ISBN: Ostalo
Godina izdanja: .
Autor: Domaći
Jezik: Srpski

VASO GLUŠAC
ISTINA O BOGOMILIMA - istorijska rasprava
Pogovor - Đorđe J. Janić
XVII strana + 272strane,
izdavač: NIKOLA PAŠIĆ - Beograd, 2004

SADRŽAJ:
Glava I. Političke i verske prilike na Balkanskom poluostrvu pre dolaska Slovena
Glava II. Pojava jeresi u prvim vekovima Hrišćanstva
Glava III. Dolazak Slovena na Balkansko poluostrvo i primanje hrišćanstva
Glava IV. Rad ćirila i Metodija i njihovih učenika
Glava V. Hrišćanska crkva u Bugarskoj za vreme prvih bugarskih vladara
Glava VI. Hrišćanska crkva u državi cara Samuila
Glava VII. Borba između istočne i zapadne crkve i konačan razlaz 1054. g.
Glava VIII. Rad. Sv. Save i nezavisnost „crkve srpske“
Glava IX. Ban Kulin i nezavisnost „crkve bosanske“
Glava X. Humska kneževina i humska episkopija i njihov ulaz u sastav države i „crkve bosanske

Glava XI. Srednjovekovna „crkva bosanska“ bila je pravoslavna
1. Pristup
2. Izvori Račkoga
3. Pobijanje izvora Račkoga
4. Domaći Izvori
5. Testament gosta Radina
6. Nadgrobni spomenici i crkvine
7. Hercegove podanike Turci nazivaju hrišćanima
8. „Bosanska crkva“ utopila se u carigradskom patrijarhatu
9. Poreklo bosanskih muslimana
10. Članovi „bosanske crkve` iseljavaju kao pravoslavni hrišćani.
11. Starost bosanske crkve i rimska propaganda
12. Naziv sveštenih lica u pravoslavnoj „bosanskoj crkvi“ u srednjem veku
13. Postanak i značenje reči `patareni`
14. Dubrovčani smatraju bosansku i srpsku crkvu jednom
15. Zaključak

Glava XII. Stari pisci i putnici o veri Južnih Slovena
Glava XIII. Rimska propaganda protiv svih naroda istočnoga obreda
Glava XIV. Istina o bogomilima, prema izvorima koji o njima govore
Latinski izvori
Prezviter Kozma
Petar Sicilski
Patrijarh Fotije
Eutimije Zigavin
Bugarski patrijarh Eutimije
Matija Vlastar i Konstantin Armenopulos
Ana Komnena
Sinodik cara Borila
Srpski Sinodik
Babuni u Krmčijama

Glava. XV. Završna reč
Pogovor
Imenik (Ksenija Janić)
ĐORĐE J. JANIĆ - Povratak


`Odavno sam opazio mnoge nesuglasice i kontradikcije između onoga što se je kod nas pisalo o bogomilima i između istorijskih izvora i stvarne prošlosti našega naroda. Te se kontradikcije naročito vide, kada se govori o Bosni i o njenoj srednjevekovnoj Crkvi bosanskoj, koju su naši istoričari proglasili bogomilskom, iako ona po stvarnim izvorima nema u sebi ničega, što bi je moglo označavati jeretičkom. Ona ima sva obeležja čiste hrišćanske crkve, a jeretičkom bi se mogla nazvati samo sa gledišta rimske crkve, koja je tako smatrala i ostale crkve istočnoga obreda, protiv kojih je i borbu vodila. Da bi se ovo značajno istorijsko pitanje konačno i pra- vilno postavilo i rešilo i da bi se dosadašnje mišljenje o bogomilima brisalo iz naše istorije kao mistifikacija i istorijska zabluda, nastojao sam da ga osvetlim sa svih strana, po svima dosada poznatim izvorima. Tako je nastalo ovo delo Istina o bogomilima.

Već sam pregled sadržaja ove knjige pokazuje da su u njoj uglavnom prikazane političke i verske prilike na Balkanskom poluostrvu od početka hrišćanstva, pa do kraja XV veka, kada su balkanski narodi konačno izgubili svoje nacionalne države. Na prvi pogled mogao bi neko reći da su izvesne stvari u ovoj knjizi suvišne. Ali ipak nije tako. Ni jedna nije suvišna. Sve je napisano samo zato, da se lakše dođe do prave istine. Stoga su prikazane i razne pojave jeresi u prvim vekovima hrišćanstva, kojih je uglavnom bilo već nestalo u ono doba, kada su poslednji Južni Sloveni primili hrišćansku veru.

