ISBN: Ostalo
Godina izdanja: 1931
Autor: Domaći
Jezik: Srpski

Autor - osoba Lazarević, Milutin D., 1878-1954 = Lazarević, Milutin D., 1878-1954
Naslov Naši ratovi za oslobođenje i ujedinjenje. Knj. 3, Srpsko-turski rat 1912 godine : sa 4 karte u prilogu i 7 skica u tekstu / Milutin D. Lazarević
Vrsta građe knjiga ; odrasli, ozbiljna (nije lepa knjiž.)
Jezik srpski
Godina 1931
Izdavanje i proizvodnja Beograd : Srpska književna zadruga, 1931 (Beograd : Narodna prosveta)
Fizički opis 202 str., : geogr. karte ; 19 cm + Pregledne karte ([4] presavijena lista)
Zbirka Srpska književna zadruga ; ǂkolo ǂ34, ǂknj. ǂ231
ISBN (Karton)
Predmetne odrednice Prvi balkanski rat 1912-1913

Treća knjiga iz edicije „Naši ratovi za oslobođenje i ujedinjenje“

Milutin D. Lazarević (1878–1954) bio je srpski pukovnik, učesnik balkanskih ratova i uopšte borbe za oslobođenje od Turaka, te Prvog svetskog rata. Tokom svoje duge i uspešne vojne karijere bio je pomoćnik i načelnik divizijskog generalštaba, inženjerski potporučnik, pešadijski kapetan II klase, pomoćnik načelnika štaba Ibarske vojske (1912), i načelnik štaba Šumadijske divizije II poziva (1913); načelnik štaba trupa novih oblasti (1914), načelnik štaba odbrane Beograda (1916) i pomoćnik načelnika štaba II armije (1917).
Milutin D. Lazarević je srpsku istoriografiju obogatio brojnim vojno-istorijskim radovima, dokumentarnim spisima i vojno-političkim raspravama koje je objavljivao u časopisu Srpski književni glasnik (Borbe oko Beograda, Pitanje o ministru vojnom, Fizionomija poslednjeg svetskog rata, Putnik i Mišić, Povodom novog projekta zakona o ustrojstvu vojske, Zaboravljene zasluge, Srpsko-bugarski rat), u časopisu Misao (Putnik i Savov), kao i u kalendaru Vardar (Kumanovska bitka). Ovaj srpski pisac napisao je i više recenzija i kritika na razna dela iz vojne oblasti. U delu Naši ratovi za oslobođenje i ujedinjenje Milutin D. Lazarević vojnički precizno i istorijski detaljno opisuje događaje i bitke Prvog i Drugog balkanskog rata: sastav, dispozicije i nastupanje vojski, topografske karakteristike bojišta i vojne strategije zaraćenih strana.
U četvorotomnom delu Naši ratovi za oslobođenje i ujedinjenje Milutin D. Lazarević kroz opis Kumanovske, Prilepske, Bitoljske i Bregalničke bitke verno prikazuje presudna istorijska dešavanja u balkanskim ratovima. Prva tri toma ove obimne studije nose zajednički naziv Srpsko-turski rat 1912, i prate događaje Prvog balkanskog rata, dok četvrti tom, Srpsko-bugarski rat 1913, opisuje događaje Drugog balkanskog rata. Milutin D. Lazarević u ovom obimnom delu pristupa objektivnom i faktografskom prikazu istorijsko-političkog zbivanja na početku 20. veka.
Prva knjiga Naših ratova za oslobođenje i ujedinjenje pojašnjava uzroke sukoba i izlaže događaje koji su se zbili pre same objave rata: mobilizaciju, koncentraciju i kretanje srpske vojske ka Kumanovu. Druga knjiga bavi se Kumanovskom bitkom i tumači rezultate ove velike srpske pobede – ponovno ovladavanje Kosovom i severom Makedonije, te povlačenje Turaka ka Prilepu i Bitolju, dok treća opisuje Bitoljsku operaciju, bojeve kod Prilepa, Kičeva, te Bitolja, i, kao epilog uspešnog dejstvovanja srpske vojske, osvajanje Jedrena i kapitulaciju Skadra.
Četvrta knjiga Naših ratova za oslobođenje i ujedinjenje posvećena je srpsko-bugarskom ratu 1913, pojašnjava uzroke i početak novog sukoba, gde detaljno izlaže borbe u Bregalničkoj bici, i tumači posledice ove velike srpske pobede. Kako je bila nezadovoljna podelom teritorija i odnosom Grčke i Srbije prema njoj, Bugarska je pokušala da silom nametne novo rešenje, deleći Makedoniju i želeći teritorijalno proširenje na Solun i Skoplje.
