskoj kulturi.[2] Od pojedinačnih književna on je svojim duhovnim nasleđem smatrao Simu Matavulja, Dantea i Flobera, Dositeja Obradovića i Njegoša.[7]
Biografija
Kuća Desnica u Zadru bila je mjesto okupljanja gradskih intelektualaca i umjetnika

Vladan Desnica studirao je prava i filozofiju u Zagrebu i Parizu, diplomirao na zagrebačkom Pravnom fakultetu 1930. Radio je kao advokat, a zatim je prešao u državnu službu.[8] 1934. pokrenuo je književno-istorijski godišnjak „Magazin sjeverne Dalmacije“, koji je uređivao dve godine i štampao ćirilicom u Splitu.[7] U njemu je, između ostalog, objavio dva sopstvena eseja „Jedan pogled na ličnost Dositejevu” (1933/34) i „Mirko Korolija i njegov kraj” (1935). U periodu između 1935 i 1940. napisao je zbirku pripovedaka, koju je poslao beogradskom izdavaču Geci Konu. Zbirka zbog početka Drugog svetskog rata nije štampana, a sam rukopis je izgubljen.[9]

Roman „Zimsko ljetovanje“ objavio je 1950. U romanu se pripoveda o sukobu i nerazumevanju između seoskog stanovništva i građana izbeglica iz Zadra, koji su se u seosku sredinu sklonili bežeći od bombardovanja njihovog grada. Književna kritika je negativno dočekala „Zimsko ljetovanje”, jer su ton i vizija sveta u njemu bili u suprotnosti sa vladajućom komunističkom ideologijom i nezvaničnim pravilima na koji način se pisalo o Drugom svetskom ratu. Braneći se od kritika, Desnica je napisao tekst „O jednom gradu i jednoj knjizi“.[10]. Potom izlaze zbirke pripovedaka „Olupine na suncu” (Zagreb, 1952), „Proleće u Badrovcu” (1955), zbirka pesama „Slijepac na žalu” (Zagreb, 1955) i zbirka pripovedaka „Tu odmah pored nas” (Beograd, 1956). Paralelno radi na svom romanu Proljeća Ivana Galeba. Kad je delo završeno, u autoru se javio strah da ga niko neće hteti objaviti, jer je po svemu odudaralo od ondašnje književne produkcije.[11] Izdavačka kuća „Svjetlost” objavljuje roman u Sarajevu 1957. Naredne godine delo osvaja Zmajevu nagradu. Glavni junak Ivan Galeb je pedesetogodišnji propali violinista, koji se nalazi u bolnici, gde se budi iz postoperacione narkoze. On se u danima koji slede seća sopstvenog života i refleksivno meditira o različitim idejama (lepoti, umetnosti, vlasti, smrti, vremenu, itd).

Neke od njegovih pripovedaka imaju antologijsku vrednost: Posjeta, Priča o fratru sa zelenom bradom, Florjanović, Konac dana, Bunarevac, Solilokviji gospodina Pinka. U značajnija dela ubraja se zbirka pesama Slijepac na žalu i drama Ljestve Jakovljeve.

Bavio se i filmom, napisao je scenario za film „Koncert“ 1954. jedan od najznačajnijih filmova jugoslovenske kinematografije. Po njegovom scenariju je snimljen i film „Prvada“ 1962, a posle njegove smrti „Pred zoru“ 1974. na osnovu istoimene novele, koja je realistička analiza gradsko-seoskih odnosa u okviru ratnih dešavanja. 1974. po noveli „Florijanović“ snimljena je istoimena TV drama.
Pravoslavna crkva Svetog Đorđa, Janković-crkva, u Islamu Grčkom, izgrađena 1675, u kojoj je sahranjen Vladan Desnica.

Vladan Desnica je sahranjen u srpskoj pravoslavnoj crkvici Svetog Georgija pored dvora Janković Stojana u Islamu Grčkom. Crkvu u kojoj je sahranjen su uništile hrvatske snage tokom operacije Maslenica u januaru 1993. godine.[12]

Desničina „Sabrana djela” u četiri knjige izlaze u Zagrebu u izdanju „Prosvjete” 1974. i 1975. Tada su objavljena i neka dela koja su ostala u rukopisu, kao na primer, njegov nezavršeni roman „Pronalazak Athanatika”.[11][13] U pripremi je novo izdanje Desničinih Sabranih djela u devet knjiga u izdanju Instituta za književnost i umetnost u Beogradu[14].

Desnica je govorio pet jezika i bio je svestrano obrazovan. Prevodio je sa italijanskog, francuskog i ruskog.[15]

On i supruga Ksenija Carić imali su četvoro djece.[15]
Nasljeđe

Smatra se nastavljačem Sime Matavulja odnosno dalmatinske proze.[2]

Povodom stogodišnjice Desničinog rođenja u Biblioteci grada Beograda je 2005. organizovana izložba o njegovom stvaralaštvu i životu.[16]

Od 2016. u Srbiji se organizuje trodnevna manifestacija Desničini susreti.[17]

Ulica na Zvezdari nosi njegovo ime od 2021. godine.[18]
Djela
Knjige Vladana Desnice. „Zasluženi odmor”, priredio Vladan Bajčeta

Selektivna bibliografija Vladana Desnice obuhvata 202 bibliografske jedinice.[19]

Zimsko ljetovanje, Zagreb, 1950.[20]
Olupine na suncu, Zagreb, 1952.[21]
Koncert, scenario za film, 1954.[22]
Proljeće u Badrovcu, Beograd, 1955.[23]
Slijepac na žalu, zbirka pjesama, Zagreb, 1956.[24]
Tu, odmah pored nas, Beograd, 1956.[25]
Proljeća Ivana Galeba, Zagreb i Sarajevo, 1957.[26]
Fratar sa zelenom bradom, zbirka pripovjetki, Zagreb, 1959.[27]
Ljestve Jakovljeve, psihološka drama, 1961.[28]
Sabrana djela I-IV, Zagreb, 1975.
Pronalazak Athanatika [Brajevo pismo]: nedovršeni roman, 1979.[29]
Progutane polemike, Beograd, 2001.[30]
Hotimično iskustvo: diskurzivna proza Vladana Desnice I, Zagreb, 2005.[31]
Hotimično iskustvo: diskurzivna proza Vladana Desnice II, Zagreb, 2006.[32]