ISBN: Ostalo
Godina izdanja: 1995
Jezik: Srpski
Autor: Strani

Naslov Knjige Makavejske / prevod sa jelinskog izvornika vladike zahumsko-hercegovačkog i primorskog Atanasija
Vrsta građe knjiga
Jezik srpski
Godina 1995
Izdavanje i proizvodnja Trebinje : Vidoslov ; Nikšić : Jasen ; Vrnjačka Banja : Bratstvo Sv. Simeona Mirotočivog, 1995 (Vrnjačka Banja : Novograf)
Fizički opis 419 str., [2] str. sa tablama, [1] presavijen list s geogr. kartom ; 21 cm
Drugi autori - osoba Jevtić, Atanasije, 1938-2021 (prevodilac) (autor dodatnog teksta)
Jevtić, Atanasije, 1938-2021 (prevodilac) (autor dodatnog teksta)
Radović, Amfilohije, 1938-2020 (autor dodatnog teksta)
Radović, Amfilohije, 1938-2020 (autor dodatnog teksta)
(Broš.)
Napomene Tiraž 1.500
Str. 7-9: Predgovor / mitropolit crnogorsko-primorski Amfilohije
Str. 10-97: Biblijsko-istorijski kontekst Makvaeja / vladika Atanasije
Bibliografija: str. 415-419.
Predmetne odrednice Sveto pismo. Stari zavet -- Makavejske knjige -- Tumačenja

Knjige Makavejske su jevrejske istorijske knjige o Makavejcima, predvodnicima pobune protiv cara Antioha IV Epifana iz dinastije Seleukida. Neke od knjiga koje se nazivaju Makavejskim su sadržane u raznim biblijskim kanonima.
U Srpskoj pravoslavnoj crkvi prve četiri knjige ubrajaju se u Sveto Pismo kao knjige šireg kanona, u rimokatolicizmu prve dve knjige ubrajaju se u devterokanonske, dok se u judaizmu i kod protestanata sve makavejske knjige smatraju za apokrifne.
U makavejske knjige spadaju:
Prva knjiga Makavejska – jedan od najcenjenijih dokumentovanih izvora koji podobno opisuje tok jevrejskog ustanka protiv despotizma Seleukida. Obuhvata istoriju Makaveja od 175. p. n. e. do 134. p. n. e. Izvorno pisana na hebrejskom.
Druga knjiga Makavejska – važi ne kao nastavak prve knjige, već pre kao njena dopuna. Posebno se osvrće na Judu Makaveja. U njoj se opisuju nekoliko koncepata zbog kojih je odbacuju protestanti, kao što je npr. molitva za umrle (2. Mak. 12:43–45).
Treća knjiga Makavejska – povezana sa prethodne dve knjige opštim zapletom. Opisuje progone Jevreja za vreme vladavine egipatskog cara Ptolemeja IV Filopatora.
Četvrta knjiga Makavejska – predstavlja filozofski govor, koji hvali nadmoć razuma nad strašću, navodeći kao primer makavejske mučenike. Zajedno sa prethodne tri knjige jeste deo Aleksandrijske starozavetnog kanona tzv. Septuaginte.
Pored navedenih, u makavejske knjige se ponekad ubrajaju:
Peta knjiga Makavejska – knjiga na arapskom jeziku koja opisuje period od 186. p. n. e. do 6. p. n. e. Isti naziv koristi se i za sirijsku verziju 6. knjige `Jevrejskog rata` od Josifa Flavija.
Šesta knjiga Makavejska – sirijska pesma, za koju se smatra da vuče zajedničko poreklo iz izgubljenog izvornika sa Četvrtom Makavejskom.
Sedma knjiga Makavejska – sirijsko delo usredsređeno na govorima makavejskih mučenika i njihove majke.
Osma knjiga Makavejska – kratak izveštaj o ustanku, koji se zasniva na Seleukidskim izvorima, sačuvan u Dnevniku Jovana Malale.
Makavejske knjige ne treba poistovećivati sa tri knjige Mekabjana, koje su deo starozavetnog kanona Etiopske dohalkidonske crkve.


