Godina izdanja: Ostalo
ISBN: Ostalo
Autor: Domaći
Oblast: Geologija
Jezik: Srpski

Фрушка Гора : геоморфолошка проучавања / Чедомир Милић
74 стр., [5] стр. с таблама, [2] пресавијена листа с геолошким картама : илустр. ; 24 cm
Нови Сад : Матица српска, 1973 (Нови Сад : Будућност)
Монографије Фрушке Горе = Monographie de la Fruška Gora
Напомене уз текст
Библиографија: стр. 70-72
Résumé: La Fruška Gora : études géomorphologiques.












Fruška gora je ostrvska planina u Srbiji, u okviru koje se nalazi nacionalni park. Najveći deo Fruške gore se nalazi u severnom delu Srbije, u Sremu, delu autonomne pokrajine Vojvodine, dok mali deo zalazi u istočnu Hrvatsku, u Vukovarsko-srijemsku županiju.

Fruška gora se prostire dužinom od oko 78 km i širinom od 12 do 15 km i zahvata površinu od 255 km². Deo Fruške gore je 1960. godine proglašena nacionalnim parkom[1] i time je postala prvi nacionalni park u Srbiji. Najviši vrh je Crveni Čot (539 m).

Naziv Fruška potiče od reči starog slovenskog etnonima Frug, sinonima za Franke što daje značenje imenu planine kao „planina Franaka“.

Prirodne odlike
Fruška gora je ostrvska, stara gromadna planina. Najviši vrh je Crveni Čot (539 m), a ostali značajni vrhovi su Stražilovo (321 m), Iriški Venac (451 m) i Veliki Gradac (471 m).

Biljni i životinjski svet
Doline i padine Fruške gore su prekrivene livadama, pašnjacima i žitnim poljima, na padinama su voćnjaci i vinogradi sa čuvenim vinskim podrumima, a delovi viši od 300 m su obrasli gustom listopadnom šumom. Na Fruškoj gori je najveća koncentracija lipove šume u Evropi. Oko 700 vrsta lekovitog bilja raste na ovoj planini. Neke od brojnih životinjskih vrsta su: srna, jelen, muflon, lasica, divlja svinja, kuna, divlja mačka, šakal, zec, itd.

Kultura
Na Fruškoj gori najznačajniji spomenik kulture predstavlja 16 manastira Srpske pravoslavne crkve raspoređenih po celoj planini. Podignuti su kao zadužbine srpskih vladarskih porodica, nakon što je, u kasnom srednjem veku pod pritiskom Turaka, težište srpske duhovne i kulturne baštine pomereno na sever.

Fruškogorski manastiri su:

Beočin
Vrdnik
Grgeteg
Jazak
Kuveždin
Novo Hopovo
Privina Glava
Staro Hopovo
Bešenovo
Velika Remeta
Đipša
Krušedol
Mala Remeta
Petkovica
Rakovac
Vranjaš
Šišatovac
Dva manastira koja imaju blisku istorijsku vezu sa fruškogorskim manastirima su:

Kovilj
Fenek

Manastir Novo Hopovo
Fruška gora je bila inspiracija mnogim velikanima poezije, od Branka Radičevića, Jovana Jovanovića Zmaja, Milice Stojadinović Srpkinje; u manastirima su boravili Vuk Stefanović Karadžić, Dositej Obradović, Filip Višnjić, Karađorđe i mnogi drugi.

Na planini se nalaze nekoliko utvrđenja, među kojim je Vrdnička kula koja je u ruševinama. Nedaleko od Čortanovaca se nalazi luksuzna vila Stanković, koju je 1930. godine podigao Radenko Stanković, a danas se nalazi u državnom vlasništvu.

Naselja
Veći gradovi kojima je okružena Fruška gora su Šid, Sremska Mitrovica, Ruma i Inđija na južnom delu, dok su severno od planine Sremski Karlovci, Novi Sad, Beočin i Bačka Palanka kao i Ilok u Hrvatskoj. Mnogi stanovnici ovih, ali i drugih gradova odmore i praznike provode u brojnim vikend-naseljima na padinama ove planine.

Privreda

Jezero Ledinci
Danas veliki problem predstavljaju prometni regionalni putevi koji povezuju Srem, Banat i Bačku. Njima saobraća veliki broj vozila, posebno kamiona, koji zagađuju i uništavaju najlepše delove planine.

Nekada je na Fruškoj gori bila razvijena i rudarska proizvodnja uglja u Vrdniku, ali je rudnik napušten pre više decenija. Na planini se nalaze više površinskih kopova, što napuštenih, što aktivnih.

Na Fruškoj gori izgrađeno je 14 veštačkih jezera uglavnom na južnoj strani planine (sva osim Popovičkog i jezera kod Testere) u potočnim dolinama u cilju navodnjavanja, odbrane od bujica, ali i turizma i ribolova. Jezera od istoka ka zapadu su:

jezero Ljukovo (kod Jarkovaca)
jezero Šelovrenac (kod Maradika)
jezero Dobrodol (kod Šatrinaca)
jezero Međeš (kod Šatrinaca)
jezero Borkovac (kod Rume)
jezero na Popovici (kod vikend-naselja Popovica)
jezero Kudoš (ili Pavlovačko; kod sela Pavlovci)
jezero Mutalj (kod Bešenovačkog Prnjavora)
jezero Testera (kod istoimenog odmarališta)
jezero Manđelos (ili Vranješ; kod Manđelosa)
jezero Čalma (kod istoimenog sela)
jezero Moharač (između Vizića i Erdevika)
jezero Burje (kod Erdevika)
jezero Sot (kod istoimenog sela)
Dva jezera su nastala nakon popunjavanja vodom dva napuštena površinska kopa:

Ledinačko jezero (ili jezero Srebro; kod Starih Ledinaca) - u toku rekultivacija kopa
jezero Beli Kamen (kod Bešenovačkog Prnjavora)
Turizam
Na Fruškoj gori postoje više poznatih turističkih odredišta. Letenka je poznato izletište i dečje odmaralište, na Brankovcu se nalazi napušteno odmaralište Pošte. Testera je dečje odmaralište, a nedaleko od nje na Andrevlju se nalazi odmaralište i konferencijski centar u državnom vlasništvu. Kod TV tornja na Iriškom vencu se nalazi hotel Norcev, kao i na Iriškom vencu koji je ujedno i poznato izletište. Na Stražilovu, izletištu iznad Sremskih Karlovaca, se nalazi grob Branka Radičevića. U Vrdniku se nalazi banja „Termal“ sa termalnom vodom i hotel sa pet zvezdica „Premijer akva“ sa kompletnim velnes programom i bazenima sa termalnom vodom kao i Vrdnička kula, koja je sagrađena na mestu utvrđenja iz rimskog doba.

Pored pomenutih poznatih odredišta, značajnija su sledeća izletišta: Čortanovačka šuma, Partizanski put, Iriški venac, Glavica, Popovica, Zmajevac, Hajdučki breg, Ciganski logor, Rohalj baze, Lipovača i dr. Na svim ovim izletištima stvoreni su uslovi za jednodnevni boravak u šumi, šumskim proplancima i na livadama.




čedomir milić monografija istrazivanje fruske gore geomorfologija ...