ISBN: Ostalo
Godina izdanja: Ms
Jezik: Srpski
Autor: Strani

Spoljašnjost kao na fotografijama, unutrašnjost u dobrom i urednom stanju! Nulta stranica bila malo zacepljena pa je neko popravio (selotejpom), sve ostalo uredno!

Vise od 250 vrhunskih ilustracija u boji u redakciji Prof. dr Majkla D. Bentona

Dinosaurusi (lat. Dinosauria — Dinosauri) su razgranata grupa životinja koja se pojavila tokom trijasa, prije skoro 250 miliona godina. Iako tačno vrijeme pojave dinosaurusa još uvijek nije direktno određeno[1], nauka trenutno procjenjuje da su se pojavili između 231 i 243 miliona godina[2].

Sve do kraja 20. vijeka se vjerovalo da su sve grupe dinosaurusa izumrle prije 65 miliona godina; međutim, fosilni ostaci dinosaurusa pronađeni 1990-ih godina su potvrdili prijašnja mišljenja da se današnje ptice ubrajaju u dinosauruse, i da su potekle od malih dinosaurusa mesoždera. Danas se zna da su se prve ptice razvile u doba jure,[3] da su jedina grupa dinosaurusa koja je preživjela veliko izumiranje krajem krede,[4] da se za njih koristi termin avijanski ili ptičji dinosaurusi (engl. Avian dinosaurs).

Dinosaurusi su veoma raznolika grupa životinja gledano iz taksonomskih, morfoloških i ekoloških stavova. Ptice, na više od 10.000 živih vrsta[5], su najraznolikija grupa kičmenjaka nakon riba[6]. Koristeći fosilne dokaze, paleontolozi su identifikovali više od 500 posebnih rodova[7] i više od 1000 različitih vrsta dinosaurusa (ne uključujući ptice)[8].

Dinosaurusi su zastupljeni na svim kontinentima, bilo da se radi o živim ili izumrlim vrstama[9]. Neki od njih su biljojedi, drugi mesožderi, a neki i svežderi. Današnje vrste dinosaurusa se kreću hodajući na dvije noge, dok su u prošlosti postojale mnoge izumrle grupe koje su se kretale na četiri noge ili na dvije, a neke su bile u stanju da se kreću i na dvije i na četiri noge. Pojedine vrste su imale posebne koštane strukture, kao što su rogovi i krijeste, ili koštane modifikacije kao što su kosti oklopa i kičme koje su služile za raspoznavanje pripadnika iste grupe.

Iako su moderni dinosaurusi (ptice) uglavnom mali i ograničeni u veličini zbog toga što su razvili sposobnost letenja, mnogi izumrli dinosaurusi su imali velika tijela, među kojima su najveći bili sauropodi, koji su bili najveće kopnene životinje svih vremena[10]. Procjenjuje se da je najduži dinosaurus bio Amfikoelias altus (lat. Amphicoelias altus), koji je dostizao dužinu od 58 metara, iako novija istraživanja u 2015. godini ukazuju da se radi o pogrešnoj procjeni. Osim Amfikoeliasa, za najdužeg dinosaurusa se smatra Argentinosaurus huinkulensis (lat. Argentinosaurus huinculensis), koji je dostizao dužinu između 30 i 39,7 metara. Najviši dinosaurus je bio Sauroposejdon proteles (lat. Sauroposeidon proteles), koji je dostizao visinu od 18 metara[11]. Najmanji izumrli dinosaurus je bio Sisjanikus zangi (lat. Xixianykus zhangi), koji je bio dug 50 centimetara.

Iako se dinosaurusi ubrajaju u gmizavce, oni nisu gušteri, niti su im blisko srodni. Umjesto toga, dinosaurusi ne posjeduju osobine koje se tradicionalno pripisuju gmizavcima, kao što su raskrečen stav nogu ili hladnokrvnost. Iako riječ dinosaurus bukvalno znači „strašni gušter”, ovaj naziv se često upotrebljava pogrešno za neke izumrle vrste gmizavaca (uključujući: mosasauruse, ihtiosauruse, pterosauruse, plesiosauruse, kao i sinapside), iako oni nisu taksonomski klasifikovani kao dinosaurusi.

Ljudski pogled na ova bića se mijenjao tokom vremena. Tokom prve polovine 20. vijeka, prije nego što su ptice prepoznate kao grupa dinosaurusa, većina naučne zajednice je vjerovala da su dinosaurusi bili veliki, spori, usamljeni, tromi i hladnokrvni gmizavci koji lutaju po močvarama i vuku za sobom svoje dugačke repove. Tek krajem šezdesetih godina prošlog vijeka sa otkrićem vrste Deinonikus antiropus (lat. Deinonychus antirrhopus), i sa istraživanjima sprovedenim 1970-ih se došlo do zaključka da su svi dinosaurusi bili aktivne toplokrvne društvene životinje morfološki sličnije pticama nego gmizavcima, sa povećanim metabolizmom, koje su savršeno prilagođene uslovima svoje sredine.

Još od prvih fosilnih ostataka koji su prepoznati u ranom 19. vijeku, kosturi dinosaurusa su postali glavne atrakcije u muzejima širom svijeta, i dinosaurusi su postali trajni dio svjetske kulture.