PREDGOVOR
Drama Starog Zavjeta predstavlja dramu cijeloga sveta u malome. Dramatična istorija Izrailja, starozavjetnog Izabranog Božijeg paroda, osvjetljava sobom, iznutra, istoriju ostalih zemnih naroda, prošlu, sadašnju i buduću; sagledavana, naravno, u svjetlosti novozavjetnog Otkrivenja i Ličnosti Bogočovjeka Hrista.
Ta sveštena drama i istorija jevrejskog paroda ima svoje etape. Svaka od tih etapa, sadrži, s jedne strane, Božije javljanje i jevrejsko rvanje sa Bogom, a s druge strane, neprekidnu borbu Izabranog naroda, predvođenu izabranim vođama i prorocima, da sačuva „sveto sjeme“, „sveti ostatak“ Božiji na zemlji, kroz vjernost Zakonu i bogodanoj Svetinji, Hramu.
Jedna od veoma značajnih etapa te istorije jeste i period Makaveja, opisan u Makavejskim knjigama, koje se pojavljuju no prvi put na srpskom jeziku. Iako ove Knjige nisu bile mnogo poznate kod nas u novije vrijeme, naročito od vremena zanemarivanja crkveno-slovenskog jezika u našoj prosveti i kulturi, na kojem su ove Knjige odavno postojale, ipak, sjećanje na Makavejske mučenike i te kako je bilo prisutno i živo u narodnom pamćenju. Tome je sigurno mnogo doprinijelo Žitije sedam brata Makaveja i majke im Salomije, kao i crkveno bogosluženje sa svojim živim neuništivim sabornim pamćenjem. To potvrđuju i hramovi njima posvećivani do najnovijih vremena, narodno poštovanje „Makavija“ veoma rašireno u nekim našim krajevima i sl.
Ne treba se čuditi ovom živom narodnom pamćenju: Potresna povijest o stradanju i mučeništvu sedam brata Makaveja i njihove majke Salomije, kao i prvosveštenika Eleazara, njihova žrtva za pravu vjeru i svetinju Jerusalimskog hrama nije mogla a da ne bude zapamćena. Nasilno nametanje jelinskog mnogoboštva i orijentalnog sinkretizma ostacima Izabranog naroda, naročito od strane Antioha IV Epifana, selevkijskog cara, izazvalo je silni otpor ovom moćnom zlu. Na čelu tog otpora su bili Makavejci, vjerni svjedoci i čuvari „Svetinje Izrailjeve“. Njihov podvig opisan u ovim Knjigama bio je nastavak drevnog proročkog podviga i podviga svetih jevrejskih careva i vođa, sve do Jezdre, Nemije i Zorovavelja, iz vremena vavilonskog ropstva i poslije njega.
Na primjeru vjernih Makaveja se dade vidjeti kako pojedinci i jedan mali broj plamenih ljudi mogu odigrati a često i igraju presudnu ulogu u životu jednog naroda i njegovom očuvanju. I ne samo to. Makavejska odbrana prave vjere i Svetinje posjeduje pored ovog i univerzalno značenje i smisao. Naime, mnogi hrišćanski narodi branili su kroz kasniju istoriju, na makavejski način, po ugledu na njih, Svetinju Novog Izrailja, Crkve Hristove, od nasilja lažnog znanja i učenja o Bogu i svijetu.
Tako su, nesumnjivo, Makavejci opisani u Makavejskim knjigama i čuvani u živom narodnom pamćenju, bili primjer i uzor i mnogim braniteljima prave vjere i obraza i u našem Srpskom narodu. To potvrđuje njegova vjekovna borba i odupiranje rimopapskom sujeverju i zabludama posljednjih devet vjekova kao i islamskom totalitarnom jednoboštvu. Vrijeme će pokazati i potvrditi da i otpor pravoslavnog Srpskog naroda naših dana s one strane Drine predstavlja po mnogo čemu „makavejsku“ borbu za odbranu prave vjere i Svetinje izabranog Božijeg naroda u cjelini od nepravde i lažne vjere, naročito od ekspanzije modernog paganstva, projavljivanog pod maskom totalitarnog „novog svjetskog poretka“. Kako onaj Epifanov, dohrišćanski, tako i ovaj moderni paganizam, isčadija su istog demonskog podzemlja i bogoborstva.