Balkanski savez je na inicijativu Srpske kraljevske vlade osnovan 1912. godine i predstavlja težnju balkanskih država (Grčke, Bugarske, Srbije i Crne gore) da okončaju vladavinu Osmanskog carstva na Balkanu. Tako počinje Prvi balkanski rat, koji se završava pobedom saveznika, teritorijalnim širenjem sve četiri balkanske države, proterivanjem Osmanlija, a na inicijativu velikih sila, i formiranjem Kneževine Albanije. Jačanjem nezavisnih balkanskih država – Grčke, Bugarske, Crne Gore i Srbije, i slabljenjem Osmanske imperije na kraju XIX veka, težnja za oslobođenjem i preostalih teritorija je sve veća. Za nekoliko meseci, saveznici oslobađaju znatne teritorije i proširuju svoje države. Zajednička komanda savezničkih snaga nije postojala, iako je potpisan ugovor o međusobnoj vojnoj ispomoći i saradnji. Tumačenja ovog ugovora su različita, te tako i svaka vojska nastupa prema Osmanskoj vojsci nezavisno. Osmansko carstvo, kao velika sila, jeste značajno oslabilo, ali je odnos snaga na terenu i dalje bio prilično ravnopravan.
Za srpsku istoriju, najznačajnija je Kumanovska bitka (23. i 24. oktobar 1912), koja je prekretnica Prvog balkanskog rata, jer predstavlja uvod u oslobođenje Prizrena, Bitolja, Prilepa i Skoplja, odnosno Raške oblasti, Kosova i Metohije i Makedonije.
Naši ratovi za oslobođenje i ujedinjenje Milutina D. Lazarevića detaljno prikazuju dane krvavih bitaka, strateške pripreme i odluke glavnokomandujućih oficira zaraćenih strana, te precizne geografske i topografske odrednice teritorija koje je srpska vojska prelazila u svom oslobodilačkom pohodu. Autor opisuje odluke koje u kritičnim trenucima donose: načelnik štaba Vrhovne komande, vojvoda Radomir Putnik; njegov pomoćnik, vojvoda Živojin Mišić; vojvoda Pavle Jurišić Šturm, komandant Drinske divizije; zatim, prestolonaslednik Aleksandar Karađorđević, knez Arsen Karađorđević (rođeni brat kralja Petra I Karađorđevića), te vojvode Petar Bojović i Stepa Stepanović.
Pukovnik Milutin D. Lazarević se ne zadržava samo na pukom opisu bitaka, dispozicija i ratnih dejstvovanja, već kritički tumači postupke glavnokomandujućih oficira svih zaraćenih vojski i objašnjava koje su okolnosti dovele do određenih pogrešaka – bilo da je u pitanju bila kratkovidost vojskovođa, bilo da su vremenske nepogode i uslovi uticali na stanje na terenu. Budući da je autor i sam bio učesnik ovih ratova, da je imao detaljan uvid u komandni lanac, depeše, telefonske razgovore, telegrame naređenja i dokumenta koja čine osnovnu istorijsku građu, te da delo nastaje neposredno po okončanju Prvog i Drugog balkanskog rata, ova studija predstavlja redak i verodostojan, obiman i detaljan vojnoistorijski izvor. Ono što Naše ratove za oslobođenje i ujedinjenje Milutina D. Lazarevića čini zanimljivim i bliskim čitaocu su svedočenja drugih učesnika rata, ali i civila, kao i izvodi iz drugih memoarskih dela, u prvom redu Rata na Kosovu i Staroj Srbiji (1912) Jaše Tomića.
Balkanski ratovi su značajni za svetsku istoriju zbog toga što predstavljaju prvi moderan vojni sukob na teritoriji Evrope – prvi rat vođen novim tehnološkim sredstvima i novim strategijama uslovljenim razvojem vojne industrije. Iskustvo koje je srpska vojska stekla u ovim sukobima bilo je presudno i za vojni uspeh Srbije u Prvom svetskom ratu. Zbog velikih pobeda srpske vojske u Prvom i Drugom balkanskom ratu, Srbija je stekla veliki međunarodni ugled i postala najmoćnija balkanska sila, što se pogotovu ogleda u simpatijama koje su druge velike evropske sile, a posebno Nemačka, pokazale. Tokom ovih ratova, Srbi su mobilisali najveći broj vojnika – 355 hiljada, što je činilo oko 61% ukupne vojske balkanskog saveza. Uspeh balkanskih ratova bio je i teritorijalno proširenje Srbije za novih 39,5 hiljada kvadratnih kilometara, te 1,2 miliona novih stanovnika.
MG51 (N)