ISBN: Ostalo
Godina izdanja: .
Autor: Domaći
Jezik: Srpski

Pregled jevrejske periodike u Srbiji od 1888. do 2015. godine
Albahari Biljana
veći format
128 str
KAO NOVO

U Srbiji je u periodu između 1888. godine do danas pokrenuto 69 jevrejskih periodičnih publikacija i još 4 van Srbije, čiji su izdavači Jevreji poreklom iz Jugoslavije/Srbije. Neke od ovih publikacija su doživele izdavanje samo jednog, dva, tri ili četiri broja, ili samo jednu ili dve godine izlaženja. Ali su zato neke druge doživele i višedecenijsko izlaženje i stotine brojeva. Do početka Drugog svetskog rata pokrenuto je ukupno 46 publikacija od kojih 18 u Beogradu, 13 u Novom Sadu, 9 u Subotici, 2 u Zemunu i po jedna u Vršcu, Bačkoj Topoli, Novom Bečeju i Staroj Kanjiži. Posebno su pomenuta i tri lista koja su objavlјivali Jevreji iz Jugoslavije/Srbije u nemačkom odnosno italijanskom zaroblјeništvu, za vreme Drugog svetskog rata. Posle Drugog svetskog rata objavlјena su 24 naslova - 17 u Beogradu, 2 u Novom Sadu, jedan u Subotici, 3 u Izraelu i jedan u SAD-u. Opisana periodična izdanja objavlјivana su na srpskohrvatskom, srpskom, mađarskom, nemačkom, ladinu i jidišu ili su bila višejezična. Pisana su ili štampana latiničnim, ćiriličnim i hebrejskim pismom. Periodičnost njihovog izlaženja je sledeća: novine su izlazile jednom, dva i tri puta nedelјno; časopisi polumesečno, mesečno, dvomesečno, kvartalno i polugodišnje, a ostale publikacije (almanasi, zbornici, kalendari, bilteni, itd.) godišnje, povremeno, po potrebi i prigodno povodom nekog događaja ili praznika. Svojim temama i sadržajem različite su orijentacije: informativne, kulturno-nacionalne, verske, cionističke, omladinske, sportske, političke, lokalno-informativne i prigodne - povodom nekih konkretnih događaja i praznika. Godina u kojoj je pokrenuto najviše časopisa bila je 1933. - sa 6 naslova i 1935. - sa 4. To vreme između dva svetska rata slobodno možemo nazvati ״zlatnim dobom“ ukupnog jevrejskog života, stvaralaštva i prosperiteta na prostoru Srbije i Kralјevine Jugoslavije. Koliko je zajednica verovala u svoju budućnost pa tako i živela govori i intenzitet njenih aktivnosti, pa i činjenica da je čak i početkom 1941. godine pokrenula jedan novi list - Glasnik jevrejske aškenaske veroispovedne opštine. A poslednji poznati brojevi jevrejskih novina koji su u Srbiji izlazili još i u mesecu martu 1941. godine, bile su pored već pomenutog Glasnika, i Jevrejske novine (Jüdische Zeitung), kao i Vesnik jevrejske sefardske veroispovedne opštine. Posle ogromnog stradanja i skoro fizičkog uništenja zajednice tokom Drugog svetskog rata, malobrojni preživeli ipak nalaze snagu, volјu i htenje i već 1950. godine ponovo pokreću izdavanje čak tri nove jevrejske periodične publikacije. Vredno je pomenuti da dve od ovde predstavlјenih posleratnih publikacija izlaze već 66 godina (Bilten - Jevrejski pregled i Jevrejski kalendar), a jedna (Bilten - Most) 63 godine. I još uvek izlaze. Takođe još dve, kasnije pokrenute publikacije, imaju dugi vek trajanja: Zbornik JIM-a, koji se objavlјuje 45 godina, i još uvek izlazi, i - BULLETIN: of the Association of Yugoslav Jews in the United States, Inc., koji je izlazio 38 godina. Za jednu ovako malu, u Holokaustu skoro potpuno uništenu zajednicu, ovi podaci predstavlјaju veliki izdavački uspeh i pokazuju koliko su se, bez obzira na različite istorijsko-društvene, socijalne i političke okolnosti, pripadnici jevrejskog naroda trudili da održe i očuvaju tradiciju i značaj svoje pisane reči.
Rad predstavlja doprinos širem uvidu u jevrejsku periodiku 1888-1941. godine, kao i čuvanju uspomene na specifičan deo ukupne istorije Srbije i srpskog društva. Činjenica da je pre Drugog svetskog rata na teritoriji današnje Srbije živelo oko 34.000 Jevreja, da ih je posle tog rata ostalo samo nekoliko hiljada i da su od kraja 19. veka do današnjih dana, pokrenuli i izdavali preko 60 periodičnih publikacija, govori da su Jevreji značajno unapređivali informisanost ne samo pripadnika svog naroda, nego i srpskog društva u celini. Posebno su vredne tri publikacije objavljivane za vreme Drugog svetskog rata, u vojnom zarobljeničkom logoru Osnabrik u Nemačkoj i italijanskom konfinacijskom logoru Sumartin na ostrvu Braču. U radu je obrađeno 46 periodičnih publikacija koje su izlazile na teritoriji Kraljevine Srbije, Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca i Kraljevine Jugoslavije. Najveći deo opisanih naslova dostupan je u Jevrejskom istorijskom muzeju, Biblioteci Matice srpske i Narodnoj biblioteci Srbije. Uz svaki opis časopisa navedeni su i podaci o institucijama u kojima se mogu naći, a preko različite relevantne literature i izvora evidentirana je i građa koja nije sačuvana.