Prevodilac Knjiga Makavejskih, lično i neposredno suočen sa tragičnom realnošću ponovnog sukoba, istorijskog, ali očevidno po mnogo čemu i metafizičkog, paganstva i prave vjere, Božije pravde i ljudske laži, pribjegao je traženju odgovora na svoje strašne nedoumice u biblijskom Otkrivenju; obratio se za pomoć Makavejskim mučenicima i njihovom odnosu prema „mrzosti opustošenja` Svetinje Hrama. Sa ovog razloga prevod i objavljivanje Knjiga Makavejskih, sa dragocjenim Uvodom i Komentarima, istorijski dokumentovanim, ali i egzegetski osavremenjenim od strane Episkopa Zahumsko-hercegovačkog Atanasija, ne predstavlja samo priliku za upoznavanje sa još jednom knjigom sveštene jevrejske književnosti, dosad kod nas malo poznate. Njen prevodilac i komentator nam istovremeno pored toga omogućava, da u svjetlosti drevnih zbivanja i ličnosti i u svjetlosti otkrivene Riječi
Božije, sagledamo ne samo drevna nego i savremena zbivanja. Prvjenstveno i naročito da sagledamo smisao svega onoga što se događa u naše tragične i krstonosne dane sa našim Srpskim narodom.
Kao nekada Jevrejski narod u vrijeme Makaveja tako se danas i naš Srpski narod našao u žiži svjetskih istorijskih zbivanja, postao poruga i „smjetlište svijeta“. U sličnom položaju se Srpski narod nalazio i u prošlosti. Tako se u vremenu i liku Svetog Petra Cetinjskog jasno ocrtava i projavljuje duh i priroda sukoba makavejskih vremena. U ličnosti samog Svetog Petra Cetinjskog nije teško nazreti objedinjenost lika Jude Makavejca i Prvosveštenika mučenika Eleazara. Takođe je i „Gorski vijenac“ Petra II Petrovića Njegoša, kako po duhu i poruci, tako i po biblijskom etosu, takoreći istovjetan sa Makavejskim knjigama. Njegošev stih: „Porugani Oltar jazičestvom, na milost će okrenut Nebesa“, kao da je direktno pozajmljen iz Makavejskih Knjiga i vremena.
Biblijski gledano, u toku je u istoriji neprestana borba protiv „mrzosti opustošenja“, za očišćenje i obnovu „poruganog oltara jazičestvom“ u duši ljudi i naroda. Po svjedočenju Makavejaca, ali ne samo njihovom, ko će izaći kao pobjednik iz te borbe ne zavisi od moćnika ovog svijeta nego od spremnosti na žrtvu makavejskog tipa onih koji su, svak u svome vremenu i svome narodu, pozvani da budu čuvari „Oltara pravog na kamenu krvavom“ (Njegoš). Ista Svetinja Jerusalimska se brani podjednako danas u Sarajevu kao u drevna makavejska vremena u Judeji i Jerusalimu.
Otuda nam prevod Makavejskih knjiga dolazi u pravom trenutku. Da nas obasja kao zrak svjetlosti Božanskog Otkrivenja u tami sadašnjih istorijskih zbivanja kod nas i u svijetu. S druge strane, ovim prevodom se ispunjava dug naše Crkve prema svome vjernom narodu i prema svima željnima istinske Mudrosti Božije – da im konačno dade i one starozavjetne knjige koje mu do sada nisu bile dostupne na narodnom jeziku. Nadamo se u pomoć Božiju da će nedavno objavljenom prevodu Premudrosti Solomonovih i objavljivanju Knjiga Makavejskih, uskoro slijediti i prevodi ostalih tzv. Devterokanonskih knjiga Starog Zavjeta, kojih nema u Daničićevom prevodu.
+Mitropolit Crnogorsko-primorski
G. AMFILOHIJE

MG P27 (MBG)