Godina izdanja: 2018
ISBN: 978-86-7403-227-5
Autor: Domaći
Jezik: Srpski

KORDUN - OD VOJNE GRANICE DO REPUBLIKE SRPSKE KRAJINE 1881-1995.

Urednik - Momčilo Pavlović

Izdavač - Institut za savremenu istoriju, Beograd

Godina - 2018

750 strana

25 cm

Edicija - Biblioteka Studije i monografije

ISBN - 978-86-7403-227-5

Povez - Tvrd

Stanje - Kao na slici, tekst bez podvlačenja



SADRŽAJ:
PREDGOVOR
UVOD

BILJANA STOJIĆ - KORDUN - OD RAZVOJAČENJA DO UJEDINJENJA (1881-1918)
Saobražavanje razvojačene Krajine zakonima Banske Hrvatske
Kućne zadruge
Demografska slika Korduna
Politički život (1883-1905)
Politička previranja (1906–1914)
Srpska pravoslavna crkva
Školstvo
Zdravstvene prilike
Stočarstvo i poljoprivreda
Počeci industrijskog razvoja
Razvoj novčanih zavoda
Banje i ljekoviti izvori
Čitaonice, kulturna društva i svakodnevni život
Kordun u Prvom svjetskom ratu
Rat u pozadini
Na frontovima
Na putu ka ujedinjenju

ALEKSANDAR LUKIĆ - KORDUN U JUGOSLOVENSKOJ KRALJEVINI (1918–1941)
Politički život na Kordunu 1918–1929.
Politički život na Kordunu 1929–1935.
Politički život na Kordunu 1935-1941.
Privreda, zdravstvo i školstvo na Kordunu 1918–1941.

NEBOJŠA STAMBOLIJA - KORDUN U DRUGOM SVJETSKOM RATU (1941–1945)
Aprilski rat i okupacija zemlje
Uspostavljanje i organizacija ustaške vlasti
Ustaški zločini i narodni ustanak na Kordunu u 1941. godini
Genocidno zakonodavstvo i prvi ustaški masovni zločini
Ustanak
Formiranje komande za Kordun i Baniju
Ustaška ofanziva na sjeverni Kordun decembra 1941.
Kordun u ratnoj 1942. godini
Ustaška ofanziva na slobodnu teritoriju Korduna u proljeće 1942.
Formiranje brigada i prve borbe
Formiranje i prve akcije Osme kordunaške divizije
Kordun u ratnoj 1943. godini
Kordun u ratnoj 1944. i 1945. godini i oslobođenje
Kordun u prvoj polovini 1944. godine
,,Kordunaški proces`
Kordun u drugoj polovini 1944. godine
Ratna 1945 godina i završne borbe za oslobođenje
Posljedice rata

DRAGOMIR BONDŽIĆ - KORDUN U SOCIJALISTIČKOJ JUGOSLAVIJI (1945-1990)
Kordun u socijalističkoj Jugoslaviji i Hrvatskoj:
Politički, geografski i demografski okviri 1945-1990.
Jugoslavija i Hrvatska 1945–1990.
Kordun – prostor: teritorijalno-administrativne podjele 1945–1990.
Kordun – ljudi: broj i struktura stanovništva 1945–1990.
Kordun od Drugog svjetskog rata do 60-ih godina
Kordun 1945: posljedice rata i nova vlast
Kolonizacija i agrarna reforma
Život na Kordunu 40-ih godina
Ideologija, prosvjeta, kultura i crkva krajem 40-ih godina
Političko stanje i problemi na Kordunu 1945–1950
Politički, privredni i društveni razvoja Korduna od početka 50-ih do početka 60-ih godina
Prosvjeta i kultura na Kordunu od početka 50-ih do početka 60-ih godina
Kordun od 60-ih godina do Građanskog rata
Društveno-ekonomsko zaostajanje Korduna 60-ih godina
Posjeta Josipa Broza Tita Kordunu oktobra 1967. – tok i posljedice
Odjeci političke krize krajem 60-ih i početkom 70-ih na Kordunu
Privredni i kulturni razvoj Korduna od kraja 60-ih do kraja 80-ih godina
Izgradnja političkog sistema samoupravljanja na Kordunu 70-ih godina
Politička, društvena i ekonomska kriza 80-ih godina
Čuvanje tradicija NOB-a na Kordunu

