ISBN: Ostalo
Autor: Domaći
Godina izdanja: Ms
Jezik: Srpski

Spoljašnjost kao na fotografijama, unutrašnjost u dobrom i urednom stanju!

Skender Kulenović (Bosanski Petrovac, 2. septembar 1910 — Beograd, 25. januar 1978)[1] bio je bosanskohercegovački[2][3] književnik. Kulenović je zadužio srpsku kulturu primarno poemom Stojanka majka Knežopoljka.[4]

Biografija
U Bosanskom Petrovcu je završio osnovnu školu. Otac mu je bio Salih-beg iz stare begovske porodice, čije ime sugeriše na poreklo od Kulin-bana[5]. Nakon naglog osiromašenja njegove begovske porodice[6] agrarnom reformom, prelazi u majčino rodno mjesto Travnik. Tu je kao spoljni učenik završio Jezuitsku gimnaziju. Već u trećem razredu gimnazije javio se prvim književnim radom, zbirkom soneta „Ocvale primule“. Zatim je studirao pravo na Zagrebačkom univerzitetu, ali je studije napustio i posvetio se novinarstvu.[7] Njegova rođena braća bila su slikar Muhamed Kulenović, koji je stradao u ustaškom logoru Kerestinec i sportista Muzafer Kulenović, koji je stradao u logoru Banjica.[8]

Godine 1941. stupa u prvi partizanski odred Bosanske Krajine. Nosilac je Partizanske spomenice 1941.[9] Bio je većnik AVNOJ-a na drugom zasedanju 1943. godine.[1]

Bio je oženjen Verom Crvenčanin Kulenović, prvom ženom filmskom rediteljkom u Jugoslaviji, sa kojom je imao dvoje djece: Vuka Kulenovića, kompozitora i Biljanu Kulenović, balerine.[10][11]

Zbog velikog književnog doprinosa izabran je 16. decembra 1965. za dopisnog člana Srpske akademije nauka i umetnosti, a 21. marta 1974. za njenog redovnog člana.[12]

Umro je 25. januara 1978. godine u Beogradu.[13]

Književni rad
Još u gimnaziji Kulenović je napisao svoj prvi sonetni venac “Ocvale primule”. Pisao je pjesme i poeme, komedije, eseje, kritike, putopise, crtice, priče i romane. Još kao student ušao je u zagrebački krug socijalnih pisaca. Posvijetivši se novinarstvu, nakon prekinutih studija, sarađivao je u brojnim listovima i časopisima, a 1937. sa Hasanom Kikićem i Safetom Krupićem pokreće u Zagrebu muslimanski časopis Putokaz.

Godine 1941. odlazi u partizane, gdje tokom rata piše poeme, uređuje listove (Bosanski udarnik, Glas, Oslobođenje). Dok je većina pjesnika boraca sazrevala tokom rata i iskazala se kasnije, Skender Kulenović je svoja najbolja djela napisao upravo u NOB-u.[6]

Odmah poslije rata je direktor drame Narodnog pozorišta u Sarajevu, gdje je režirao tri predstave i počeo da piše drame. Uređuje Pregled, Književne Novine i Novu misao. Jedno vrijeme bio je dramaturg Narodnog pozorišta u Mostaru, a po presjeljenju u Beograd urednik u beogradskom izdavačkom preduzeću Prosveta.[7]

U njegovoj poeziji gospodare dva suprotna oblika, sonet i poema. Sonete je pisao na početku i na kraju svoje pjesničke karijere, dok iz ratnih godina potiču tri njegove poeme: `Stojanka majka Knežopoljka` (1942),[14] `Pisma Jova Stanivuka` (1942) i `Ševa` (1943). One su napisane po ugledu na epske narodne pjesme.[6] Najvažnija djela: poeme „Stojanka majka Knežopoljka” i „Ševa“, komedije `Djelidba`, `Večera` i `A šta sad?` (1947), Soneti (1968), zbrka pripovedaka `Divanhana` (1972), zbrka pripovedaka za djecu `Gromovo đule` (1975) i roman `Ponornica` (1977).

Njegova najbolja i najslavnija poema `Stojanka majka Knežopoljka` nastala je kao pjesničko svjedočanstvo užasa ustaškog klanja nad srpskim civilima na Kozari. Oblikovana je po modelu narodne tužbalice.[9] Ali ona je više poziv na osvetu, slavljenje slobode i života, nego jadikovka majke što je izgubila tri sina u neprijateljskoj ofanzivi. Vizija pobjede izvire iz iskonske vjere čovjeka u obnoviteljsku snagu prirode, u neuništivost života. Raskošno obilje žive materije, plodnost njiva, snaga muških mišića i bujnost ženskih grudi, sve se to izlilo i u jezik poeme, svjež, neiscrpan, kao izvor koji neprekidno ističe, a nikada ne gubi vodu.[6]


Tabla na zgradi u Vlajkovićevoj ulici, Beograd
Glasoviti Kulenovićev jezik koji su kao prvorazrednu vrijednost prepoznali mnogi, među ostalim, i Radomir Konstantinović i Danilo Kiš. U eseju „Apsolutni Krajišnik Skender Kulenović“ autor Filosofije palanke s neskrivenim divljenjem govori o „izuzetnom jezičkom čulu“ Skendera Kulenovića te dodaje: „Njegovo znanje jezika jeste znanje na granici bića i ne-bića, na kojoj kao da se, pod prijetnjom uništenja, između `stvari`, egzistencije i riječi gubi razlika, tako da, na mahove, tu biti znači govoriti (…).“


Jedna od ulica u Banjoj Luci nosi njegovo ime.
Danilo Kiš pak svoj esej počinje dijagnozom: „Skender Kulenović je bio rudar jezika (…) zalazio je on u najdublje slojeve našeg bogatog jezika (…). Jednako u svojim pesmama kao i u svojim prozama, Skender je birao uvek najtvrđu reč, uvek iz najdubljih jezičkih slojeva, uvek iz najtamnijih svojih leksičkih zona, jer je za njega najtačnija bila ona reč koja je najduže mirovala u rudi predanja, ona koja je najmanje istrošena, ona koja je najljuće zveknula na njegovom jezičnom nakovnju.“

U Kulenoviću se prepoznaje teški istočnjački prigušeni senzualizam, kao i osjećanje da jedino što poput stećka može nadživjeti sve iluzije jest teška reč maternjeg jezika.