Godina izdanja: 1998
ISBN: 86-305-0313-0
Autor: Domaći
Jezik: Srpski
Vrsta: Teorija književnosti

O sebi povodom drugih : razgovor s Dejanom Ajdačićem

Obod 1998 445 strana

odlična očuvanost

Žanr: književnoteorijska i folkloristička studija
Oblast: usmena (narodna) književnost, teorija čitanja, recepcija
Namena: studenti književnosti, folkloristike, nastavnici, istraživači

Knjiga se bavi pitanjem kako usmena književnost funkcioniše kada više nije slušana, već čitana. Kilibarda ispituje prelazak narodne poezije i proze:

od žive usmene tradicije → ka zapisanom tekstu → ka čitaočkom iskustvu

Centralno pitanje je:
šta se menja u smislu, funkciji i doživljaju usmenog dela kada ono postane književni tekst?

Tematski pregled po celinama

1. Usmena književnost i njena izvorna priroda

Usmena književnost kao performativna umetnost

Uloga kazivača, publike i situacije

Varijantnost kao suštinska odlika usmenog dela

2. Od kazivanja do teksta

Zapisivanje narodnih umotvorina

Uloga sakupljača (Vuk Karadžić i drugi)

Problem „kanonizacije“ varijanti

Gubitak glasovnosti, intonacije i konteksta

3. Čitalac usmene književnosti

Čitalac kao „zamena“ za slušaoca

Kako savremeni čitalac rekonstruiše usmeni kontekst

Razlika između čitanja usmene i pisane književnosti

4. Epska poezija pred čitaocem

Srpska narodna epika kao tekst i kao izvođenje

Junak, formula, ponavljanje i ritam

Kako čitalac doživljava epsku objektivnost

5. Lirska narodna poezija

Intimnost, emocija i simbolika

Kratka forma i njena čitaočna recepcija

Uloga motiva, paralelizama i metafora

6. Narodna proza (bajke, predanja, anegdote)

Funkcija priče u zajednici

Bajka kao arhetipska struktura

Predanje između istorije i fikcije

7. Problem interpretacije

Opasnost „književnog“ čitanja usmenih tekstova

Potreba za poznavanjem folklornog konteksta

Metodološki pristupi u tumačenju

Ključni pojmovi i stavovi

Usmeno delo nije nastalo za čitanje, ali se danas najčešće tako prima

Čitanje usmene književnosti zahteva svest o njenoj izvornoj funkciji

Zapis nije konačna verzija, već jedna od mogućih realizacija

Čitalac mora da „dočita“ ono što je u usmenom izvođenju bilo podrazumevano

Značaj knjige

✔ jedna od ključnih studija o recepciji usmene književnosti
✔ most između folkloristike i teorije književnosti
✔ korisna za nastavu, tumačenje i naučni rad
✔ pomaže da se usmena tradicija ne čita pogrešno kao klasična pisana literatura

Ukratko

Usmena književnost pred čitaocem pokazuje da usmeno delo živi drugačije na papiru nego u živom kazivanju, i uči čitaoca kako da tome pristupi svesno, metodološki i sa poštovanjem prema tradiciji.