MILAN GULIĆ - KORDUN U RATU 1991–1995
Političke prilike na Kordunu pred raspad SFRJ (1989–1990)
Kordun i stvaranje Srpske Krajine (1990–1991)
Teritorijalna odbrana na kordunu (1991-1992)
Teritorijalna odbrana Vrginmost
Teritorijalna odbrana Vojnić
Teritorijalna odbrana Slunj
Kordunaške brigade Teritorijalne odbrane
Jugoslovenska narodna armija na KORDUN (1991-1992)
Oružani sukobi na Kordunu u drugoj polovini 1991. godine
Borbe oko Topuskog
Zločin na Koranskom mostu
Oružana dejstva prema kupi i Karlovcu
Borbe oko Slunja
Teritorijalno-administrativno uređenje Korduna (1991-1995)
Vrginmost
Vojnić
Karlovac-Krnjak
Duga Resa
Ogulin
Slunj
Policija i pravosuđe
Mirovna inicijativa i dolazak Zaštitnih snaga
Ujedinjenih nacija na područje Korduna (1991-1992)
Organizacija Srpske vojske Krajine na području Korduna (1992-1995)
Prilike na Kordunu od januarskog udara na Krajinu do Zagrebačkog sporazuma o prekidu vatre (1993–1994)
Januarski i septembarski udari na Krajinu 1993. godine
Političke i ekonomske prilike na Kordunu
Izbori u Republici Srpskoj Krajini
Zagrebački sporazum
Privredni potencijali kordunaških opština u ratu 1991–1995.
Zdravstvene i socijalne ustanove
Ratna bolnica Petrova gora
Banjsko lečilište Topusko
Domovi zdravlja
Školski sistem na području KopyHa 1991-1995.
Kultura, informisanje i sport
Srpsko pravoslavno omladinsko društvo „Sveti Sava“, Karlovac
Srpsko kulturno društvo,,Sava Mrkalj“, Topusko
Srpsko kulturno društvo,Milan Radeka`, Karlovac
Srpsko kulturno društvo „Prosvjeta“ -
Pododbor „Dr Gajo Petrović“, Karlovac
Društvo srpsko-ruskog prijateljstva, Vojnić
Centar za informisanje i kulturu, Slunj
Memorijalni park,,Petrova gora“
Ostale kulturne ustanove
Radio stanica „Glas Petrove gore“
Informativni centri
Sport
Srpska pravoslavna crkva na Kordunu 1991-1995.
Dešavanja u Zapadnoj Bosni i njihov značaj za Kordun i Krajinu
Izbjeglice iz zapadne Bosne
Oružana dejstva na bihaćkom ratištu
Nedozvoljena trgovina
Ratna 1995.
Agresija Hrvatske na Zapadnu Slavoniju maja 1995. godine
Vidovdanska smotra
Agresija Hrvatske na zapadni dio Republike Srpske Krajine avgusta 1995. godine
Zločini nad Srbima na Kordunu tokom i poslije agresije hrvatskih snaga

MILANA LJUBIČIĆ, VLADIMIR VULETIĆ - KORDUNAŠI VAN KORDUNA - KORDUN (N)I OVDJE (H)I TAMO
Uvod
Ciljevi istraživanja
Metodologija
Život na Kordunu prije rata
Izbjeglištvo i integracija
Sjećanje na progon – Oluju i izbjeglištvo
Progon i transgeneracijska trauma
Kordun i sjećanjima i razmišljanjima
Sjećanja i osjećanja
Kordun bez Kordunaša
Kordunaši bez korduna
Može se ubiti ptica ali ne i njen let

