ISBN: Ostalo
Godina izdanja: 321
Jezik: Srpski
Autor: Strani

Spoljašnjost kao na fotografijama, unutrašnjost u dobrom i urednom stanju! Zastitni omotac ostecen u gornjem desnom uglu, moze se videti na fotografijama, sama knjiga u dobrom i urednom stanju!

Blaga Aleksova - PROSEK - DEMIR KAPIJA
Slovenska nekropola
i slovenske nekropole u Makedoniji
(Arheološko društvo Jugoslavije, Skopje - Beograd, 1966, broš, 101 str. + XXV tabli sa ilustracijama + 3 plana van teksta)

Prosek (grč. Στεναί, lat. Stenae) je stara tvrđava sa višeslojnim (antičkim i srednjovekovnim) arheološkim kompleksom, kod mesta Demir Kapija u današnjoj Severnoj Makedoniji. Tvrđava se nalazi na izuzetnom strateškom položaju, iznad klisure zvane Železna vrata, kroz koju teče reka Vardar. Zahvaljujući takvom položaju, tvrđava Prosek nadzire glavni put koji vodi dolinom Vardara, od Soluna na jugu do Skoplja na severu.[1][2]

Istorija

Prostorni plan tvrđave Prosek
Već u antičko vreme, na istom mestu je postojala tvrđava Στεναί. Za vreme rimske vlasti, tvrđava Stenae je pripadala provinciji Makedoniji. Antički grad je propao u vreme seobe naroda, a na tom području su se tokom 6. i 7. veka nastanila južnoslovenska plemena. Tvrđava je kasnije obnovljena, pod slovenskim nazivom Prosek.

Početkom 11. veka, grad Prosek je u crkvenom pogledu potpadao pod Meglensku eparhiju Ohridske arhiepiskopije. Grad je dobio na značaju krajem 12. i početkom 13. veka, u vreme slabljenja vizantijske vlasti, kada je došlo do osamostaljivanja lokalnih oblasnih gospodara. U gradu je krajem 12. veka stolovao Dobromir Hrs, a početkom 13. veka gradom je vladao sevastokrator Strez, sa kojim je 1214. godine Sveti Sava vodio mirovne pregovore, kao izaslanik tadašnjeg srpskog velikog župana Stefana Nemanjića.[3]

Prosečka oblast je potpala pod vlast Kraljevine Srbije za vreme vladavine kralja Stefana Dečanskog (1321-1331). Grad se potom nalazio pod vlašću Srpskog carstva, a zatim je bio u sastavu države srpskog kralja Marka. Oko 1385. godine, Prosek su od Srba preoteli Turci, a tvrđava kasnije gubi na značaju.[4]

Tokom Balkanskih ratova (1912-1913), prosečku oblast je oslobodila srpska vojska, nakon čega tvrđava ulazi u sastav Kraljevine Srbije. Savremena arheološka istraživanja na ovom lokalitetu odvijaju se počevši od 1948. godine. Počevši od 1992. godine, kada je došlo do raspada Jugoslavije, Prosek pripada novostvorenoj nezavisnoj državi koja je danas poznata kao Severna Makedonija.

Blaga Aleksova (24. januar 1922, Tetovo, Severna Makedonija — 12. jul 2007, Skoplje, Severna Makedonija) je bila makedonski arheolog.


Završila je gimnaziju i studirala na Odseku za istoriju umetnosti Univerziteta „Sveti Kirilo i Metodije“ u Skoplju. Doktorirala je srednjovekovnu arheologiju 1958. godine na Univerzitetu u Lublinu.[1] U periodu 1948–1950. radila je kao kustos u Muzeju grada Skoplja, a zatim je 15 godina rukovodila Odeljenjem za srednjovekovnu arheologiju Arheološkog muzeja. 1962–1975 bila je direktorka ovog muzeja. Godine 1971. i 1983. bila je stipendista u Dumbarton Oaksu. U periodu 1975–1983 radila je u Institutu za istoriju umetnosti kao profesor srednjovekovne i ranohrišćanske arheologije. Penzionisana je 1983. godine.[2] Od 1997. godine bila je član Makedonske akademije nauka i umetnosti.[3]

U periodu 1952–1956. istraživala je u oblasti Demir Kapije, gde je otkrila ruševine ranohrišćanske bazilike priznate kao spomenik makedonske istorije. Godine 2011. doneta je odluka da se rekonstruiše.[4] U okviru jugoslovensko-američkih istraživačkih projekata sprovodila je istraživanja u Bargalima i Stobima. Tokom radova izvedenih 1966–1971, u Bargali su otkrivena bazilika, gradski rezervoar i stambeni kompleks. Godine 1975. izvodila je arheološke radove na arheološkom lokalitetu Kale na ušću reka Złetovska i Bregałnica, u blizini grada Krupiszte.[5] Na osnovu istraživanja je dokazano da je ustanovljena kod glagoljice Ćirila i Metodija, iako se svi naučnici ne slažu sa njenom teoremom.[6][7] U Stobima je 1981. godine sprovela istraživanja u oblasti predratnih arheoloških istraživanja, gde je otkrila baziliku, za koju se ispostavilo da je najstarija hrišćanska crkva u Makedoniji.