Godina izdanja: 1994
Autor: Domaći
Jezik: Makedonski
ISBN: xxx

Kosta Balabanov: STARA SKOPSKA ČARŠIJA - jezk: Makedonski

Mek povez - izdužen format - 22cm, 98strana, ilustrovano, izdavač: TURISTIČKI SAVEZ SKOPLJA - Skoplje

Stara skopska čaršija (tur. Üsküp Çarşısı, alb. Çarshia e Vjetër) je najveća čaršija na Balkanu van Istanbula i nalazi se u Skoplju, Severna Makedonija.[1] Skopska čaršija je privredni, kulturni i istorijski deo Skoplja i jedna od najvećih atrakcija grada. Smeštena je na području od Dušanovog mosta do Bit-pazara, te od tvrđave Kale do reke Serave.[2] Prema administrativnoj podeli grada, čaršija se nalazi na području opštinâ Čair i Centar.

Stara skopska čaršija je bila trgovački centar još od 12. veka.[3] Postoje i navodi o tome da su trgovci iz Dubrovnika i Venecije počeli da je grade. U vreme turske vladavine Skopljem, mesto je naglo poraslo i postalo najveći trgovački deo grada, u kojem se pored prodavnica nalazilo oko 30 džamija, brojne palate i pansioni, kao i drugi turski spomenici. Skopska atrakcija je pretrpela veliku štetu u zemljotresima 1555. godine, požaru koji se dogodio 1689. godine, te dva svetska rata, nakon čega je renovirana više puta. Čaršija je ogromnu štetu pretrpela i u zemljotresu iz 1963. godine. Međutim, i pored mnogo nanetih šteta, čaršija predstavlja jedinstven spomenik kulture u Severnoj Makedoniji, na kom se prepoznaje nasleđe mnogih kultura i civilizacija koje su učestvovale u njenom stvaranju.[4]

Čaršijom preovladava osmanska arhitektura, iako se mogu naći i značajni ostaci vizantijske, a u poslednje vreme i primena moderne arhitekture. Mnoge zgrade koje su nekada služile kao prenoćišta za trgovačke putnike ili hamami za namesnike i upravnike grada, danas se koriste kao mesta za održavanje kulturnih događaja. Na prostoru današnje čaršije i njenoj okolini nalazi se još nekoliko džamija, mauzolej, dve crkve i sat-kula, a u drugoj polovini 20. veka izgrađene su zgrade koje čine Muzej Makedonije i zgradu Muzeja savremene umetnosti. O razvoju čaršije u istoriji, njenoj kulturnoj vrednosti, kao i o zanatima koji su bili rasprostranjeni u oblasti, svedoče predmeti izloženi u Muzeju stare skopske čaršije, koji se nalazi u okviru Suli hana.

Zakon o Staroj skopskoj čaršiji, Sobranje Republike Severne Makedonije donelo je 13. oktobra 2008. godine, a čaršija je proglašena kulturnom baštinom od posebnog značaja i od tada je pod stalnom zaštitom države.[5] Početkom 2010. godine započeto je sprovođenje petogodišnjeg programa za revitalizaciju čaršije, koji ima za cilj da obnovi objekte, podrži zanate, kao i ostvarenje privrednog i kulturnog razvoja na području čaršije.[6]