ISBN: Ostalo
Godina izdanja: 2015.
Autor: Domaći
Jezik: Srpski

Donka Stančić, Miško Lazović

Prometej, 2015.
Manji format, tvrd povez, 160 strana.

Nova knjiga.

Teško bi se u istorijatima gradnji mnogobrojnih Magistrata našao složeniji i dugotrajniji primer od novosadskog.

Još od 1748. godine, kada je Novi Sad dobio status slobodnog kraljevskog grada, pa do 1893. kada je konačno počela izgradnja Gradske kuće, vek i po trajali su pregovori uz sve probleme vezane za izbor lokacije, projekta, opstrukciju, upliv političkih krugova i nepotrebno rasipanje novca. Taj mukotrpni proces odvijao se u senci čestih selidbi kompletne službe na ukupno pet lokacija i to ovim redom: Ferencijeva kuća (1749), zgrada Komore (1749-1786), Ferencijeva kuća (1786-1845), kuća „Gvozdeni čovek“ (1845-1848. uz pretpostavku da se tu nalazio i u vreme Bune), Pravoslavna crkvena opština - „Svojina“ (1852-1871) i Žandarmerijska kasarna (1871-1894).

Izgradnja je započela 1893, a završena je krajem 1984. Prva vanredna sednica „narodnog predstavništva“ (Municipalnog odbora) u svečanoj sali nove Gradske kuće održana je 29. decembra, a prva sednica Senata (veća) 3. januara 1895, pre 120 godina.

Sadržaj

Predgovor, 7
Skupo plaćene privilegije, 9
Seobe po gradu, 15
Političke igre oko hanskog placa, 33
Konkurs sa mnogo aktera, 39
Od podruma do tornja, 53
Sporni autori i kompilatori, 79
Dekoracija samo domaćih zanatlija, 89
Svi putevi vode na Glavni trg, 99
Spomenička gužva, 107
Znameniti prvi ljudi, 115
Svi gradonačelnici, 144
Literatura i izvori, 148
Rezime, 150
Summaru, 155

Predgovor

Planetarno uticajni arhitekta modernog doba Frenk Lojd Rajt je tvrdio kako se po broju trgova u jednom gradu može meriti i bogatstvo njegovog društvenog života.

Da on od vajkada buja i u Novom Sadu moglo bi se zaključiti ako se samo taksativno pobroje njegovi aktlgelni i istorijski trgovi, ali, bili su to tek nešto veći skverovi čak ni pjacete uglavnom nastali tamo gde su se zbog koifiguracije tla ulice nepravilno presecale ili se tu trgovalo po nekoliko sati dnevno. Jedino je Glavni trg zaista stalno pulsirao i bio vitalan. Na njegovoj pijaci je od ranog jutra prodavan raznovrstan zanatlijski espap i poljoprivredna roba, a kada se, tačno u podne, uklone tezge na točkovima, prostor je korišćen za promenadu šetača, ali i svaki iole relevatniji politički ili javni skul. Okružen rimokatoličkom crkvom, bankama, hotelima i kafanama, svoj konačni izgled, ipak, je dobio tek podizanjem decentnog zdanja sedišta gradske uprave.

Međutim, Magistrat se selio po centru Slobodne kraljevske varoši gotovo vek i po, a lokacija, pa čak i estetika njegovog budućeg doma bili su predmet prečesto usijaiih rasprava političkih i nacionalnih elita, u kojima je morala arbitrirati vlada u Pešti ili bečka dvorska kancelarija. Prošlo je 120 godina od prvih sednica održanih u novosadskoj Gradskoj kući, koja je zbog svoje skladne stilske arhitekture, dominantnog delovanja u prostoru i brojnih istorijskih odluka donošenih pod njenim svodovima svakako i ranije zaslužila monografiju. Naša, mada nepretenciozna, ipak je rezultat dugog istraživanja po muzejima, arhivskim fondovima i onovremenoj štampi. Istovremeno, bila je to prilika da se rasvetli hronologija nastanka palate, ali i isprave brojne nedoslednosti o stilskoj determiiacije, autorstvu i analogijamu, koje su godinama nekritički i olako prenosile generacije hroničara i istoričara umetnosti.
Autori

Novi Sad, Gradska kuća...