Zaključak
IZVORI I LITERATURA
SKRAĆENICE


`Istorija Korduna je u minijaturi istorija srpskog naroda u Hrvatskoj, istorija suživota i surovih zločina, organizovanog egzistencijalnog otpora ustaškim divljim zločinima kroz partizanski otpor i stradanje. Demografija Korduna je, takođe, minijaturna slika naseljavanja i raseljavanja stanovništva, posebno srpskog - od Vojne granice, tog odbrambenog pojasa, preko zbegova od ubilačkih nasrtaja ustaša, sistematske kolonizacije preostalog popaljenog, ogolelog, oboselog i desetkovanog stanovništva na prostor Vojvodine posle Drugog svetskog rata, pa sve do brutalnog proterivanja od strane hrvatske vojske i policije 1995. uprkos činjenici da je Kordun bio uključen u područje pod zaštitom UN-a (UNPA - United Nations Protected Areas). Ovo proterivanje se u Hrvatskoj predstavlja kao oslobođenje i Korduna od „velikosrpske agresije` sa kojeg je srpsko stanovništvo izbeglo. Kao da su na Kordun došli i živeli neki drugi ljudi, okupatori, a ne autohtono srpsko stanovništvo, vekovima pomešano sa Hrvatima, koje se suprotstavljalo nacionalističkim i šovinističkim tendencijama razbijanja jugoslovenske države i stvaranja nezavisne Hrvatske. U etničkom čišćenju početkom i tokom avgusta 1995. godine od straha je pobeglo ili prote- rano gotovo celokupno srpsko stanovništvo sa prostora Severne Dalmacije, Like, Korduna i Banije koje je na tim područjima živelo vekovima i koje je nerazdvojivi činilac bogate istorije svih tih regiona.

Vrednovanje istorijskih događaja može biti različito, ali činjenica da na ovom brdovitom prostoru danas tek u neznatnom procentu i u fragmentima živi srpsko stanovništvo, govori sama za sebe. Danas ne samo da nema Korduna- ša Srba, nego je i sam termin Kordun skrajnut iz javnog govora i zamenjen administrativnim pojmom Karlovačka županija. Danas Srba Kordunaša ima više na zapuštenim i zaraslim grobljima (Na Kordunu grob do groba) nego živih u pitomim mestima Korduna.

Prognani i rasejani Kordunaši po zemaljskoj kugli sa sobom nose svoj identitet i svoja sećanja. Da bi se bolje razumela sadašnjost Korduna i udes Kordunaša, bila je potrebna elementarna rekonstrukcija istorijskih događaja i procesa na tom prostoru u poslednja dva veka i detektovanje uzroka koji su doveli do toga da danas na tom prostoru gotovo i da nema srpskog stanovništva. Napred navedene činjenice su presudno uticale da Institut za savremenu istoriju i Zavičajni klub Kordunaša iz Beograda krenu u jedan veoma ambiciozan projekat čiji je cilj bio izrada jednog istorijskog pregleda. Okupljeni tim istraživača krenuo je sa istraživanjima u svim relevantnim arhivskim institucijama u kojima bi se mogla naći istorijska građa. U toku naredne dve i po godine obavljena su istraživanja u arhivima u Republici Srbiji (Arhiv Jugoslavije, Arhiv Srbije, Vojni arhiv, Arhiv Srpske akademije nauka i umetnosti) i Republici Hrvatskoj (Hrvatski državni arhiv, Državni arhiv u Karlovcu, Hrvatski memorijalno-dokumentacijski centar Domovinskog rata), u kojima je pregledano preko 80 arhivskih fondova. Pored arhivske građe, konsultovano je i preko 600 objavljenih bibliografskih jedinica - zbornika objavljene istorijske građe, sećanja, naučnih i publicističkih knjiga, naučnih i novinskih članaka, enciklo pedijskih odrednica i dr. Nakon prikupljene građe i obavljenog istraživanja autori su pristupili pisanju i sredinom 2018. godine rukopis je doživeo svoju finalnu verziju.

Uz zahvalnost autorima posebno hvala aktivnim članovima Zavičajnog kluba Kordunaša. Veliko hvala i recenzentima, a posebno porodici Stambolija, Veljku koji je lektorisao tekst i Nebojši Stamboliji koji je tehnički priredio rukopis za štampu.

Ovaj rukopis predajemo naučnoj javnosti i, pre svega, Kordunašima gde god da se u svetu nalaze. Istraživački rezultati, ocene i zaključci su delo svakog pojedinog autora. Ovo je samo jedan od mogućih pogleda na istoriju i ukupnu prošlost Korduna i Kordunaša. Drugi autori će novim istraživanjima, posebno najnovijeg perioda, isticati druge činjenice i doći možda do drugačijih zaključaka.

Polazeći do činjenice da je srpski narod u Hrvatskoj, posebno od trenutka razbijanja Jugoslavije, u tihom nestajanju i zatiranju tragova svog postojanja, ovim zbornikom podstičemo dalja istraživanja i dajemo naš skromni doprinos održavanju sećanja. Jer bez sećanja nema identiteta. (Momčilo Pavlović)`



Ako Vas nešto zanima, slobodno pošaljite poruku.