Godina izdanja: 1989
ISBN: 86-7403-027-0
Autor: Domaći
Jezik: Srpski

Autor - osoba Žugić, Tomislav, 1934- = Žugić, Tomislav, 1934-
Milić, Miodrag, 1920- = Milić, Miodrag, 1920-
Naslov Jugosloveni u koncentracionom logoru Aušvic : 1941-1945 / Tomislav Žugić, Miodrag Milić
Vrsta građe knjiga
Jezik srpski
Godina 1989
Izdanje [1. izd.]
Izdavanje i proizvodnja Beograd : Institut za savremenu istoriju, 1989 (Beograd : Kultura)
Fizički opis 350 str. ; 21 cm
Zbirka ǂBiblioteka ǂStradanja i otpori ; 4
ISBN (tvrdi povez sa omotom)
Napomene Tiraž 1.000
Ex libris: Legat porodice Petrović, poklonio dr Vladimir Petrović, viši naučni saradnik Instituta za savremenu istoriju: ISI: DC VP 191/4
Izvori i literatura: str.167-172
Spisak jugoslovena zatočenika: str.173-348.
Predmetne odrednice Drugi svetski rat, 1939-1945 -- Koncentracioni logori -- Aušvic

PREDGOVOR
Monografija o najvećem nemačkom logoru smrti Aušvicu (Osvjenćimu) u kojem su za vreme njegovog postojanja u toku drugog svetskog rata stradali brojni pripadnici raznih naroda, posebno Poljaci, Rusi, Jugosloveni, Francuzi itd., napisana je uglavnom na osnovu sećanja preživelih logoraša i literature, jer pisane izvore o svojim zločinima nacisti nisu ostavljali. Ta činjenica određuje i karakter ove monografije. Pisan pretežno istorijskom metodom, tekst je u osnovi naučnog karaktera i zahvaljujući autorima dobili smo pregledno, objektivno i pre svega potresno štivo o stradanju ljudskog roda.
Monografija sadrži uvod i dva dela koja čine jedinstvenu celinu. U uvodnom delu dat je sažet tekst o fašizmu i o logorima u drugom svetskom ratu. U prvom delu, autor Tomislav Žugić, detaljno i precizno opisan je nastanak logora (Aušvic, I, II i III) i Uprave logora koja se sastojala od Komandanta i Političkog odjela, odeljenja zapošljavanja, administracije, lekara garnizona i uprave odeljenja. Iz ove monografije saznaju se brojni podaci o logoru, načinu upravljanja, promenama u upravljanju. Osim toga, u posebnim poglavljima, potresno je obrađeno: Dovođenje logoraša; Transport Jugoslovena; Život u logoru; Robovski rad; Medicinski opiti nad živim ljudima – vivo eksperimenti; Komercijalizacija Osvenćimske fabrike smrti, život, rad i stradanja logoraša, koji za naciste nisu bili ljudi već brojevi sa kojima su radili šta su hteli. Posebno su potresna kazivanja o postupcima prema obolelim i nemoćnim, o njihovom uništavanju bez milosti. Ništa manje nisu potresni ni primeri vivo eksperimenata kojima su pronalazili metode za masovne zločine. Tako je Aušvic, što se s pravom
U drugom delu, autor Miodrag Milić, pod naslovom: Otpor iza žica, plastičnim i jasnim stilom obrađene su predforme otpora; Ilegalne organizacije; Dokumentovanje zločina; Jugoslovenski internirci; Politički rad; Organizovanje pomoći, Logorska bolnica; Saznavanje vesti; Kulturni život; Prkos i Otpor; Sabotažne akcije; Pobune i bekstva; Pripreme za ustanak i Zaključak.
Nosilac i realizator svih poslova na izučavanju i obradi tema iz područja Jugosloveni u nacifašističkim logorima u vreme drugog svetskog rata je Institut za savremenu istoriju, koji je sa svoje strane autorima obezbedio materijalne i druge uslove za realizaciju ovog naučnog zadatka.
Pored istraživanja relevantne istorijske građe u našoj zemlji autori su pregledali dokumentaciju muzeja Aušvic u Osvjenćimu i arhivu Komisije za utvrđivanje zločina okupatora u Poljskoj, koja se čuva u Varšavi. Pored toga izvršena su i dopunska prikupljanja pre svega memoarske građe, radi popuna postojećih praznina odnosno bližeg rasvetljavanja pojedinih događaja. Kao mnoge druge radove slične vrste i ovaj su pratili određeni problemi i poteškoće.
Osnovnu teškoću predstavljao je nedostatak pisanih dokumenata kao izvora prvoga reda, jer Aušvic spada među one logore o kojima je sačuvan veoma oskudan fond arhivske građe. Ta okolnost je autore neizbežno usmerila u prvom redu na literaturu i memoarsku građu. Poznato je, međutim, da sećanja učesnika događaja nisu uvek pouzdan oslonac, pogotovu kada se prikupljaju posle duže vremenske distance. S druge strane, kada je reč o literaturi, uvek se mora računati i na određenu dozu autorskog subjektivizma pa se sve napisano ne može uzimati kao apsolutna istina. Oprezniji i kritički pristup ovim izvorima neminovno je prouzrokovao i nešto duži rad na monografiji o KL Aušvic.
Uprkos pomenutih i drugih teškoća, autori su prikazali upečatljivu i potresnu sliku logora Aušvic, u kojem su izvršeni najveći zločini u istoriji čovečanstva. To, međutim, ni u kom slučaju ne znači da je monografijom u potpunosti i do kraja osvetljen ovaj logorski kolos. Stoga se očekuje da će ona istovremeno biti podsticaj nastajanju novih publikacija i priloga, koji će otkrivati i zasad nepoznate detalje i činjenice o aušvickom Holokaustu.
U radu na prikupljanju građe za monografiju o koncentracionom logoru Aušvic autori su u svim naučnim i specijalizovanim ustanovama i institucijama nailazili na veliku predusretljivost njihovog osoblja. Ovo se posebno odnosi na Istorijski arhiv Beograda, Arhiv SFRJ i Muzej revolucije naroda i narodnosti Jugoslavije, kao i na arhiv Muzeja Aušvic u Osvjenćimu i arhiv Glavne komisije za utvrđivanje zločina okupatora u Poljskoj, koji se nalazi u Varšavi. Za konačno oblikovanje teksta monografije od izuzetne koristi su bile primedbe i opaske članova redakcionog odbora, posebno bivših zatočenika logora Aušvic, a u stručnom pogledu – recenzenata dr Petra Kačavende i dr Dušana Lukača. Odgovarajući doprinos izradi ove monografije, naročito u razrešavanju organizaciono-tehničkih pitanja, pružili su dr Nikola Živković, rukovodilac projekta o fašističkim zatvorima i koncentracionim logorima i Sonja Božanović, viši stručni saradnik Instituta za savremenu istoriju u Beogradu.
Urednik.
MG12 (N)