Godina izdanja: 2002
ISBN: 86-903131-1-7
Autor: Domaći
Jezik: Srpski

RISTO GRĐIĆ

USPOMENE

Priredio - Miloš Spajić

Izdavač - Glas Crkve, Valjevo; Sabornost, Beograd

Godina - 2002

444 strana

24 cm

ISBN - 86-903131-1-7

Povez - Tvrd

Stanje - Kao na slici, tekst bez podvlačenja



SADRŽAJ:
AMANETNIK GRĐIĆA - UVOD PRIREĐIVAČA

PRECI
Ded Risto i baba Ana

RISTOVI I ANINI POTOMCI
Luka Grđić-Bjelokosić
Radmilo
Milisav
Šćepan
Vasilj
Vojislav
Majka Mila

VOJISLAVOVI I MILINI POTOMCI
Božidarka
Ljiljana
Božidar
Gojko
Sretomir
Dragutin

MILKA I RISTO
Posleratne godine

DETINJSTVO I ŠKOLOVANJE
Osnovno školovanje
Mostarski gimnazijalac
Prvi svetski rat
Oslobođenje i ujedinjenje
Zagrebački student

SLUŽBOVANJE
Tuzlanski sudija
Gatački bankar

DRUŠTVENI I POLITIČKI RAD
Društveni život u Gacku
Prosvetna i kulturna aktivnost
Sokolstvo

POLITIČAR
U politici nema moralnih zakona
Hercegovački narodni poslanik
Naši Muslimani

SLUŽBA CRKVI

DRUGI SVETSKI RAT
Okupacija
Stradanje Srpske crkve i naroda
Uoči oslobođenja
Bombardovanje Beograda

OSLOBOĐENJE
Ponovo u zatvoru
Vitalnost Srpske pravoslavne crkve
Naši arhijereji
Obilazak stradalih eparhija u BiH i Hrvatskoj
Čudna vremena
LOKARNO

JERUSALIMSKI PATRIJARH NA MOJOJ SLAVI

PRILOZI
1. Memorandum SPC o ustaškim zločinima nad Srbima do avgusta meseca 1941. godine
2. Pismo patrijarha srpskog Gavrila predsedniku vlade FNRJ, Beograd, 29. marta 1949. godine

