Memoari patrijarha Srpskog Gavrila - Đorđe (Gavrilo) DožićPatrijarh srpski Gavrilo V (svetovno ime Đorđe Dožić-Medenica; Donja Morača, 17. maj 1881 — Beograd, 7. maj 1950) bio je srpski patrijarh i vrhovni poglavar Srpske pravoslavne crkve od 1938. do 1950. godine, a pre toga je bio crnogorsko-primorski mitropolit (1920–1938) i raško-prizrenski mitropolit (1911). Njegova puna patrijaršijska titula je glasila: Njegova svetost arhiepiskop pećki, mitropolit beogradsko-karlovački i patrijarh srpski gospodin Gavrilo. [1][2][3][4]ŽivotopisVladika Gavrilo (Dožić) je rođen 17. maja 1881. godine u Vrujcima, u Donjoj Morači u blizini manastira Morače. Njegovo svetovno ime bilo je Đorđe Dožić. Osnovnu školu je završio u manastiru Morači, a potom školovanje nastavio u Beogradu. Bio je jedno vreme iskušenik u manastiru Lipovcu kod Aleksinca, a zatim u manastiru Sićevo. Zamonašio se 26. februara 1900. godine u manastiru Sićevo kod Niša, sutradan ga je episkop niški Nikanor Ružičić rukopoložio u čin jerođakona, a posle sedam dana u čin jeromonaha.Godine 1905. upisao je Bogoslovski fakultet Atinskog univerziteta, kao državni pitomac Srbije. Diplomirao je 1909, a nešto kasnije i doktorirao na ovom fakultetu. Posle toga postavljen je za sekretara srpskog manastira Hilandara na Svetoj gori, odatle odlazi na mesto srpskog predstavnika u Carigradskoj patrijaršiji. Tu ga zatiče izbor za mitropolita raško-prizrenskog 1. decembra 1911. godine. Svečana hirotonija u episkopski čin izvršena je 4. decembra 1911. godine. [5]Posle završetka Balkanskih ratova, preimenovan je u mitropolita pećkog. [6]Za vreme Prvog svetskog rata, krajem 1915. godine, kao mitropolit pećki bio je uhapšen i interniran u Cegled, u Mađarskoj [7] gde je od stradanja i maltretiranja oboleo, pa je 1918. godine kao bolesnik vraćen u Ulcinj, gde ostaje do oslobođenja pod jakom austrijskom stražom. Bio je pristalica ujedinjenja Crne Gore sa Srbijom i predvodio je delegaciju od 18 poslanika Podgoričke skupštine, koji su u novembru 1918. godine odneli u Beograd odluku o ujedinjenju. [8]Crnogorsko-primorski mitropolitNakon smrti mitropolita crnogorsko-primorskog Mitrofana (Bana), koji je preminuo 30. septembra 1920. godine, za novog crnogorsko-primorskog mitropolita je 17. novembra iste godine izabran Gavrilo Dožić. Nakon ustoličenja na Cetinju, pokrenuo je rad na obnovi Njegoševe kapele na Lovćenu. Njegovom zaslugom je to i urađeno 21. septembra 1925. godine. [9] Na ovom položaju ostao je do izbora za patrijarha srpskog 21. februara 1938. [10] (po starom je to 8. februar). Predvodio je delegaciju Srpske pravoslavne crkve na Konferenciji u Carigradu 1923, koja je bila posvećena reformi kalendara. Na ovoj konferenciji sa srpske strane je učestvovao i Milutin Milanković kao astronom da im pomogne oko prevazilaženja problema vezanog za kalendar i dužinu trajanja godine. O ovom njihovom putu Milanković vrlo detaljno piše u svom delu „ Kroz vasionu i vekove“ .Srpski patrijarhTreći sleva Milan Cvjetićanin, komandant Bosanskog četničkog korpusa „ Gavrilo Princip‟, đeneral Miodrag Damjanović, Patrijarh Gavrilo, vladika Nikolaj, vojvoda Đujić i Dimitrije Ljotić, Slovenija, 1945. g.Na patrijaršijskom tronu nasledio je patrijarha Varnavu 1938. godine. Bio je protivnik potpisivanja Trojnog pakta i pismeno je savetovao jugoslovenskoj vladi da ga ne potpisuje[traži se izvor]. Posle bombardovanja Beograda, 6. aprila 1941, patrijarh se sklonio u manastir Rakovicu, potom u manastir Žiču, a onda u manastir Ostrog gde su ga nemačke vlasti uhapsile 25. aprila 1941. [11]Iz Ostroga su ga doveli u Beograd, gde je jedno vreme bio zatvoren u zatvoru Okružnog suda. Intervencijom Milana Aćimovića, šefa kvislinške Komesarske uprave, delimično je uticala na ublažavanje zatvorskog režima. [11] Strah okupacione uprave da bi nepovoljan tretman ili smrt bolesnog patrijarha u zatvoru mogli da izazovu revolt u narodu, takođe je uticao na odluku da se patrijarh prebaci u strogi kućni pritvor u manastir Rakovicu, [11] a zatim u manastir Vojlovicu, gde je zajedno sa episkopom žičkim Nikolajem bio zatočen pod jakom stražom.7/29