ISBN: Ostalo
Godina izdanja: 2021
Autor: Domaći
Jezik: Srpski

07013) GLAD U BOSNI I HERCEGOVINI , Mara Šovljakov , Banjaluka - Novi Sad 2021 , smeštanje 10.000 dece u Karlovačku mitropoliju 1917 - 1920 ;
Glad kao socijalna, psihološka i politička pojava, iako prisutna u vreme Prvog svetskog rata, nije imala pravo mesto u istoriografskim radovima. Započela je 1916. usled suše, nedostatka radne snage, ekstenzivne poljoprivrede i rekvizicije i zahvatila Dalmaciju, Istru, Bosnu i Hercegovinu, Crnu Goru i Srbiju. Uprkos ratnom stanju i administrativnim, političkim i verskim podelama, došlo je do pregnuća Hrvata i Srba u Monarhiji. Organizacija humanitarnog rada doprinela je izgradnji dve mreže poverenika: jedna je organizovala prikupljanje i slanje dece iz pasivnih krajeva, a druga njihovo prihvatanje u žitorodnim predelima. Pokrenuta je akcija širokih razmera – prvo u Hrvatskoj, za decu rimokatoličke veroispovesti, a zatim Srbi iz Zagreba pokreću spasavanje srpske dece u Bosni i Hercegovini. Zemaljska vlada u Sarajevu dopustila je da akcija krene iz Zagreba, privatnom inicijativom Odbora za smeštanje siromašne dece. Dokumenta ukazuju na stav i aktivnosti Zemaljske vlade, Velikog upravnog saveta u Sarajevu, kao prema humanitarnoj akciji od izuzetnog značaja za opstanak srpskog naroda. Na čelu organizacije nalazio se mitropolit Evgenije Letica. Akcija je izvedena zahvaljujući delovanju pojedinaca poput Nikole i Jelene Ćuk, Vase Muačevića, Vojislava Borića i Marka Bogdana, mitropolita, sveštenika i učitelja i imala je za posledicu povezivanje i solidarnost razbijenog srpskog naroda. Zahvaljujući angažovanju Vladimira Gaćinovića, Nikole Stojanovića i Pere Slijepčevića, novčanim prilozima u nju se uključila i srpska emigracija iz Amerike.

Detalji spasavanja dece prikazani su s više aspekata, iz različitih izvora, kako bi se osvetlila ova delikatna tema kojom je autorka godinama okupirana i koja zadire u pitanje savesti potomaka. Aktivnosti emigracije u Americi nisu povezivane sa humanitarnom akcijom sprovedenom u Prvom svetskom ratu. Priliku da sagledam dramatično razdoblje u Bosni i Hercegovini dobila sam zahvaljujući dobrobiti gospodina Žarka Dimića, koji mi je ukazao na dotad nekorišćeni fond u Arhivu Srpske akademije nauka i umetnosti u Sremskim Karlovcima, „Veliki upravni i prosvjetni savet u Sarajevu“, na čemu mu posebno zahvaljujem. Periodika i ostali štampani izvori, iako oskudni, ukazuju na to da je ovaj izuzetni događaj, donekle marginalizovan, nužno prikazati objektivno u svoj veličini, jer je od nacionalnog i opštedruštvenog značaja. Iako nisu zaobilazili ovu temu, pisci srpske istorije pojavu gladi davali su uglavnom kao istorijsku pozadinu drugih tragičnih zbivanja. Autor je nastojao da istraženo predstavi u autentičnom obliku i o tragičnim pojavama posvedoči dokumentima. Umesto uopštenih formulacija, susrešćemo se sa personalizovanim ličnostima, u konkretnim situacijama, u nastojanju da se reafirmišu učesnici zaboravljenog dramatičnog razdoblja srpske istorije. – Predgovor
tvrd povez, format 18 x 24,5 cm , ćirilica, ilustrovano, 401 strana