ISBN: Ostalo
Godina izdanja: 2022.
Autor: Domaći
Jezik: Srpski

Čačak, 2022.
Priredila Danica Otašević

Knjigu “Pupin, Tesla i američki Srbi: iz istorije dijaspore i crkve u Americi” je na osnovu građe i dokumentacije poznatog Čačanina, oficira, diplomate i pisca Radoja Jankovića priredila gospođa Danica Otašević. Lik i delo Radoja Jankovića pokušali smo da osvetlimo našim člancima o njemu ( a njegova rečenica “…čačanski kraj je, nesumnjivo, jezgro našeg naroda…” jedna je od ideja vodilja našeg Udruženja. O višeslojnoj i značajnoj istorijskoj građi izloženoj u ovoj knjizi govoriće dr Vladimir Dimitrijević, autor pogovora o četiri diva srpskog naroda u Americi (vladici Mardariju, Pupinu, Tesli i Radoju Jankoviću) i priređivač Danica Otašević. Tekstove iz knjige čitaće profesor Slobodan Nikolić, dok je voditelj profesor Ana Ranđić. U ime izdavača, Gimnazije Čačak, govoriće direktor Ivan Ružičić. Knjiga “Pupin, Tesla i američki Srbi” obogatila je ediciju “Gimnazijski istočnici” u kojoj se sabiraju i pamte dela bivših đaka i profesora ovog bogatog rasadnika i istočnika kadrova. Objavljivanjem ovih knjiga posthumno se ispunjava i Jankovićeva želja da napiše sveobuhvatnu istoriju srpskog naroda. Dizajn knjige i pripremu za štampu uradio je gospodin Zoran Jureš i Atelje “Jureš”.

Verovatno bi, prema naslovu knjige “Pupin, Tesla i američki Srbi”, bilo logično postaviti pitanje: “Šta povezuje Mihajla Pupina, Nikolu Teslu, vladiku Mardarija Uskokovića, Čikago i Čačak?”. Teško da bi neko dao tačan odgovor. Izlaskom iz štampe ove knjige sa podnaslovom “Iz istorije dijaspore i crkve u Americi”, odgovor je jasan, sve ih povezuje Čačanin Radoje Janković, generalni konzul Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca u Čikagu od 1926. do 1929. godine.

Diplomata Radoje M. Janković rođen je 21. oktobra 1879. godine u Čačku gde je završio osnovnu školu, a školske 1896/97. godine dva razreda gimnazije. Iz lične arhive Radoja Jankovića, elitnog oficira Kraljevine Srbije, diplomate i književnika, koju je prikupljao čitavog života, a koja se čuva u Gradskoj biblioteci “Vladislav Petković Dis” u Čačku, naša zemljakinja gospođa Danica Otašević priredila je tri knjige. Najpre je u šestom kolu edicije “Srbija 1914-1918” 2019. godine objavljena knjiga Jankovićevih dnevničkih zaapisa iz Rusije pod naslovom “U vihoru Oktobarske revolucije 1916-1918” (izdavač RTS i “Prometej”). Gradska biblioteka u Čačku i novosadski “Prometej” 2021. godine štampali su memoare Radoja Jankovića, opunomoćenog ministra u penziji. Memoari datiraju iz 1940. godine i prvih godina okupacije, a štampani su pod imenom “Kako je ubijana Kraljevina Jugoslavija”. Knjiga “Pupin, Tesla i američki Srbi” pojavila se pola godina posle memoara zahvaljujući darodavcu Radovanu Dobrašinoviću, Srbinu iz Čikaga, vasniku kompanije “Kompas”, koji je finansirao njeno štampanje.
Između korica nove knjige od 473 strane sabrana je obimna građa o Srbima u rasejanju koji su početkom dvadesetog veka pošli preko okeana u potrazi za boljim životom. Neki su dosanjali svoje snove, odomaćili se u novoj zemlji, dok su drugi i dalje voleli domovinu “kao orao svoju klisuru, slavili slavu da potvrde da su još ono što su bili, dizali u tuđini svoje crkve da odbrane dušu”, kaže u predgovoru priređivač Danica Otašević. Kako je izgrađena “zajednička kuća Srpstva” u Americi, a Libertivil postao “iseljenička presronica pravoslavlja”, kako su Srbi razapeti između kolevke i groba preboleli rastanak od prošlog života i pustili korene na američkom tlu”, saznajemo iz Jankovićevih spisa, ličnih svedočenja, izveštaja nadležnom ministarstvu, prepiske, artefakta iz njegove lične arhive, ali i pisama vladike Mardarija, prvog episkopa Američko-kanadske eparhije, naučnika Mihajla Pupina, drugihg sveštenika, novinara i znamenitih Srba iz ove prekookeanske zemlje. Jankovićeva zaostavština, koja posle jednog veka izlazi pred sud javnosti, dragocena je za istoriju Srpske pravoslavne crkve, izučavanje dijaspore u Americi, kao i dopuna bogate biografije naučnika Mihajla Pupina, Nikole Tesle, Ivana Meštrovića, Rastka Petrovića i drugih. Priređivač je izdvojio kao moto publikacije Jankovićev stav da je “Pravoslavlje nacionalni stožer srpske emigracije” i Pupinovo mišljenje da “Ako želimo da sačuvao srpski duh kod budućih naraštaja amerikanskih Srba, onda je potrebno za te naraštaje da spemimo jaku crkvu i jaku srpsku školu”.