Kako život i rad ćirila i Metodija i njihovih učenika ima naročitog značaja za utvrđivanje hrišćanstva među Južnim Slovenima, to sam ga prikazao nešto opširnije, da se iz toga može zaključiti, da posle njihovog tako plodonosnog rada nije moglo biti jeretičkih pojava kod Južnih Slovena. A da ih doista nije bilo, svedok nam je za to, između ostalog, i stanje hrišćanske crkve u Bugarskoj za vreme njenih prvih vladara a isto tako i stanje crkve u Samuilovom Ohridskom carstvu, u koje je spadala i Bosna.

Da na Balkanu, posle VIII veka, nije bilo nikakve jeresi, pa ni bogomilske, to nam pokazuje i istorija borbe koja se Vodila između Istočne i Zapadne crkve i dovela do crkvenog rascepa 1054. g. Za celo to vreme vodila se borba samo između te dve crkve, a ni jedna ni druga nisu se borile protiv neke treće crkve ili jeresi.

Ta crkvena borba između Istoka i Zapada sve se više zaoštravala, dok nije došlo i do krstaških ratova, čije su posledice bile osvajanje Carigrada od strane Latina i raspad Vizantijskog carstva u nekoliko grčkih država. U tome vremenu Sv. Savo je osnovao samostalnu Srpsku crkvu u srpskoj državi, a ban Kulin samostalnu Bosansku crkvu u bosanskoj državi. Kako je u to doba Humska kneževina spadala u sastav srpske države, a tek od 1326. g. u sastav bosanske banovine, to sam prikazao i verske prilike u Humskoj kneževini, dok je bila pod Srbijom i kasnije kada je od 1326. g. došla pod upravu Bosne. Stanje verskih prilika u toj pokrajini najbolje nam svedoči, da se u njoj nije mogla pojaviti nikakva jeres ni pre ni posle 1326. g.

Prikazavši tako stanje hrišćanske crkve u Bugarskoj i u srpskim zemljama izvan Bosne, prešao sam na specijalno pri- kazivanje crkve bosanske u Srednjem veku i dokazao sam na te- melju prvoklasnih domaćih izvora, da je ta crkva bila i ostala pravoslavna. Posle toga naveo sam svedočanstva starih pisaca i putnika o veri Južnih Slovena, u vremenu od 950. do 1530. g., pa su nam i oni posvedočili da u tome razdoblju nije bilo nikakve jeresi na Balkanu.

Osim Dogmatičkih dokumenata i ostalih dokaza, posvedočili su nam i ovi stari pisci i putnici, da je Crkva bosanska bila pravoslavna. Što naši istoričari navode napadaje Rimske kurije na Crkvu bosansku kao dokaze, da je ta crkva bila jeretička, to sam u posebnoj, glavi XIII, prikazao i te napadaje, ali ne samo na bosansku, nego i na druge crkve istočnoga obreda, pa sam dokazao, da oni ne znače ništa drugo, nego samo nastavak ranije borbe između Istočne i Zapadne crkve.

Da bi se konačno ustanovila prava istina o bogomilima, dao sam i kritiku izvora, na temelju kojih je ova zabluda i ušla u našu istoriju. Dokazao sam mnogobrojnim primerima da je Beseda prezvitera Kozme, koja je dosad važila kao najglavniji izvor za bogomilstvo, obična kompilacija, sastavljena iz tuđih spisa i iz Sv. Pisma, bez ičega stvarnog i originalnog. Sem toga prikazao sam i radove patrijarha Fotija i Petra Sicil- skog iz IX veka, pa Eutimija Zigavina i Ane Komnene iz HІІ veka. Ni njihovi radovi ne daju nam nikakvih stvarnih dokaza o po- stojanju bogomila. Ono što njih dvoje o njima pišu, nije ništa drugo nego obična mistifikacija, koju je stvorio Zigavin, a Ana od njega prepisala i ulepšala. A što je najinteresantnije, oboje tvrde da su bogomili zajedno s njihovim učiteljem uništeni još za vreme cara Aleksija І.

Na kraju sam dao Kritiku na sve prigovore koji su učinje- ni mojoj ranijoj raspravi Srednjevekovna,, crkva bosanska“ bi- la je pravoslavna, a koja sad ponovo izlazi u ovoj knjizi, kao XI glava, sa malim izmenama. Kad se pročita cela knjiga, dobiće se jasna slika da je problem bogomilstva na Balkanuobična kaluđerskamistifikacija Srednjega veka, a „crkva bosanska“ da je bila i ostala pravoslavna.`