Autor: Dejan Medaković
Žanr: Istorija
Pismo: Ćirilica
Broj strana: 156
Povez: Tvrd
Format: 25x30 cm
Godina izdanja: 2006


Nova knjiga akademika Dejana Medakovića (tekst paralelno pisan na srpskom i na nemačkom jeziku) govori o austrijskom caru Josifu II i njegovom odnosu prema srpskom narodu u dobu njegove vladavine austrijskom državom, tzv. josefinizmu (1780-1790). Kod srpskog naroda car Josif II je upamćen kao veliki reformator, vizionar i umni vladar koji je mnogo uticao na preobražaj srpskog društva koje je steklo novu samosvest i sa mnogo više zrelosti ušlo u novo razdoblje svoje istorije kada je konačno ostvareno postojanje srpske nacionalne države.Monografija je reprezentativno opremljena i ilustrovana brojnim crno-belim i kolor ilustracijama.Iz uvodnog teksta autora:Proučavajući društvene i političke prilike austrijske države u 18. veku, postepeno je u meni sazrevalo saznanje da još uvek nisu dovoljno objašnjene sve promene u srpskom društvu, koje pojednostavljeno zovemo našom barokizacijom. Moju pažnju posebno su privukle četrdeset godina vladanja Marije Terezije, koju karakterišu pokušaji da se što više učvrsti jedinstvo i celina ove višenacionalne države. S tim je u vezi i veoma zanimljiv period kada je njen sin Josif II postao njen savladar, nagoveštavajući one svoje reforme koje će pokušati da sprovede od trenutka kada je 1780. posle smrti svoje majke samostalno preuzeo carsku vlast. Kako Josif II nije dugo vladao (1780-1790) svojom energijom i jasnom vizijom kako da preporodi svoju državu, a posebno kako da je odvoji od još uvek prisutnog srednjovekovnog nasleđa, iako apsolutista, uspeo je da sprovede brojne reforme koje karakterišu jednog visoko prosvećenog vladara. Pred sam kraj svog života Josif II je bio prinuđen da povuče neke svoje reforme, ali je i ono što je preživelo ostavilo tragove dostojne pamćenja. I dok je otpor feudalne Ugarske prisiljavao cara Josifa II na povlačenje, kod Srba je on upamćen kao car reformator i ličnost koja je mnogo uticala na preobražaj srpskog društva, a posebno na tradicionalni stav srpske crkve. U ovom radu pokušao sam da što tačnije obradim odnos Josifa II i srpskog naroda, o čijim se zaslugama za monarhiju mogao on lično uveriti, posebno na čestim putovanjima. Otuda ne iznenađuje ni činjenica kako su glavni predstavnici jozefinističkih ideja u srpskom društvu prišli njegovim idejama i postali njegovi verni zastupnici. Iako je cela Evropa bila zahvaćena idejama Francuske revolucije, može se reći da je upravo car Josif II u svojoj državi ublažio oštricu njene surovosti i kasno shvaćene nužnosti da se reformiše društveni poredak. Josif II je pokušao da, bez revolucionarnog nasilja, uvede zastarelo ustrojstvo austrijske države u novo doba njene istorije. Na svoj prosvećeni način on je svojim vizijama u Austriji oglasio kraj srednjeg veka oslanjajući se na napredne i prosvećene krugove ojačalog građanskog staleža. Za Srbe u Austriji on je s pravom prihvaćen kao idealni vladar jedne pravne države u kojoj su svi građani bili izjednačeni pred zakonom. Sve su to bili razlozi da u ovom radu to jasnije i sigurnije obrazložim.Iz recenzije akademika Slavka Gavrilovića:Iako u poodmakloj dobi, akademik Dejan Medaković impresionira svojim stvaralačkim moćima, izvanrednom erudicijom, smislom za suptilnu analizu istorijskih zbivanja i sintetičke sudove o njima. Te neosporne činjenice potvrđuje i ovom, zasad, poslednjom knjigom o caru Josifu i Srbima, o kreativnoj istorijskoj ličnosti koja je kod Srba u Habzburškoj monarhiji upamćena kao car reformator i kao takva umnogom uticala na preobražaj njihovog društva, prvenstveno na njegov građanski stalež, ali i na Srpsku crkvu. Uočavajući to značenje, akademik Medaković se odlučio na pisanje svoje visokovredne monografije, i to ne samo o Josifu kao izuzetnoj istorijskoj ličnosti nego i o srpskom društvu u 18. i u prvoj polovini 19. veka. U dvojezičnom tekstu monografije, na nemačkom i srpskom, on je izrekao obilje kritičkih, dubokoumnih sudova do kojih je došao temeljnim interdisciplinarnim proučavanjem raspoloživih publikovanih izvora, zapisa i natpisa onovremene i savremene istoriografije. … Akademik Medaković ukazuje na to da su svi slojevi srpskog društva u Monarhiji sa zahvalnošću primali reforme cara Josifa: sveštenstvo, posebno zbog Patenata o toleranciji iz 1781, trgovci zbog rušenja feudalnih ograničenja u društvu, gradske crkvene opštine zbog proklamovanja građanske ravnopravnosti i sticanja statusa punopravnih građana njihovih uglednijih članova, a seljaci zbog neospornog poboljšanja njihovog socijalnog i ekonomskog stanja. U narodu, kao u celini stvaran je kult dobrog i pravednog cara, u čemu se išlo u njegovu idealizaciju… …Akademik Medaković dolazi do zaključka da nije preterano reći da je Josif II za Srbe predstavljao „idealnog vladara“, koji, ipak, nije uspeo da do kraja reformiše svoju državu i društvo zbog otpora mađarske feudalno-staleške opozicije. Ali, ono što se nije postiglo u odnosu na Mađare i Hrvate, koji su negativno ocenjivali i potcenjivali carev apsolutizam i reformnu delatnost, na Srbe je ostavilo duboke tragove, za koje Medaković tvrdi da jozefinizam za njih predstavlja „najviši stepen njihove evropeizacije u 18. veku“, njihov, srpski, „snažan susret s prosvećenim svetom, u kome su…prepoznali mogućnosti za potvrđivanje svog nacionalnog bića i prihvatanje nove kulturne orijentacije“. Sve rečeno do punog izražaja je došlo na Narodnooslobodilačkom saboru u Temišvaru 1790, nedugo posle smrti cara Josifa II, na kome je postavljen temeljni zahtev za srpskom nacionalnom teritorijom. U prilog ove sadržajne, misaono-kritičke, visoko stilski pisane monografije, ide i njena likovna oprema sa ukusom i iskustvom vodećeg srpskog istoričara umetnosti i estete, kakav je akademik Dejan Medaković. Sve u svemu, reč je o vrhunskom istoriografskom delu koje nas uvodi u „vek prosveštenija“, obeležen državničkom mudrošću cara Josifa II i njegovom naklonošću prema „Serbskom nacionu“ koji se borio za dostojno mesto u njegovoj etnički i verski složenoj državi.