Napomene priređivača


`RISTO GRĐIĆGRĐIĆ, Risto, pravnik, narodni poslanik (Gacko, 2. V 1900 – Beograd, 10. X 1978). Studije prava završio u Zagrebu. Bio sudski pripravnik u Tuzli 1923/24, a potom do 1935. direktor Srpske štedionice u Gackom, pa se smatra osnivačem bankarstva u Hercegovini. Kao ugledni građanin, prvak Demokratske stranke i sokolski aktivista, biran je za sekretara pododbora „Prosvjete`, a 1935. za narodnog poslanika na listi Bogoljuba Jevtića. Od 1937. bio je na službi u SPC: najpre šef Zavoda za osiguranje crkvenih dobara, potom načelnik finansijskog odeljenja i, do penzionisanja 1955, načelnik Patrijaršijske upravne kancelarije (PUK). Bio član, a jedno vreme i načelnik Patrijaršijskog upravnog odbora, te potpredsednik Verskog dobrotvornog starateljstva. Rđavo stanje crkvenih finansija koje je zatekao u SPC znatno je poboljšao: sklopio je ugovor o osiguranju crkvenih dobara, uspeo je da se patrijaršijski prirez bolje naplaćuje, te razradio projekat Uprave fondova SPC kao snažne finansijske institucije, sposobne da se nosi s drugim novčanim zavodima. On se starao da crkvene finansije budu u što većoj meri samostalne, izradom i prodajom sveća, uvođenjem sistema crkvenih taksi, smanjivanjem rashoda, uređivanjem socijalno-penzionog osiguranja sveštenstva itd. Bio je bliski saradnik triju patrijaraha – Gavrila (Dožića), Vikentija (Prodanova) i Germana (Đorića), ali je kritikovao pojavu klerikalizacije u SPC. G. je bio glavni sastavljač Pisma patrijarha srpskog Gavrila (o položaju SPC) upućenog 29. III 1948. predsedniku Vlade FNRJ Josipu Brozu, koje je toliko razbesnelo tadašnje vlastodršce da su ga vratili kao nezavedeni akt. Zalagao se za saradnju s južnoslovenskim muslimanima. Bio je saradnik Pravoslavlja i član uredništva Glasnika, službenog lista SPC. S kumom Perom Slijepčevićem opisivao je zločine „šuckora` i stradanja Srba u I svetskom ratu, a s istim saradnikom 1941. inicirao i napisao Memorandum SPC o ustaškim zločinima nad Srbima, dokument o stradanjima do avgusta 1941, koji je preko tajnog kanala Grčke pravoslavne crkve prebačen u inostranstvo. Kralj i Vlada su, oktobra 1941, doneli odluku da ih ne objavljuju. Srpskog kurira dr Miloša Sekulića koji je iz okupiranog Beograda preneo prvi Memorandum preko Sofije, Carigrada, Kaira, Kartuma, Najrobija i Lagosa (maršrutu mu je odredio ministar finansija Šutej), po dolasku u London, Britanci su uhapsili kao špijuna Gestapoa, po nagovoru hrvatskih ministara u jugoslovenskoj vladi. Prvi deo Memoranduma objavio je prvi Jovan Dučić u Srbobranu, a integralni tekst se prvi put pojavio u G. Uspomenama (Va–Bg 2002), šest decenija po nastanku. Istog dana kada je NDH objavila rat SAD, Engleskoj i SSSR-u (7. XII 1941) sačinjene su Primjedbe NDH na Memorandum SPC o zločinu genocida nad srpskim narodom. Primjedbe je potpisao Rudolf Bićanić, funkcioner u izbegličkoj jugoslovenskoj Vladi u Londonu. Prema Pavelićevoj Sivoj knjizi (objavljenoj kao odgovor na Memorandum SPC) srpske i jevrejske žrtve su bile unapred osuđene na smrt: NDH je preko svoje propagandne mreže u svetu „pravdala` zločine genocida nad Srbima „odbranom od četničko-komunističkih bandi`. „Radio Jugoslavija` iz Kujbiševa, glasilo Kominterne, objavljuje pismo „Valtera` (Josipa Broza) upućeno 13. V 1942. „Djedu` (Kominterni) iz sela Lijećevine, sa sastava Pive i Tare, u kojem se kaže da je Memorandum SPC o genocidu podigao „velikosrpsku` i „šovinističku halabuku` u svetu. Dana 25. VI 1942. jugoslovenski kralj Petar II Karađorđević u Beloj kući u Vašingtonu uručio je predsedniku Ruzveltu Memorandum SPC o zločinu genocida nad srpskim narodom. Posle toga u Vašingtonu i drugim zapadnim prestonicama pokrenuta je orkestrirana akcija osude Memoranduma SPC: tvrdilo se da je to „srpska podvala`, a da ga je SPC sačinila „u dosluhu s Gestapoom`. Gestapo je uhapsio G. decembra 1942. i odveo ga u Banjički logor pod sumnjom da finansijski pomaže pokret Draže Mihailovića. Godine 1944. nove vlasti su izvele operaciju „Crna tačka` u kojoj je Ozna za Beograd (čiji je šef bio Miloš Minić) pohapsila hiljade viđenih Srba kao „ratne zločince`, među kojima i G. i druge autore Memoranduma; njih su isleđivali najpre u Đušinoj ulici, a potom u Glavnjači. Sekretar Jugoslovenske komisije za utvrđivanje ratnih zločina u II svetskom ratu bio je Rudolf Bićanić.`



Ako Vas nešto zanima, slobodno pošaljite poruku.