Godina izdanja: 2004
ISBN: 86-83521-34-6
Oblast: Istorija umetnosti
Jezik: Srpski
Autor: Strani

Brimo : Logos : Aleksandrija 2004 747 strana : ilustrovano

odlična očuvanost

1. Opšte informacije

Autor: Vladimir Nikolajevič Lazarev (1897–1986) – jedan od vodećih istoričara vizantijske i staroruske umetnosti 20. veka.
Njegova knjiga: Istorija vizantijskog slikarstva je fundamentalna naučna studija, koja se smatra klasičnom i kanonskom u proučavanju vizantijske umetnosti.

Knjiga se koristi kao primarni udžbenik i referentni izvor.

2. Predmet i metod

Lazarev posmatra vizantijsko slikarstvo kao:

holistički umetnički sistem,

tesno povezan sa teologijom, liturgijom i carskom ideologijom,

rezultat sinteze antičkog nasleđa i hrišćanskog pogleda na svet.

Autorov metod:

stroga istorijska i hronološka periodizacija,

stilska analiza,

poređenje spomenika iz različitih regiona Vizantije.

3. Struktura i kratak pregled po periodima

I. Ranohrišćanski i ranovizantijski period (4.–6. vek)

Rimsko-klasična tradicija u monumentalnom slikarstvu

Mozaici Rima, Ravene i Carigrada

Formiranje ikonografije Hrista, Device Marije i svetaca

Postepeno odstupanje od naturalizma ka simbolizmu

II. Ikonoklastički period (8.–početak 9. veka)

Uništenje ikona i monumentalnog slikarstva

Opadanje slikarstva, zamena likova ornamentom i krstovima

Teološka kontroverza o liku

Lazarev naglašava tragičnu prirodu ovog prekida za umetničku tradiciju.

III. Makedonska renesansa (9.–11. vek)

Oživljavanje ikonopisa i monumentalnog slikarstva

Povratak klasičnoj skulpturi i harmoniji

Mozaici Svete Sofije u Carigradu, manastir Hora

Klasična jasnoća slikarstva

Lazarev smatra ovaj period jednim od najviših vrhova vizantijskog slikarstva.

IV. Komninsko doba (11–12. vek)

Povećana ekspresija i drama

Izdužene figure, napete poze

Emocionalni intenzitet scena

Slikarstvo poprima subjektivniji i duhovno intenzivniji karakter.

V. Paleologova renesansa (13–15. vek)

Poslednji procvat vizantijskog slikarstva

Složene kompozicije

Živahan pokret, lirizam, jarke boje

Uticaj na umetnost Balkana i Stare Rusije

Lazarev ističe duhovnu sofisticiranost i dramu kasnog perioda.

4. Ikonopis

Posebna pažnja je posvećena:

kanonu i tipologiji ikona

teološkom značenju slike

ulozi ikone kao kultnog predmeta, a ne samo umetničkog dela

Ikona se tumači kao vidljivi izraz nevidljivog.

5. Regionalne škole

Lazarev analizira:

Carigrad

Balkan

Malu Aziju

Sinaj

Uticaj Vizantije na Drevnu Rusiju i Zapad

On pokazuje jedinstvo tradicije usred stilske raznolikosti.

6. Značaj knjige

Postavila je temelje za naučno proučavanje vizantijskog slikarstva u SSSR-u

Uticala je na kasnija istraživanja i nastavne planove i programe

I dalje se koristi kao autoritativan izvor

7. Kratak zaključak

Prema Lazarevu, vizantijsko slikarstvo je:

umetnost duhovne slikovitosti,

strogo jedinstvo forme i značenja,

najviše dostignuće hrišćanske umetničke kulture.


O knjizi V. N. Lazareva `Istorija vizantijskog slikarstva` - G. I. Vzdornov

1. Karakter teksta

Tekst G. I. Vzdornova predstavlja kritički osvrt / naučnu recenziju kapitalnog dela
V. N. Lazareva Istorija vizantijskog slikarstva.

Reč je o stručnom, ali afirmativnom tekstu, koji istovremeno:

ističe značaj Lazarevljeve knjige,

analizira njen metod,

ukazuje na pojedina sporna ili otvorena pitanja.

2. Osnovna teza Vzdornova

Vzdornov smatra da je Lazarevljeva knjiga:

prvi zaista celovit sintetički prikaz vizantijskog slikarstva,

delo koje je postavilo naučne standarde u vizantologiji.

On naglašava da Lazarev ne piše samo istoriju stilova, već istoriju duhovnog i kulturnog razvoja Vizantije kroz slikarstvo.

3. Ocena metodologije V. N. Lazareva

Vzdornov posebno izdvaja:

✔ Istorijsko-stilski metod

preciznu periodizaciju,

dosledno praćenje stilskih promena,

povezivanje forme sa ideologijom i bogoslovljem.

✔ Ulogu antičkog nasleđa

Lazarev ubedljivo pokazuje kontinuitet antičke tradicije u vizantijskoj umetnosti,

ali i njenu transformaciju u hrišćanskom kontekstu.

4. Ikonoborstvo – ključna tačka analize

Vzdornov smatra da je Lazarevljeva interpretacija ikonoborstva:

jedna od najvrednijih u knjizi,

uravnotežena između istorijskih i teoloških aspekata.

Ističe da Lazarev ne posmatra ikonoborstvo samo kao „pad“, već kao kritičnu fazu preobražaja vizantijske umetnosti.

5. Kritičke napomene Vzdornova

Iako visoko vrednuje knjigu, Vzdornov ukazuje na:

ponekad preveliku stilsku generalizaciju,

nedovoljno razmatranje lokalnih škola,

ograničen pristup pojedinim spomenicima (uslovljen vremenom nastanka knjige).

Ove primedbe ne umanjuju vrednost dela, već pokazuju otvorenost naučnog dijaloga.

6. Značaj Lazarevljeve knjige po Vzdornovu

Vzdornov zaključuje da je Istorija vizantijskog slikarstva:

temelj vizantoloških studija,

knjiga koja je oblikovala čitave generacije istoričara umetnosti,

primer kako se piše sintetička istorija umetnosti.

7. Zaključak

Prema Vzdornovu, Lazarevljevo delo:

spaja naučnu strogost i jasnoću izlaganja,

ostaje aktuelno uprkos kasnijim otkrićima,

predstavlja jedno od najznačajnijih dela istorije umetnosti XX veka.