ISBN: Ostalo
Godina izdanja: 1981.
Autor: Domaći
Jezik: Srpski

Beograd 1981. Tvrd povez, ćirilica, VIII + 536 strana.
Knjiga je odlično očuvana.
K8

Kuči, Bratonožići, Piperi, značajne oblasti plemenskog života, bile su predmet proučavanja poznatog etnologa Jovana Erdeljanovića, početkom ovoga veka. Studije su objavljene u tri knjige Etnografskog zbornika Srpske akademije nauka, koji je J. Cvijić izuzetno cenio, naglašavajući u razgovoru sa J. Erdeljanovićem da će to biti „najlepši i najpotpuniji spomenik koji će tek naše daleke generacije umeti dostojno da ocene”. Te misli znamenitog naučnika su se i obistinile. Etnografski zbornik Naselja i porekla stanovništva brzo je rasprodat te se može naći samo u većim bibliotekama.
Iako se u našoj nauci i ranije znalo za pleme i plemenski život, niko nije dao tako znalačku i celovitu studiju o ovom interesantom problemu kao J. Erdeljanović. Za ovo je on imao sve preduslove: veliku ljubav prema narodu, dobru naučnu spremu, osobito iz istorije, etnografije i lingvistike.
Osim toga, on je dobio i dobre upute od svoga profesora J. Cvijića, koji mu je ukazivao na važnost ovih proučavanja, o kojima je mislio prilikom putovanja po Crnoj Gori. Za predmet ispitivanja Erdeljanović je izabrao tri najizrazitije plemenske zajednice (Kuče, Bratonožiće, Pipere), da ih srećom prouči u doba žive i sveže tradicije, kada je bila sveta dužnost da muška deca od 3—4 godine prvo nauče od deda ili oca naizust sve pretke, počev od sebe do rodonačelnika plemena. To je plemenska istorija, koja sa sigurnošću obuhvata tri-četiri stoleća. Na osnovama tih bogatih predanja i pisanih izvora Erdeljanović na terenu, idući iz sela u selo, iz katuna u katun, proučava ove tri oblasti. Ispitivanja su se kretala od prirodnih uslova za život do najsitnijih manifestacija duhovne i materijalne kulture patrijarhalnog plemenskog društva.
Iako nije potrebno vršiti analizu dela čija sadržina, kao što je rečeno, sama govori, ipak valja nešto reći o Erdeljanovićevoj koncepciji koja se tiče nastanka i razvitka ovih plemena. Prema pisanim izvorima ova se plemena pominju sredinom XV veka. Erdeljanović ukazuje na još raniji njihov nastanak. Ona su kao i danas zauzimala severoistočni obod Zetske kotline čije se strane postepeno penju do visokih vrhova Komova, Lukavice i drugih planina. Ovi planinsko-brdski predeli povoljni su za stočarstvo koje je predstavljalo najvažniju privrednu granu. Osim toga, ovde je život bio slobodniji nego u susednim dolinama. Kraće rečeno, ovi predeli su bili zbežišta, što je uticalo na doseljavanje novog stanovništva, koje se mešalo sa starosedeocima. U vezi sa ovim, Erdeljanović ukazuje na slojevitost plemenskog društva. Najstariji sloj čine Srbi, i između njih ovde-onde i katuni Vlaha stočara, koji su se tokom vremena posrbili, kao Bukumire i Mataguže i još neki manji rodovi. Drugi sloj su Srbi, doseljenici iz Stare Raške i Zetsko-skadarske kotline, koji su se povlačili pod pritiskom Turaka u brdsko-planinske krajeve u toku XVI veka. U Kuče je tada prispeo rodonačelnik bratstava Mrnjavčevića, a nešto kasnije i Drekalovića. Isto tako su pre šesnaest pojaseva doseljeni preci dva roda iz Stare Raške u Bratonožiće. Jedni vezuju poreklo za rodonačelnika Brata Brankovića poreklom od plemićke kuće, a drugi u Lutovu, od kapetana Gojka. Od ovoga iz Lutova su sva veća bratstva u Piperima (Đurkovići u širem smislu reči, Božovići, Markovići, Ljumovići, Radunovići, Petrovići) i njihove grane i ogranci. Ti novi doseljenici su se brzo umnožavali i dali plemenima snagu i veći zamah, preuzimajući u njima i vođstvo. Osim ovih, bilo je i pojedinačnih doseljavanja iz obližnje oblasti uporedo sa iseljavanjem nekih starosedelaca. Time se postepeno menjala stara plemenska struktura čiji je srpski sastav i karakteristike dobro utvrdio Erdeljanović, ne samo na osnovu živog predanja, nego i sigurnih pisanih izvora. To njegovo gledište su potvrdili i savremeni ispitivači i novi arhivski izvori. Prema tome, sve druge „teorije” o ovome su nagađanja i besmislice.
Vredno je ovde bar ukratko pomenuti način naseljavanja i iseljavanja. Doseljenici su primili plemenski naziv i najviše doprineli osvajanju planina i ustanovljavanju životnih regula u njima. Jedno vreme su sva tri plemena imala i zajedničku planinu u Komovima. Sačinjavali su i plemenski savez, koji je preduzimao i oslobodilački pohod prema severoistoku u pravcu Stare Raške i severne Srbije. Na ova plemena su Računali: Mletačka Republika, Austrija i povremno skadarski veziri.
Iz pogovora