ISBN: Ostalo
Godina izdanja: .
Autor: Domaći
Jezik: Srpski

Odlično stanje


Bitka na Drini 1914.
Mitar Đurišić
Izdavač: Vojnoistorijski institut, Beograd 1969

tvrd povez sa zlatotiskom, strana 470, ilustacije, u prilogu mape, 23cm

Bitka na Drini ili Drinska bitka predstavlja niz borbi koje su vodile snage Kraljevine Srbije, sa ciljem da zaustave drugi pokušaj Austrougarske da prodre u Srbiju, tokom 1914. godine. Posle teških i krvavih rovovskih borbi, srpska vojska je bila primorana na povlačenje, usled manjka hrane, ratnog materijala, a pogotovo artiljerijske municije. Povlačenje srpske vojske, povuklo je sa sobom i egzodus lokalnog stanovništva, koje se bojalo novih masakra od strane austrougarske vojske. U vezi sa ovom bitkom je Mačkov kamen. Okončavanjem bitke na Drini i prodorom Austrougara u Srbiju, otpočele su operacije srpske vojske krajem 1914. godine, čiji je najznačajniji deo Kolubarska bitka.

Uvod u bitku[uredi | uredi izvor]
Posle Cerske bitke, Druga austrijska armija prebačena je sa srpskog na ruski front, ostavivši samo jednu diviziju na Savi pod komandom generala Krausa. Peta armija se ulogorila na levoj obali Drine, na frontu Bijeljina - Batar, a Šesta armija, koja je ostavila jednu brdsku brigadu na gornjoj Drini, prebačena je bliže Petoj armiji, na prostor: Zvornik – Srebrenica - Vlasenica, gde je dovedena i strategijska rezerva - jedna divizija - iz Sarajeva.

Saveznici Srbije, a naročito Rusija, zahtevali su da srpska vojska produži ofanzivu i onemogući austrijskoj vojsci odlazak na ruski front. Da bi izašla u susret svojim saveznicima, iako veoma oskudna u ratnom materijalu, koji je umnogome bio ugrožen još u Balkanskom ratu 1912 i 1913. godine, Srpska Vrhovna Komanda stvara ovakav plan:

Prva armija, sa dve pešadijske i jednom konjičkom divizijom prelazi Savu prema Kupinovu i nastupa u Srem. Ovu operaciju potpomaže Druga armija sa jednom pešadijskom divizijom demonstrativnim dejstvom kod Mitrovice.
Užička vojska prelazi gornju Drinu kod Višegrada i nastupa u Bosnu.
Druga armija brani predele oko donjeg, a Treća armija, srednjeg toka reke Drinu sa po tri svoje pešadijske divizije.
Detašmani kod Beograda i Požarevca, svedeni većinom na trupe iz trećeg poziva - trećepozivci, ostaju na svojim mestima.

Austrijanci prelaze Drinu 1914
Rovovski rat[uredi | uredi izvor]
Tokom bitke na Drini, srpske i austrougarske snage prvi put su primenile taktiku rovovskog ratovanja. Na frontu od Šapca do Sokolske planine sukobljene strane su iskopale rovove na razdaljini od 300 do 150 metara, a na nekim mestima rovovi su bili udaljenosti svega 50 metara jedni od drugih (na Eminovim vodama najmanje službeno zabeleženo rastojanje između dva rova bilo je svega 7 metara). Neki rovovi su bili duboki i po dva metra, sa postavljenim nastrešnicama radi zaštite od šrapnela, protezali su se u obliku izlomljenih linija ivicama šume i preko njiva. Kako je nastupilo jesenje vreme, sa čestim kišama, vojnici su stanovali u zemunicama. Blatnjavi rovovi su obično bili puni vode pa su smišljani razni načini kako bi se ona eliminisala. Aktivnosti na frontu uvek je bilo. Kopane su približnice odakle su povremeno preduzimani noćni prepadi. To bi probudilo ceo front, pa je intenzivno puškaranje obično prerastalo u obostrano artiljerijsko granatiranje, posle koga se sve smirivalo.[1]

Bitka[uredi | uredi izvor]

