ISBN: Ostalo
Godina izdanja: 1996.
Jezik: Srpski
Autor: Strani

Istorija vizantijske filozofije / Vasilije Tatakis



Nikšić 1996. Mek povez sa klapnama, ćirilica, 360 strana.
Knjiga je odlično očuvana.



Kako Istoku, tako ni Vizantiji nije bilo lako dati dužno mesto u ovoj Istoriji filosofije. Najviše što sam ja mogao jeste da ukažem na izvesne crte i da nostavim neke putokaze. Dok su istorija, umetnost i civilizacija Vizantije bili i ostali predmet prvorazrednih istraživanja, u kojima francuski istoričari zauzimaju izrazito mesto, vizantijsku filosofiju u njenoj sveukupnosti nije do sada pokušao da prouči nijedan filosof. Najviše što se u njoj videlo jeste — netipična grana zapadne filosofije, neka vrsta pohranilišta jelinskih blaga, koja će u željenom trenutku, naročito početkom 13. i 15. stoleća, poslužiti za napajanje zapadne misli: tako ispada da su Psel i Pliton postojali samo zato da bi pripremili italijanski platonizam i renesansu. To je sasvim pristrasno gledanje na istoriju. Naime, u Vizantiji je postojalo jedno u potpunosti samostalno kretanje ideja. Već u Rimskom carstvu Grci su bili manje skloni da uče latinski nego što su Latini bili spremni da uče očaravajući grčki jezik. Ono što izlaganje g. Tatakisa čini filosofski interesantnim jeste činjenica da je u njemu izvrsno i do detalja pokazana spona koja vezuje ovu „hrišćansku filosofiju” za misao jelinsku, i sa druge strane, na šta je na kraju ukazano, da je prava baština vizantijske misli, nakon nesreće kojom je okončana istorija Vizantije, prenesena u zemlje pravoslavnoga kruga od Grčke do Rusije.
E. Brehier





Ono što u prvi mah može izgledati iznenađujuće i što je samo dokaz vitalne duhovne snage Vizantije jeste to da Vizantija nije iščezla. Ona opstojavajoš i danas, onaj oš uvek ima snagu da oblikuje i odgaja civilizaciju mnogih naroda, naroda pravoslavnih. Posle raspada Vizantijskog Carstva Pravoslavna Crkva je bila ta koja je nastavila duhovne tradicije Vizantije. Ona je zapravo sačuvala jezik i kulturu jelinsku i u narodima čije su zemlje bile osvojene od strane Turaka očuvala nacionalnu svest. Pobeđena Vizantija uticala je čak i na svoje pobednike koji su svoje carstvo ustrojili po ugledu na nju. Njen uticaj prostire se mnogo dalje od granica Turskog carstva. Ono što je Rim bio u srednjem veku za zapadni i germanski svet, Vizantija je bila za svet grčki, slovenski i dalje istočni. Bila je velika vaspitačica, velika zaletnica, koja je svim narodima Istoka donela svetlost Pravoslavne vere, a mnogima takođe i civilizaciju. Duh koji im je ona prenela duboko ih je prožeo, moćno im obuzeo dušu i rukovodi ih još i danas u istom smislu i u istoj meri u kojoj papski Rim rukovodi svet rimokatolički. Možda čak i više, jer Vizantija za te narode ne predstavlja samo versku tradiciju.
U svom dodiru sa svetom zapadnim svet pravoslavnog Istoka, naslednik vizantijskog predanja, često se nalazio pred okrutnom dilemom izbora. Bilo je tu posvuda mučnih rasprava, borbi. Na kraju, odlučio se za usvajanje novih elemenata iz zapadnoga sveta. Ni jedan narod, međutim, nije se u potpunosti odrekao svoga vizantijskog svetopredanjskog nasleđa koje ostaje živo, spremno da pruži svoj oslonac duši uvek kada se ona, umorna od spoljašnjih dostignuća moderne civilizacije, vraća sebi samoj, traži sebe i istražuje, uvek kada duša za svoju žeđ ište piće duhovno. Može se, dakle, kazati da filosofija, ili tačnije, duhovnost vizantijske još nije rekla svoju poslednju reč.




Sadržaj:
PREDGOVOR
SKRAĆENICE
UVODNA REČ
PRVO POGLAVLjE
I. Nasleđe ranohrišćanskog perioda
BIBLIOGRAFIJA
DRUGO POGLAVLjE: VI i VII vek
I. Opšta razmatranja
II. Grad Gaza: trojica iz Gaze
Eneja iz Gaze
Zaharija, episkop Mitilinski
Prokopije iz Gaze
III. Jovan Filopon
Stefan Aleksandijski
IV. Monaška Duhovnost
(Diadoh Fotički, Dorotej, Jovan Karpatski, Jovan Lestvičnik, Jovan Raitski, Ilija Ekdik)
V. Leontije Vizantijski
VI. Maksim Ispovednik
Anastasije Sinait
BIBLIOGRAFIJA
TREĆE POGLAVLjE: VIII i IX i X vek
I. Opšta razmatranja
II. Ikonoborstvo. German Carigradski
III. Jovan Damaskin
IV. Nikifor Carigradski. Teodor Studit
V. Zora Novog humanizma. Fotije Areta Kesarijski
BIBLIOGRAFIJA
ČETVRTO POGLAVLjE: XI i XII vek
I. Opšta razmatranja
II. Mistička teologija
Simeon Novi Bogoslov
Nikita Stitat
Kalist Katafigiotis
III. Etička i politička misao
(Kekavmen, Anonim, Teofilakt Bugarski)
IV. Mihailo Psel
V. Učenici i protivnici Psela
(Jovan Ital, Mihailo Efeski, Teodor iz Smirne, Evstratije Nikejski, Mihailo Italik, Teodor Prodrom, Sotirik Pantevgen, Nikola Metonski, Evstatije Solunski)
BIBLIOGRAFIJA
PETO POGLAVLjE: tri poslednja veka
I. Opšta razmatranja
II. Naučni i filosofski pokret u XIII i XIV veku (Nikifor Vlemid, Georgije Akropolit, Teodor Laskaris, Georgije Pahimer, Maksim Planud, Teodor Melitiniotis, Josif Filosof, Sofonije Monah, Nikifor Humn, Teodor Metohit, Nikifor Grigor)
III. Isihastički spor
(Grigorije Sinait, Varlaam, Akindin, Dimitrije i Prohor Kidon, Grigorije Palama, Jovan i Matej Kantakuzin, Nikola Kavasila)
IV. Pliton, Visarion, Genadije (Sholarije) i drugi aristotelovci i platoničari XV veka BIBLIOGRAFIJA
ŠESTO POGLAVLjE
Vizantija posle Vizantije
OPŠTA BIBLIOGRAFIJA
BIBLIOGRAFIJA L. G. BENAKISA
BIBLIOGRAFSKI DODATAK
AZBUČNIK IMENA