ISBN: Ostalo
Godina izdanja: 263
Autor: Domaći
Jezik: Srpski

Spoljašnjost kao na fotografijama, unutrašnjost u dobrom i urednom stanju! Pecat!

Estetika (grč. αισθητική = osjećajni, opažajni), je filozofska disciplina koja ispituje lijepo, odnosno vrijedno u umjetnosti (po nekim estetičarima i lijepo u prirodi), istražuje esencijalne (suštinske) uslove i kriterije umjetničkog doživljavanja, stvaranja i prosuđivanja, kao i uopšte smisao, značenje i bit umjetnosti.

Ime estetika se neko vrijeme upotrebljavalo isključivo za učenje o čulnoj spoznaji. Tako je transcendentalna estetika još i za Kanta nauka o svim apriornim principima osjeta. Kod Baumgartena (1714–1762), koji je prvi upotrebio taj termin, pod estetikom kao osjećajnom spoznajom (cognitio sensitiva) razumijevala se nauka o lijepom u umjetnosti i u prirodi. Većinu kasnijih estetičara (Šeling, Hegel i dr.) slaže se u tome da filozofija umjetnosti ne želi propisivati nikakva pravila i norme za stvaranje ili doživljavanje umjetnosti, već „uopšte razjasniti šta je lijepo”.

Za osnivače estetike (mada ne pod tim imenom) smatraju se u antici Platon i Aristotel. Dok Platonova metafizika lijepog preko Plotina, srednjeg vijeka, Kanta, Šelinga, Hegela i novijih zastupnika tzv. „estetike odozgo” i danas predstavlja bitnu osnovu spekulativno koncipirane filozofije umjetnosti, Aristotelovo djelo „Peri poetikos” ostaje uzor onim teoretičarima koji – polazeći s drugih pozicija i tražeći u samoj umjetnosti izvore estetskih normi – predstavljaju suprotan smjer, osnovan na nekim empirijskim zakonomjernostima umjetničkog stvaralaštva. Iz antike preuzete kategorije „razmjera”, „sklada”, „savršenstva”, „cjelovitosti”, „jasnoće”, „sviđanja po sebi” dominiraju srednjovjekovnim shvatanjima o lijepom. Kantovi u suštini formalno i subjektivistički zasnovani estetski pogledi, unutar analiza o moći suđenja (Urteilkraft), snažno su uticali na razvoj estetike (posebno kod Šilera), a neke su njegove definicije („Lijepo je ono što se sviđa samo po sebi, bez interesa za realnu egzistenciju i za posjedovanje predmeta”) ostale klasični obrasci za sve kasnije spekulativno zasnovane estetike. I dok Šeling, nastavljajući neke premise Kanta, pokušava zasnovati umjetnost kao „apsolutnu sintezu međusobnog prožimanja” slobode i nužnosti, svjesne i nesvjesne djelatnosti, konačnog i beskonačnog, uzdižući je tako na pijedestal najviših vrijednosti, Hegel unutar svoje opšte konstrukcije razvoja duha u istoriji shvata umjetnost kao živo (dakle i najniže) predočavanje Apsoluta. Glavni predstavnik formalističke estetike Herbart, definiše estetiku kao učenje o ocjenjivanju, tako da ona obuhvata i etiku. Novi pravac dao je estetici T. Fehner, zahtijevajući eksperimentalno empirijski i induktivni postupak u estetici i negirajući vrijednost cjelokupne „estetike odozgo” kao intelektualistički zasnovane, pojmovne, filozofske discipline. Njegovi učenici i nastavljači (Miler-Frejnfels, Mojman, Lips i dr.) izvršili su brojna ispitivanja da bi eksperimentalno utvrdili neke pravilnosti estetskog sviđanja. Vrijednosti te estetike kao i drugih socijalno-empirijskih i pozitivističko-istorijskih pokušaja (među kojima je najznačajnija estetika H. Tejna) radikalno se usprotivio Benedeto Kroče, definišući estetiku kao „nauku o izrazu” odnosno „opštu lingvistiku” i identifikujući intuitivnu spoznaju s umjetnošću.

Estetika kao tradicionalno grana filozofije, sada pripada cjelini koju čine filozofija, psihologija i sociologija umjetnosti. Kao kompleks pomenutog, estetika nije više ograničena samo na definisanje lijepog u umjetnosti, nego takođe pokušaj da se odrede izvori naklonosti prema umjetnosti i odnosi umjetnosti prema drugim područjima kulture (nauci i tehnologiji, medijima, privredi, moralu, filozofiji i religiji).

Zajedno sa etikom spada u zajedničku oblast filozofije koja se naziva aksiologija ili teorija vrijednosti.

Kao nezavisna filozofska disciplina estetika se izdvojila u 18. vijeku. Kod Imanuela Kanta, estetika znači „nauku koja posmatra uslove čulne percepcije“.

U filozofiji, estetika se definiše kao studija lijepog i ukusa. Međutim, preciznije definisnje njenog subjekta nije uopšte lako. Umjesto toga, može se reći da je njeno samodefinisanje najviši zadatak moderne estetike. U estetici se nalazimo na jednoj zanimljivoj teritoriji i pred jednim uznemirujućim iskustvom. Estetika je carstvo lijepog, ružnog, uzvišenog i elegantnog; ali takođe i carstvo ukusa, kritike i lijepih umjetnosti. Vjeruje se da u ovim fenomenima operišu zajednički principi kao i da su oni pokretači zajedničkih interesovanja. U slučaju da je ova impresija pogrešna, onda se moraju odbaciti ideje kao što su lijepo i ukus, pošto tada jedino imaju periferni filozofski interes. Ipak, ukoliko je ova impresija ispravna i filozofija je u stanju da je potvrdi, onda je moguće postaviti osnove filozofije estetike....