Srpska konjica kreće ka Drini
Ofanziva je otpočela 6. septembra. Po cenu gubitka šest bataljona i tri topa, koji su iz Timočke divizije prvog poziva Druge srpske armije u cilju demonstracije, prebačeni na levu obalu Save istočno od Sremske Mitrovice, Prva srpska armija uspela je da pređe Savu prema Kupinovu i da preduzme uspešnu ofanzivu u Sremu. Ubrzo zatim, komandant austrijske Balkanske vojske Poćorek, u cilju pariranja ofanzive srpske vojske u Sremu, preduzima 8. septembra snažnu ofanzivu na Drini i to: sa Petom armijom protiv Druge srpske armije, a sa Šestom armijom protiv Treće srpske armije.

Srpska Vrhovna komanda obustavlja napredovanje i uspešnu ofanzivu Prve armije u Sremu i prebacuje Dunavsku diviziju prvog i Dunavsku diviziju drugog poziva preko Valjeva ka Krupnju na ugroženo levo krilo Treće armije, a Konjičku diviziju upućuje kao dodatno pojačanje Drugoj armiji, i ako je ona uspela da Petu austrijsku armiju zaustavi na obalama Drine. Ofanziva austrijske Balkanske vojske je zaustavljena, ne samo upornim i krvavim borbama na frontu ojačane Treće i Druge armije, već i nastupanjem srpske Užičke vojske, uz sadejstvo sa Crnogorcima, ka Vlasenici i Sarajevu u pozadinu Šeste austrijske armije.

Nemajući snage da Srbe potisne na glavnom frontu, a sagledavši opasnost po desni bok i pozadinu svoje Šeste armije, Poćorek zahteva hitnu pomoć od Vrhovne Komande Celokupne austrijske vojske. Posle poziva Poćoreka, austrijskim snagama stiže pojačanje iz unutrašnjosti Monarhije, i organizovana je, ne samo zaštita boka Šeste armije, već je srpska Užička vojska potisnuta natrag ka Višegradu. Austrijanci su, od trupa u Sremu, posle odstupanja Prve srpske armije, formirali Kombinovani Korpus, pod komandom generala Krausa i prebacili ga preko Save severno od Šapca, da napadne desni bok i pozadinu Druge srpske armije. Na frontu Prve Srpske armije odigrala se ( oko 20. septembra 1914. godine ) jedna od najkrvavijih bitaka u Prvom svetskom ratu- Bitka na Mačkovom kamenu. Nastale su ogorčene borbe na dugačkom frontu: Šabac – Mitrovica – Lešnica – Loznica – Krupanj – Ljubovija - Bajina Bašta - Višegrad, koje su prešle u jednu dugotrajnu pozicionu rovovsku bitku. Za vreme borbe, kod srpske vojske se osetila velika iscrpljenost u ljudstvu i opremi, jer regruti još nisu bili spremni za ratna dejstva, a pomoć u opremi svake vrste, pogotovo u artiljerijskoj municiji, koja se očekivala svakog dana, da preko Soluna stigne iz Francuske, nije pristizala.


Srbi na Drini
Rezime bitke[uredi | uredi izvor]

spomenik na Gučevu
Videći da će pod ovakvim okolnostima izgubiti bitku, Srpska Vrhovna Komanda naređuje postepeno povlačenje Prve, Druge i Treće armije za odbranu Valjeva, nadajući se, da će u tom vremenu popuniti redove novim ljudstvom i da će stići očekivana municija iz Soluna. Opšte povlačenje ka Valjevu naređeno je 8. novembra, ali pod vrlo teškim okolnostima, jer se sa vojskom kretalo i sve stanovništvo, koje nije smelo čekati po drugi put austrijsku invaziju. Do 14. novembra, sve tri srpske armije bile su prikupljene za odbranu Valjeva i delimično popunjene regrutima, ali kako očekivana municija i ostala vojna oprema još nije stigla, Srpska Vrhovna komanda naređuje povlačenje svoje tri armije i to na desnu obalu Kolubare, njenu pritoku reku Ljig i na planinu Suvobor.

Na Gučevu je 1929. podignuta kosturnica u kojoj je sakupljen i sahranjen deo kostiju žrtava Drinske bitke.[2]



Prvi svetski rat bitke prvog svetskog rata istorija srpskog naroda srba ...