ISBN: Ostalo
Godina izdanja: 1978.
Autor: Domaći
Jezik: Srpski

Desanka Kovacevic Kojic - Gradska naselja srednjovekovne bosanske drzave

Veselin Maslesa, Sarajevo, 1978.
Biblioteka Kulturno nasledje

Tvrd povez, 423 strane.

SADRŽAJ:

I) POJAVA I RAZVOJ GRADSKIH NASELJA
- Privredne prilike u Bosni do kraja XIII vijeka
- Pojava i razvoj gradskih naselja u XIV vijeku
- Uspon i širenje gradskih naselja XV vijeku
- Nazivi gradskih naselja

II) PRIVREDA GRADSKIH NASELJA
- Rudarstvo
- Trgovina
- Zanatstvo

III) DRUŠTVENE I UPRAVNE STRUKTURE
- Stanovništvo i etnički sastav
- Gradska naselja u okvirima feudalne države

IV) GRADSKA SREDINA
- Topografija gradskih naselja
- Crkveno graditeljstvo
- Materijalna i duhovna kultura

Dodatak: Srednjovjekovna Bosna u istoriji evropskih gradova

PREDGOVOR
Širom Bosne u danas se susreću utvrđeni gradovi bosanskih kraljeva i feudalaca, koji savremenog čovjeka impresioniraju ljepotom svoga izgleda, snagom u čvrstinom bedema. Oni svjedoče o jednom prohujalom vremenu u kome su bili simbol moći i ugleda kralja i bosanske vlastele, njihova vojna uporišta, a često i upravni centri.
Nas ovdje zanima jedan drugi grad, u stvari gradsko naselje koje se načinom privređivanja razlikuje od sela, u kome se rađa jedno novo društvo i nova civilizacija. Taj grad nije ostavio nikakvog traga u savremenim izvorima. Povelje bosanskih vladara i feudalaca ne odražavaju sva zbivanja i promjene svoga vremena. U njima se, osim širokih trgovačkih povlastica dubrovačkim trgovcima, ne može naći ništa što bi nas dovelo u vezu sa gradskim naseljima. Građanin rudar, trgovac, zanatlija, teško je sebi krčio put i u mnogo razvijenijim sredinama evropskog Zapada.
Turci su sa sobom donijeli nov tip grada, po postanku i karakteru različit od onog koji su zatekli. Ukoliko se neki gradovi nastavljaju na srednjovjekovni grad, u pitanju je često samo kontinuitet mjesta, a ne u života.
Vrijeme je sa svoje strane mnogo štošta izmijenilo, uništilo tragove, te tako doprinijelo da se ova naselja još više potisnu u zaborav. Neka od njih, kao čuveni trg Drijeva, potpuno su iščezla, pa im se ni položaj sa sigurnošću ne može odrediti. O svim ostalim srednjovjekovnim naseljima na prostoru današnje Jugoslavije, sačuvano je više podataka nego o bosanskim gradskim naseljima. Zbog toga nije čudno što se dugo mislilo i pisalo o srednjovjekovnoj Bosni kao zemlji bez gradova i gradskog života.
Bosanski grad je napredovao uporedo sa trgovinom i rudarstvom, privrednim granama u čijem su razvoju Dubrovčani uzimali učešća i odigrali veliku i važnu ulogu. Oni su na pojedinim trgovima i rudnicima boravili godinama i tako, prisutni u svakodnevnom životu, bili svjedoci svega onoga što se u njima zbivalo. Zbog toga Dubrovački arhiv predstavlja najvažniji i skoro jedini izvor podataka o bosanskim gradskim naseljima.
Ovim radom obuhvaćena je istorija gradova koji su prvobitno bili u sastavu Bosne i onih naknadno priključenih u toku srednjeg vijeka, njenoj državnoj teritoriji.
Desanka Kovačević-Kojić