Autor: Domaći
Jezik: Srpski
ISBN: Tv
Godina izdanja: Tv

Spoljašnjost kao na fotografijama, unutrašnjost u dobrom i urednom stanju!

Temeljno povijesno štivo vladike dr. Nikodima Milasa, propovjednika pravoslavne vjere s križem i perom u ruci na rubu istinskog kršćanskog učenja. Istovremeno, ova knjiga predstavlja i svjedočanstvo o Srbima i njihovoj Crkvi u Dalmaciji.


Nikodim Milaš (Šibenik, 4/16. april 1845 – Dubrovnik, 20. mart 1915) je bio dalmatinski vladika i kanonista.

Biografija
Po rođenju, dobio je ime Nikola. Otac, Trifun i majka Marija, po rođenju Italijanka, koja je pre udaje primila pravoslavnu veru, iz porodice su Milaša koji su se doselili u Dalmaciju iz Duvna.

Nikola Milaš je završio osnovnu školu 1856. godine kod franciskanaca i jezuita (isusovaca), a privatnu nižu gimnaziju kod dominikanaca, slušajući za to vreme veronauku u Bovanovoj srpskoj školi. Budući da niža gimnazija nije imala pravo javnosti, Nikola je morao da ponovo polaže četvrti razred kod jezuita u Dubrovniku. Zahvaljujući urođenoj inteligenciji i briljantnim odgovorima ne samo da je položio četvrti, već mu je priznat i peti razred i odmah je preveden u šesti. Kao stipendista Zelićeve fondacije Nikola je nastavio školovanje u zadarskoj gimnaziji.

Iako nije imao nameru da se posveti svešteničkom pozivu, Nikola Milaš se upisuje u gimnaziju u Zadru, a svoje bogoslovsko obrazovanje završava u Sremskim Karlovcima sa odličnim uspehom. Gimnaziju je završio u Zadru (1863), a bogosloviju u Sremskim Karlovcima (1866). Na bečkom Univerzitetu slušao je filozofiju (1866/67), međutim, ubrzo napušta studije filozofije i odlazi 1867. u Rusiju, te se upisuje u Kijevsku duhovnu akademiju. Milaš je Duhovnu akademiju završio je u dvadeset šestoj godini života i time zaokružio svoje školovanje. Iz Kijeva se vratio kao magistar teologije izradivši magistarski rad o nomokanonu patrijarha Fotija (1871). Za suplenta Bogoslovije u Zadru je postavljen 17. novembra 1871. a 30. juna 1872. godine imenovan je za stalnog profesora.

Austrougarska je 1873. godine izdvojila Dalmatinsku eparhiju iz sastava Karlovačke mitropolije i pripojila je veštačkoj tvorevini Bukovinsko-dalmatinskoj mitropoliji čije sedište nije bilo ni u Bukovini ni u Dalmaciji već u Beču, a episkopi novostvorene mitropolije su se sporazumevali pomoću prevodioca. Tim povodom pojavljuje se Milaševa knjižica Istorijsko kanonični pogled na ustanovljenje nove srpsko-rumunske mitropolije. Ovu knjigu su vrlo dobro primili Srbi iz svih krajeva, između ostalog i zbog smelosti autora.

Zamonašen je na Badnji dan 1873. godine u Zadru, dobivši ime Nikodim, a na Božić je rukopoložen u čin jerođakona. Ubrzo je odlikovan crvenim pojasom i protođakonskim činom, na Božić 1875. godine prima prezviterski čin a 1880. biva proizveden u čin arhimandrita.

Na studijama se zainteresovao za crkvenu istoriju i crkveno pravo (jer se ova nauka, kako sam ističe, podudarila sa realističkim pravcem njegove prirode) čemu će posvetiti, svom ozbiljnošću objektivnog istoričara, najveći deo svoga vremena. Od 1873. (na Badnji dan, u crkvi sv. Ilije u Zadru) narečeni monah Nikodim, potonji episkop dalmatinski i urednik lista Istina (Zadar, 1885-1888) i nosilac visokih odlikovanja i počasnih doktorata univerziteta Rusije, Grčke, Austrougarske i Srbije - posvetiće svoj život nauci i našim narodima koji su se našli pod dominacijom Rimske kurije. Kao znalac italijanskog, grčkog, latinskog, francuskog, ruskog i nemačkog jezika bio je u situaciji da svoje radove (od kojih su brojni prevođeni na žive jezike) proverava upoređujući ih sa sličnima, u oblasti kojima se bavio, kao što je bio u mogućnosti da se, zahvaljujući poznavanju jezika, služi izvornicima, primarnom i sekundarnom naučnom građom.

