ISBN: Ostalo
Autor: Domaći
Godina izdanja: K145 / K167 / Ms
Jezik: Srpski

U dobrom stanju!

Želim da i ovaj letimičan osvrt na posebne vidove ethosa spoznaje zaključim još jednom usporedbom sa Kantom-njegovim priznanjem pouke koju je našao kod svoga preteče na ovom području Rusoa:`Ranije sam vjerovao da je želja za znanjem,koja nas iscrpljuje,ono što daje dostojanstvo ljudsom životu...Ruso je ispravio to moje shvaćanje...Tako sam naučio da poštujem ljude`
Prevedena na Kantov jezik ta velika pouka koju je Kant dobio od Rusoa glasi:Moral je osnov onog dostojanstva koje je svojstveno samo čoveku.`(Č.Veljačić:Ethos spoznaje...)

Ethos spoznaje u evropskopj i u indijskoj filozofiji - Čedomil Veljačić
Beograd:BIGZ,1982-119 str.


Čedomil Veljačić (Zagreb, 1915 - Kalifornija, 28. decembra 1997.) je jedan od najznačajnijih predstavnika jugoslovenskog budizma u drugoj polovini 20. veka. Rođen je 1915. godine u Zagrebu, u kojem 1939. godine završava i Filozofski fakultet (Zagreb).

Poticaji ka budizmu
Veljačić je užasnut dešavanjima u Drugom svetskom ratu. U toj atmosferi sredinom ratnog razdoblja čita italijanski prevod Bhagavad Gite koji na njega ne ostavlja dublji utisak. Uz to, Bhagavad Gitu je uvek smatrao manje-više ratno-huškaškim delom ranog, neuljuđenog i divljeg indijskog arijevskog plemstva koje opravdava ubijanje i dominaciju. Sličan utisak na njega ostavljaju i dela judeo-hrišćanske kulture. Zbog ovog razloga već ranije utehu nalazi u učenjima bliskim jainizmu i budizmu i Gandijevskoj etici nenasilja.

Doktoriranje i predavanja
Godine 1962. Veljačić doktorira s tezom „Komparativno izučavanje indijske i evropske filozofije“. Sledeće godine postaje voditelj kolegijuma azijskih filozofija na Odseku za filozofiju Filozofskog fakulteta Sveučilišta u Zagrebu. U tom razdoblju zajedno s kolegama profesorima Radoslavom Katičićem i Svetozarom Petrovićem sudeluje u osnivanju studija indologije na zagrebačkom Filozofskom fakultetu.

U razdoblju od 1963. do 1965. boravi u Indiji kao gostujući profesor u okviru indijsko-jugoslovenske kulturne razmene i predaje na poznatim sveučilištima u Madrasu (južna Indija), Delhiju i Šantiketanu. Poslednje je locirano u istočnoj Indiji, pokrajina Bengal, i sveučilišna je ustanova osnovana od strane poznatog indijskog nobelovca Rabindranata Tagora). Vreme koje je proveo u Indiji Veljačić iskorištava za dalja proučavanja indijskih filozofija, naročito budizma, usavršavanje jezika (sanskrita, palija i ostalih prakrta, te intenzivno prevođenje nekih od temeljnih indijskih filozofskih dela, kao i za pisanje komparativnih studija istočnih i zapadnih filozofija.

Po vlastitim rečima zgrožen je svetom, pravom Sartreovskom mučninom, i u njemu tinja iskra žudnje za budističkim povlačenjem iz sveta. Mladalačka zgroženost nad nasiljem i ljudskim zločinima, je kod Veljačića osnova koja je kasnije potaknuta dalje sa gađenjem ka konzumentskom materijalizmu socijalizma i kapitalizma podjednako. Dodatno ga odbija i najezda hipija sa „divljeg zapada“, kako ga je nazivao, čiju je masovnu navalu „u traganju za smislom života“ lično posvedočio u Indiji tokom 60-ih godina.

Povlačenje u budistički hram
S takvim pogledima na svet Veljačić početkom 1966. godine odlazi u Šri Lanku i ispunjava svoj san o zaređivanju u budistički teravadski prosjački red. Nakon dve godine pripravništva 1968. godine je potpuno zaređen i uzima monaško ime Bhikkhu (monah, prosjak) Nana-jiivako (koji živi znanje).

U osami piše svoja glavna dela i nebrojene članke, pisma, kritike, i osvrte. Piše i objavljuje na engleskom, hrvatskom, i nemačkom jeziku. Odlazak u monahe Veljačiću daje svojevrsnu aureolu legendarnog i mističnog junaka ili sveca. I dalje ima značajnu akademsku aktivnost u jugoslovenskim i zapadnim akademskim krugovima, uprkos udaljenosti i boravku u Šri Lanki. Sa Šri Lanke se Veljačić, uprkos stalnom zapitkivanju znatiželjnih s područja Jugoslavije, nikada nije vratio.

Pisanje
Čedomil Veljačić uskoro postaje i naš najpoznatiji popularni predstavnik budizma i uopšte istočnih filozofija. U razdoblju druge polovine 20. veka postao je najpoznatije ime domaće filozofske indologije, i najplodniji domaći pisac na tom području. Pokrenuo je mnoge ljude i izvan akademskih krugova na traganje za smislom u okviru budizma i ostalih istočnih filozofija. Iako u osami na udaljenoj Šri Lanki, Veljačić je time postao najpoznatiji misionar budizma u Jugoslaviji.

Pod njegovim uticajem i vođstvom nastavljaju delovati poznata imena domaće filozofske indologije, od kojih je najpoznatija svakako Rada Iveković, tadašnja profesorka zagrebačkog Filozofskog fakulteta, koja je uz Veljačića postala najplodnija domaća autorka komparativnih studija i prevodilac brojnih istočnih (posebno budističkih) filozofskih dela.

Kraj života
Ostaje sve do 1989. godine na „pustinjačkom otoku“ po sopstvenim rečima. Tada mu se zdravlje pogoršava, a ratna zbivanja koja su toliko snažno obeležila njegovu mladost ga sustižu u obliku građanskog rata i na njegovoj pustinjačkoj Šri Lanki. Tako na nagovor svoje ćerke Snježane Apnikar, s kojom je inače radio na istraživanju ostataka jainske kulture u predislamskoj Arabiji, prelazi živeti u SAD gde je poslednje godine života proveo u mahauanskom manastiru Deset hiljada Buda u Kaliforniji. Tu mirno umire 28. decembra 1997. godine.