ISBN: Ostalo
Autor: Domaći
Godina izdanja: K105
Jezik: Srpski

Spoljašnjost kao na fotografijama, unutrašnjost u dobrom i urednom stanju!

Milan Vuletic
Eksplozija municije u Smederevskoj tvrdjavi (5. V 1941)


Smederevo, 1971. godine na 30. strana, ilustrovano.

Smederevska tvrđava je tvrđava u Smederevu koju je na ušću reke Jezave u Dunav u drugoj četvrtini 15. veka (od 1428. godine) podigao despot Srbije Đurađ Branković (1427—1456), po njoj nazvan Smederevac. Tvrđava je po svom tipu klasična vodena (opkoljena je Dunavom i Jezavom, a sa juga veštačkim šancem koji povezuje dve reke) ravničarsko utvrđenje[2] što je čini jedinstvenom u srpskoj srednjovekovnoj arhitekturi[2], a za uzor prilikom gradnje uzet je Carigrad i njegovi bedemi[3][4]. Prema svojoj površini od 10ha 41a 14m²[3] (11,3272ha prema merenjima iz 1975. godine[4]) bez spoljašnjeg bedema i kula odnosno 14.5ha[3] sa njima, predstavlja jednu od najvećih tvrđava u Evropi[4] i najveću tog tipa[traži se izvor]. Ima osnovu raznokrakog trougla (550m x 502m x 400m)[3] u čijem je severnom temenu je smešten manji raznokraki trougao (75m x ?m x ?m)[3] koji formira Mali grad, dok ostatak utvrđenja čini Veliki grad. Snaga smederevskih bedema pokazala se prilikom osmanskih opsada[5]:

1439. godine (kada je posle tri meseca glad primorala opsađene na predaju)
1453. godine (kada je odbijen napad Mehmeda II (1451—1482) koji je te godine zauzeo Carigrad)
1456. godine (kada je odbijen napad)
da bi ih Osmanlije konačno osvojile predajom grada bez borbe 1459. godine, što je predstavljalo i formalni kraj Despotovine Srbije.
Sjajan dizajn utvrđenja može se videti na osnovu činjenice da na njoj, od okončanja srpske gradnje sredinom XV veka i osmanskog dodavanja četiri artiljerijske kule 1480. godine, nije učinjena nikakva prepravka sve do kraja njene vojne upotrebe u drugoj polovini 19. veka[2][3][4], nakon što je, sa još nekoliko utvrđenja, 1867. godine predata knezu Srbije Mihailu Obrenoviću (1839—1842, 1860-1868). Tvrđava je pretrpela značajna razaranja tokom svetskih ratova od bombardovanja i eksplozija[3][4], ali je i pored toga zadržala svoju monumentalnost. Danas je Veliki grad mahom u ruševinama i izložen zubu vremena, dok su na prostoru Malog grada izvedeni konzervatorski i restauratorski[2][4] radovi čime mu je donekle vraćen pređašnji izgled, a cela tvrđava se od 1946. godine nalazi pod zaštitom države[1]. Mali grad je često poprište kulturnih i sportskih manifestacija, a tokom Smederevske jeseni on postaje kulturna prestonica Smedereva i poprište održavanja mnogobrojnih predstava i koncerata....