ISBN: Ostalo
Godina izdanja: -
Autor: Domaći
Jezik: Srpski

Sarajevo 1959
ilustrovana
tvrde korice

U svjetlu dokumentacije i eksponata Muzeja Narodne revolucije u Sarajevu

Desant na Drvar, šifrovani naziv Operacija Konjički skok (nem. Rösselsprung, Reselšprung), je bila Njemačka akcija u maju i junu 1944. čiji je cilj bio da se zarobi Josip Broz Tito i da se ukloni vođstvo partizanskog pokreta u Jugoslaviji. Cilj operacije bio je da se uništenjem središnjih štabova i ustanova nanese težak udarac NOVJ, što bi oslobodilo krupne nemačke snage sa Balkana za manevarsku upotrebu. Sam vazdušni desant je obavljen 25. maja 1944. godine.

Za napad na Titov štab komanda Druge oklopne armije pripremila je u strogoj tajnosti padobransko-jedriličarsku desantnu grupu, i 7 oklopno-motorizovanih borbenih grupa u garnizonima koji su okruživali Drvar. U operaciji »Rösselsprung«, komanda 2. oklopne armije je angažirala oko 16.000 njemačkih vojnika i tri hiljade četnika.[1] Napad je počeo u zoru 25. maja teškim bombardovanjem Drvara koje je trebalo da rastroji odbranu i neposredno posle toga padobransko-jedriličarskim desantom na grad. Istovremeno su pripremljene borbene grupe krenule u bezobziran proboj prema Drvaru radi spajanja sa desantnim snagama.

Vrhovni štab NOV i POJ je u to vreme bio sakriven u pećini iznad Drvara. Predstavnici Saveznika Rendolf Čerčil (sin Vinstona Čerčila) i Evelin Vo su takođe bili prisutni. Nemački SS padobranci su se krenuli prema Titovoj pećini, ali su ušli u žestok okršaj sa pripadnicima Oficirske škole i Pratećeg bataljona Vrhovnog štaba, koji je rezultovao velikim žrtvama sa obe strane.

Protivnapad Treće ličke brigade, koja je oko 11 sati pre podne stigla iz Trubara, prisilio je Nemce na defanzivu i omogućio izvlačenje Tita, članova štaba i članova raznih ustanova. Treća lička brigada sabila je desantne snage na mali prostor na Šobića glavici i prinudila ih na upornu odbranu. Pred zoru 26. maja napad Treće ličke brigade je obustavljen, a tokom dana u grad je ušla nemačka borbena grupa iz Srba i spojila se sa ostacima 500. SS bataljona.

Naredni dani protekli su u neizvesnim i iznenadnim susretnim borbama nemačkih napadnih grupa sa brigadama u pratnji Vrhovnog štaba. Tito sa članovima štaba evakuisan je avionom 3. juna sa Glamočkog polja, a nemačka operacija okončana je neuspehom 6. juna.

Da bi olakšali pritisak nemačkih snaga na snage NOVJ, Saveznici su izveli demonstraciju znatnih pomorskih i vazdušnih snaga na moru u oblasti Splita, a 2. juna na Brač je iskrcan odred britanskih komandosa zajedno sa delovima Prve dalmatinske brigade.

Nemački gubici su bili 789 ubijenih, 929 ranjenih i 57 nestalih. Nemci su gubitke partizana procenili na 6.240 mrtvih zajedno sa zarobljenima, uključujući i mnogo civilnih žrtava.[2]

Ova operacija predstavljala je taktički jednu od najspektakularnijih operacija u Drugom svetskom ratu, pa je zbog toga obrađivana u istorijskim, memoarskim, književnim i filmskim delima, i postala simbol. Na 60-godišnjicu desanta, 25. juna 2004, u pustinji Arizone od strane ljubitelja istorije odigrana je rekonstrukcija desanta (tzv. engl. historical reenactment).

JANUAR.21/2