Od ministra prosvete u Srbiji, Milana Kujunhića, dobija poziv da dođe u Beograd i reorganizuje Bogosloviju, Milašu je ovaj poziv dobro došao da se ukloni iz sredine koja je prema njemu postajala neprijateljski raspoložena. U Beograd je došao krajem novembra 1886. i primio dužnost rektora Bogoslovije, a ubrzo je postao i član Glavnog prosvetnog saveta.

Dolazak Nikodima Milaša u Beograd pada u vreme međusobnih partijskih borbi u Srbiji kojih nije bio pošteđen ni Milaš, iako je tek došao u Beograd. Liberali su širili vesti da je Milaš „došao u Srbiju po uputstvu Austrougarske i rimske propagande da pounijati Srbiju.“ U toj situaciji nisu ga svojski prihvatali ni svi nastavnici Bogoslovije. To se naročito osetilo pošto je saslušana njegova Svetosavska beseda 13. januara 1887. po julijanskom kalendaru, u kojoj je on govorio „o potrebi klasičnog obrazovanja za kandidate bogoslovije“. Milaš je bio prisiljen da napusti Beograd i u julu 1887. godine vratio se na svoju dužnost u Zadar.

U sledeće dve godine Milaš ponovo dobija poziv da dođe u Beograd, sada za profesora kanonskog prava na Velikoj školi, na čemu se odmah zahvalio, a episkop temišvarski Georgije (Branković), potonji patrijarh srpski, nudi mu položaj rektora Karlovačke bogoslovije. Milaš je smatrao da o tome može da odluči tek kada se u Sremskim Karlovcima popuni patrijaršijski presto, koji je smrću patrijarha Germana bio upražnjen. Sve te mogućnosti su u međuvremenu prestale biti aktuelne, jer je Milaš 10. jula 1890. imenovan za dalmatinskog episkopa, a hirotonisan 16. septembra 1890.

Posle smrti mitropolita Srbije, Inokentija, 1905, Nikodimu Milašu je ponuđen položaj mitropolita Srbije. Međutim, on je i ovu ponudu odbio.

Objavljivanje knjige Rukopoloženje kao smetnja braku (1907), i kritike koje su potom usledile iz bogoslovija u Beogradu i Sremskim Karlovcima (Stevana Veselinovića iz Beograda i Jovana Vučkovića iz Sremskih Karlovaca), poslužiće dalmatinskoj vladi da se oslobodi Nikodima Milaša. Akciji protiv episkopa Nikodima pridružili su se i neki intelektualci, svetovnjaci, monasi i sveštenici. U isto vreme su neke crkvene opštine tražile da se episkop Nikodim svrgne. Episkop Nikodim je 21. decembra 1911. godine podneo caru „ostavku na zadarsku eparhiju“, a ona mu je uvažena 19. januara 1912. godine.

Vest o Milaševom penzionisanju primljena je u celom pravoslavnom svetu sa žalošću i protestom, a posebno u Rusiji u kojoj je Milaš uživao veliki ugled. Posle penzionisanja Kijevska duhovna akademija proglasila ga je 2. marta 1912. godine svojim počasnim članom, a to je učinilo i Slovensko dobrotvorno društvo u Petrogradu 5. maja iste godine.

Episkop Nikodim Milaš je umro na Veliki petak, 2. aprila 1915. godine u Dubrovniku i sahranjen u privatnoj grobnici. Njegovi posmrtni ostaci preneti su 4. oktobra 1930. godine u Šibenik i sledećeg dana sahranjeni u posebnoj kapeli kraj Uspenskog hrama.