ISBN: Ostalo
Godina izdanja: 1971
Autor: Domaći
Jezik: Srpski

VLADIMIR STOJANČEVIĆ
Vladimir Stojančević - Juznoslovenski narodi u Osmanskom carstvu od Jedrenskog mira 1829. do Pariskog kongresa 1856. godine
Borcima i palim žrtavama za oslobođenje od turskog ropstva
Izdavač: Beograd, izdavačko preduzeće PTT
Godina izdanja: 1971
Povez: Tvrdi platneni povez
Format: 24,5 x 17 cm
Broj stranica: 443
Stanje: Sadržaj na slici, veoma dobro očuvano
Južnoslovenski narodi (Srbi, Hrvati, Bošnjaci, Crnogorci i Makedonci)
proveli su više vekova pod vlašću Osmanskog carstva, što je suštinski oblikovalo njihov kulturni, verski i društveni identitet
Ključni aspekti osmanske vladavine:
Društveni status (Milet sistem): Stanovništvo je bilo podeljeno prema religiji, a ne po nacionalnosti. Pravoslavni hrišćani (Srbi, Makedonci, Crnogorci) imali su određenu versku autonomiju preko crkvenih institucija, ali su kao raja (nemuslimansko stanovništvo) plaćali dodatne poreze, poput harača.
Islamizacija: Delovi južnoslovenskog stanovništva, posebno u Bosni i Hercegovini i delovima današnje Srbije (Raška oblast), prihvatili su islam, što je dovelo do formiranja posebnog etno-kulturnog identiteta današnjih Bošnjaka.
Vojna i administrativna služba: Kroz sistem devširme (`danak u krvi`), hrišćanski dečaci su odvođeni u Carigrad, preobraćani u islam i obučavani za janičare ili visoke državne službenike. Mnogi od njih su dostigli najviše pozicije, poput Mehmed-paše Sokolovića.
Oblici otpora: Otpor je bio stalan i manifestovao se kroz hajdučiju (gerilski otpor u šumama) i česte ustanke, od kojih su najznačajniji Prvi i Drugi srpski ustanak početkom 19. veka.
Oslobođenje: Proces oslobađanja trajao je tokom celog 19. veka kroz seriju ratova i diplomatskih dogovora (poput Berlinskog kongresa 1878.), a konačno je završen Balkanskim ratovima 1912–1913. godine.
Jedrenski mir je ugovor o miru koji su 2. septembra 1829. godine potpisali predstavnici Rusije i Osmanskog carstva. Ovim ugovorom su se Osmanlije obavezale da dozvole da Srbija anektira šest nahija koje su tokom Prvog srpskog ustanka osvojili srpski ustanici, kao i da priznaju autonomiju Grčke.
Mirovni ugovor iz Jedrena bio je ugovor kojim je okončan Rusko-turski rat (1828—1829). Ugovor je potpisan 14. juna 1829. u Jedrenu. S ruske strane potpisnici su bili Aleksej Orlov i Fjodor Palen, a s turske Mehmed Sadik i beg Abdul Kadir. Ugovor je imao 16 tačaka.
Prema ugovoru je Osmansko carstvo moralo Rusiji dati deltu Dunava , a Rusija je vratila gradove Ahalcihe i Ahalkalaki, kao i deo obale Crnog mora od delte reke Kubanj . Rusiji je priznato pravo na deo Gruzije sa Imeretijom, Mingrelijom i Gurija , te deo Jermenije , tj. kanate Jerevan i Nahičevan , koje je sultan ustupio Persiji ugovorom iz Turkmančana godinu ranije.
Ugovorom je Turska je morala da isplati Rusiji u roku od 18 meseci svotu od 1.500.000 holandskih guldena na ime ratne odštete.
Sultan je takođe morao dati autonomiju Srbiji i kneževinama Moldaviji i Vlaškoj, koje su formalno ostale pod Turskom, ali je Sultan morao garantovati njihov napredak i punu slobodu trgovine. Ruska vojska je ostala u Moldaviji i Vlaškoj kako bi nadgledala proces reformi. Turska se takođe obavezala dati autonomiju Grčkoj.
Tags:
Turska
Osmansko carstvo
Jedrene
Rusko turski rat
Bosna i Hercegovina
Bosanski Pašaluk
Stara Srbija
Rumelija i Bugarska
Albanija
18.12.2025.